Það var á fimmtu­dag fyrir sléttum tveimur vikum sem fréttir bár­ust frá Síberíu þess efnis að and­ófs­mað­ur­inn Alexei Navalní hefði skyndi­lega veikst um borð í inn­an­lands­flugi, eftir að hafa fengið sér tebolla á flug­vell­inum í Tomsk. Nú hefur komið í ljós að Navalní var byrlað tauga­eitri af gerð­inni novichok, en Ang­ela Merkel Þýska­landskansl­ari var brúna­þung er hún bar þau tíð­indi fram síð­degis í gær.

Nið­ur­stöður þýskra, sem hafa ann­ast Navalní frá því að leyfi fékkst til þess að fljúga honum til Berlínar frá Síberíu þar síð­ustu helgi, eru sagðar afdrátt­ar­laus­ar. Og þegar nið­ur­staðan er sú að eitur af novichok-­gerð hafi verið notað bein­ast böndin beint að æðstu stöðum í rúss­neska stjórn­kerf­inu, að Vla­dimír Pútín for­seta sjálfum og leyni­þjón­ustu­stofn­unum rúss­neska rík­is­ins. Merkel segir Rússa þurfa að svara erf­iðum spurn­ing­um.

Tauga­eitrið var þróað á rann­sókn­ar­stofum Sov­ét­ríkj­anna sál­ugu og eru skammtar af þessu ban­eitr­aða efni ein­ungis taldir á for­ræði rúss­neskra yfir­valda. Novichok fæst ekki keypt út í búð og var sér­stak­lega bætt við sem ban­nefni í sátt­mála Efna­vopna­stofn­un­ar­innar OPCW í fyrra. Vest­rænar leyni­þjón­ustur telja að Rússar hafi verið að fram­leiða smáa skammta af eitr­inu und­an­farin ár og að Pútín fylgist grannt með.

Síð­ast var novichok, sem kalla má ný­liða á íslenskri tungu, í heims­frétt­unum árið 2018. Þá eitr­uðu tveir rúss­neskir leyni­þjón­ustu­menn fyrir gagnnjósn­ar­anum Sergei Skripal og dóttur hans Júlíu í breska bænum Salisbury. Eitr­inu var smurt á hurð heim­ilis þeirra. Þau jöfn­uðu sig, en kona að nafni Dawn Stur­gess var ekki jafn hepp­in. Hún lést eftir að hafa kom­ist í snert­ingu við eitrið fjórum mán­uðum síðar og talið er að hún hafi óvart kom­ist í tæri við þann skammt sem rúss­nesku menn­irnir skildu eftir sig.

Vildi Moskva að allir vissu?

Eitt af því sem vekur upp spurn­ingar í máli Navalnís er, eins og blaða­maður breska blaðs­ins Guar­dian veltir upp í umfjöllun sinni, af hverju Navalní var leyft að fara með sjúkra­flugi til Berlínar eftir að veik­indi hans gerðu vart við sig. Rúss­nesk yfir­völd hljóta þá þegar að hafa vitað að þýskir sér­fræð­ingar myndu verða leifa tauga­eit­urs­ins varir í lík­ama Navalnís eftir ítar­lega rann­sókn­ir. Þá kemur upp spurn­ing­in, vildu rúss­nesk yfir­völd ef til vill að böndin myndu ber­ast að þeim eins og þau gera nú?

„Mjög alvar­legar spurn­ingar hafa nú vakn­að, sem ein­ungis rúss­neska rík­is­stjórnin getur og verður að svara. Örlög Alexei Navalní hafa vakið heims­at­hygli. Heim­ur­inn mun bíða svara,“ sagði Merkel í gær. Hún for­dæmdi árás­ina á and­ófs­mann­inn, en gekk ekki svo langt að lýsa ábyrgð á hendur rúss­neskum stjórn­völd­um.

Það gæti staðið á svörum úr þeirri átt­inni. Dmitrí Peskov, tals­maður rúss­nesku stjórn­ar­inn­ar, lýsti því yfir síð­degis í gær að Rússum hefði ekki borist nein ný sönn­un­ar­gögn um ástæð­urnar fyrir veik­indum Navalnís, sem liggur enn þungt hald­inn á spít­ala í Berlín.