Bilið breikkar milli banka og lífeyrissjóða í útlánum til húsnæðiskaupa

Júní var umsvifaminnsti mánuður í útlánum til húsnæðiskaupa hjá lífeyrissjóðum en meira var greitt upp af lánum þeirra heldur en þeir lánuðu út. Ný óverðtryggð lán á breytilegum vöxtum námu alls 31 milljarði króna hjá bönkunum í júní.

Grétar Þór Sigurðsson 15. ágúst 2020

Júní síðastliðinn var umsvifamesti einstaki mánuðurinn, að minnsta kosti frá árinu 2013, í hreinum nýjum íbúðalánum hjá bönkunum. Þetta kemur fram í nýrri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) sem kom út í gær. Mánuðurinn var jafn framt sá umsvifaminnsti í útlánum lífeyrissjóða síðan árið 2008.

Fram kemur í skýrslunni að hjá bönkunum hafi ný óverðtryggð íbúðalán á breytilegum vöxtum numið alls 31 milljarði króna, að frádregnum uppgreiðslum, í júní. Óverðtryggð lán á föstum vöxtum til þriggja eða fimm ára voru neikvæð um sem nemur þremur milljörðum króna í sama mánuði. Þá námu uppgreiðslur á verðtryggðum lánum einum milljarði umfram ný óverðtryggð útlán.

Stærsti mánuður banka, minnsti mánuður lífeyrissjóða

„Hrein ný íbúðalán bankanna til heimilanna jukust alls um 23% að raunvirði frá maí til júní, en maímánuður er þó næst stærsti útlánamánuður bankanna hingað til. Að þeim mánuði undanskildum var júnímánuður 66% stærri að raunvirði en sá útlánamánuður sem næstur kemur, sem var júlí 2015. Ef borið er saman við júnímánuð í fyrra var aukningin um 207% að raunvirði á milli ára,“ segir um útlán bankanna til húsnæðiskaupa í skýrslunni.

Þróun útlána banka og lífeyrissjóða á síðustu árum. Mynd: HMS

Ný íbúðalán lífeyrissjóðanna voru í fyrsta sinn að lægri fjárhæð en uppgreiðslur eldri lána hjá sjóðunum. Ný óverðtryggð lán námu 563 milljónum króna í júní en ný verðtryggð lán voru alls neikvæð um 896 milljónir í mánuðinum. „Var júní síðastliðinn þar með sá umsvifaminnsti innan lífeyrissjóðanna frá upphafi mælinga. Síðastliðna þrjá mánuði hafa hrein ný íbúðalán alls dregist saman um 92% að raunvirði frá fyrstu þremur mánuðum ársins og um 91% frá sama tíma í fyrra. Fyrstu sex mánuði ársins mælist sá samdráttur um 37% frá sama tíma í fyrra,“ segir í skýrslunni.

Breytingar á vaxtakjörum skýra breytta stöðu

Útlánaaukning undanfarinna mánaða má helst rekja til mikilla vaxtalækkana á undanförnum misserum að því er fram kemur í skýrslunni. Stýrivextir hafa lækkað mikið og eru nú eitt prósent. Til samanburðar voru þeir 3,75 prósent fyrir ári. Þetta hefur orðið til þess að vextir á húsnæðislánum hafa lækkað hratt og þá sérstaklega á óverðtryggðum lánum á breytilegum vöxtum. Fyrr á þessu ári urðu vextir á slíkum lánum almennt lægri hjá bönkunum heldur en hjá lífeyrissjóðunum, ef frá er talinn Birta lífeyrissjóður. Því hefur hlutdeild banka í húsnæðislánum heimila aukist á undanförnum mánuðum, en lækkað hjá lífeyrissjóðum.

Í skýrslu HMS segir að hlutdeild húsnæðislána í innlendum eignum bankanna sé nú 29 prósent. Hlutdeildin hafi verið lægst í september árið 2008 þegar hún ham 8,1 prósent. Hlutdeild lífeyrissjóðanna hefur vaxið hratt frá byrjun árs 2016 þegar hlutdeild húsnæðislána í innlendum eignum sjóðanna nam 6,8 prósentum. Í mars síðastliðnum náði hún hámarki í 15,6 prósentum en er nú 15,1 prósent.

Svona hefur hlutdeild lána í innlendum eignum banka og lífeyrissjóða þróast á síðustu árum. Mynd: HMS

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.

Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!

Orðafjöldi: 547 Færslan birtist fyrst: 15. ágúst 2020, kl. 14:00