Rúss­nesk-ísra­elski auð­mað­ur­inn Roman Abramovich, sem helst er þekktur fyrir að vera eig­andi enska knatt­spyrnu­liðs­ins Chel­sea, hefur verið helsti styrkt­ar­að­ili félaga­sam­taka að nafni Elad, sem hafa stuðlað að því að auka ítök og búsetu ísra­el­skra land­nema í hverfi Palest­ínu­manna í Aust­ur-Jer­úsal­em.

Fjallað er um þetta bæði í frétta­skýr­ing­ar­þætti frá BBC og í ísra­elska miðl­inum Haar­etz, en Abramovich er sagður hafa styrkt Elad um yfir 100 millj­ónir banda­ríkja­dala á árunum 2005 til 2018 í gegnum fjögur félög sem skráð eru á Bresku Jóm­frú­areyj­unum í Karí­ba­haf­inu.

Ísra­elsku félaga­sam­tök­in, sem eru einnig styrkt af rík­is­stjórn Ísra­els, hafa for­ræði yfir forn­leifa­svæði í Silwan-hverf­inu í Aust­ur-Jer­úsal­em, sem liggur skammt utan við gömlu borg­ina í Jer­úsal­em. 

Þau hafa nýtt sér umdeildar laga­heim­ildir Ísra­els­stjórnar til þess að þrengja að búsetu palest­ínskra fjöl­skylda í hverf­inu. BBC seg­ist hafa heim­ildir fyrir því að sam­tökin hafi fjár­magnað mál­sóknir gegn palest­ínskum fjöl­skyldum sem berj­ast gegn því að vera neydd til að flytja úr húsum sínum í hverf­inu.

Sam­tökin hafa legið undir ámæli fyrir að nýta sér forn­leifa­upp­gröft­inn og sögu­legar skír­skot­anir til þess að breyta ásýnd hverf­is­ins og opna á búsetu gyð­inga þar í land­nema­byggð­um. Evr­ópu­sam­bandið gagn­rýndi þetta sér­stak­lega í skýrslu sem Guar­dian kom höndum yfir fyrir um tveimur árum síð­an.

Sam­kvæmt alþjóða­lögum eru land­nema­byggðir á öllum hernumdum svæðum Palest­ínu­manna ólög­mæt­ar, þar með talið í Aust­ur-Jer­úsal­em. Ísra­els­ríki segir þó alla Aust­ur-Jer­úsalem til­heyra sér, en afar fá ríki við­ur­kenna það.

Styrkir rúss­neska auð­jöf­urs­ins, sem fékk ísra­elskan rík­is­borg­ara­rétt árið 2018, komu í ljós við yfir­ferð fjöl­miðla á FinCEN-skjöl­unum svo­nefndu, en fram að því hafði eign­ar­hald Abramovich á félög­unum fjórum ekki verið á almanna­vit­orð­i. 

Tals­maður Abramovich sagði við BBC að rúss­neski auð­mað­ur­inn hefði um ára­bil styrkt ýmis verk­efni í Ísr­ael og öðrum sam­fé­lögum gyð­inga með alls yfir 500 millj­óna doll­ara fram­lögum og myndi halda því áfram.

Kom í ljós vegna gagna­leka

Eins og Kjarn­inn sagði frá í gær eru FinCEN-skjölin gagna­leki frá lög­gæslu- og eft­ir­lits­stofnun innan banda­ríska fjár­mála­ráðu­neyt­is­ins, The Fin­ancial Crimes Enforcem­ent Network.

Blaða­menn frá yfir hund­rað fjöl­miðlum hafa unnið með gögnin í meira en ár og hófu á sunnu­dag að svipta hul­unni af því hversu gríð­ar­lega mikið fé með óljósan og oft vafa­saman upp­runa er milli­fært með hjálp stærstu banka Vest­ur­landa. Einnig, hve eft­ir­lits­kerfi banda­rískra stjórn­valda vegna milli­færslna í banda­ríkja­dölum (sem þau eiga að fylgj­ast með) er óskil­virkt. Stærstu bankar Vest­ur­landa eru ein­fald­lega sagðir horfa í hina átt­ina þegar þeir eru beðnir um að ann­ast slíkar milli­færsl­ur. Þeir stöðva sjaldn­ast vafasömu greiðsl­urn­ar, þrátt fyrir að hafa til þess heim­ild, heldur þiggja þókn­ana­tekj­urn­ar.

Reglu­verðir bank­anna senda svo inn til­kynn­ingar eftir á ef þeir reka augun í eitt­hvað mis­jafnt. Og það er oft. Til­kynn­ing­arnar enda ásamt millj­ónum ann­arra slíkra hjá eft­ir­lits­stofn­un­inni banda­rísku, sem virð­ist lít­inn tíma hafa til að rýna í þær. En það hafa blaða­menn um allan heim verið að gera, eftir að Buzz­Feed News, sem upp­haf­lega fékk gögn­in, deildi þeim með ICIJ, alþjóða­sam­tökum rann­sókn­ar­blaða­manna, snemma í fyrra.

Fót­bolta­menn í hluta­eigu aflands­fé­lags

Fréttir um styrk­veit­ingar til land­nema­sam­tak­anna í Aust­ur-Jer­úsalem eru ekki þær einu um Roman Abramovich sem hafa birst í því frétta­flóði sem unnið hefur verið upp úr gagna­lek­an­um, en einnig hefur ljósi verið varpað á leyni­legt eign­ar­hald hans á knatt­spyrnu­mönnum í gegnum félag á Bresku Jóm­frú­areyj­unum sem heitir Leiston Hold­ings.

Fjallað var um þetta á BBC í gær. Þar var meðal ann­ars dregið fram að knatt­spyrnu­mað­ur­inn Andre Carrillo hefði spilað með portú­galska lið­inu Sport­ing Lissa­bon gegn Chel­sea í tveimur evr­ópu­leikjum árið 2014, er leik­mað­ur­inn var í hluta­eigu pró­sent eigu aflands­fé­lags­ins, sem hjálp­aði Sport­ing Lissa­bon að fjár­magna kaupin á hon­um. 

Abramovich „átti“ því í raun hlut í 12 leik­mönnum á vell­in­um, í þessum leikjum Sport­ing og Chel­sea árið 2014.

Leiston Hold­ings átti á árum áður hlut í fleiri fót­bolta­mönn­um, meðal ann­arra seb­neska sókn­ar­mann­inum Lazar Markovic, sem keyptur var til Liver­pool frá Ben­fica árið 2014. Hluti kaup­verðs­ins á þeim tíma rann til Leiston Hold­ings, eins og áður hefur verið opin­ber­að, meðal ann­ars í ítar­legri úttekt Der Spi­egel á alls konar fjár­mála­gjörn­ingum í heimi fót­bolt­ans árið 2018. Tengsl Abramovich við félagið hafa þó ekki legið fyr­ir.

Árið 2015 breytti Alþjóða knatt­spyrnu­sam­bandið FIFA reglum sínum til þess að koma í veg fyrir að þriðju aðilar færu með eign­ar­hald leik­manna, en slíkt var frekar algengt. Á það lagði tals­kona Abramovich áherslu í svörum við fyr­ir­spurn BBC vegna máls­ins.