Um helmingur þeirra sem greindist með COVID-19 í gær var ekki í sóttkví eða tuttugu manns og eru smitin flokkuð sem samfélagssmit. „Ef við lítum á kúrfu samfélagssmita þá er hún heldur á leið upp á við sem er óæskileg þróun,“ sagði Þórólfur Guðnason, sóttvarnalæknir, á upplýsingafundi almannavarna í dag. 42 greindust innanlands í gær, færri sýni voru tekin en undanfarna daga eða um 2.000.
140 tilfelli eru rakin til hins svokallaða Landskotssmits. Þar af eru um 90 tilfelli á Landakoti, sjö á Reykjalundi og 27 á Sólvöllum og 21 tilfelli tengist hópsýkingunni óbeint. Af því hefur sóttvarnalæknir sérstakar áhyggjur þar sem slík smit geta dreifst og farið út í samfélagið.
Hópsýking hefur einnig komið upp í Ölduselsskóla. 44 tilfelli tengjast henni. Flestir þeirra sem hafa smitast eru nemendur en einnig hafa smit greinst utan skólans sem tengjast þó þessari hópsýkingu.
Þá hafa litlar hópsýkingar greinst víða að undanförnu. Þau tengjast fjölskyldum, íþróttum, veislum og vinnustöðum, sagði Þórólfur. „Það vekur ákveðnar áhyggjur.“
Alls hafa 2.500 manns greinst með COVID-19 frá upphafi þriðju bylgju faraldursins 15. September. Um þúsund manns eru í einangrun með virkt smit núna. 62 liggja inni á Landspítalanum með COVID-19. Tveir eru á gjörgæsludeild og einn í öndunarvél. Í gær lést einstaklingur á níræðisaldri vegna COVID-19. Alls hafa 125 verið lagðir inn á sjúkrahús í þriðju bylgjunni. Þrír hafa látist í þeirri bylgju og þrettán frá upphafi faraldursins.
„Vonir höfðu verið bundnar við það að samfélagssmit myndi fækka en raunin hefur orðið,“ sagði Þórólfur. „Þeim hefur heldur fjölgað. Það er ákveðið áhyggjuefni.“
Þegar allt þetta er haft í huga og með tilliti til þungrar stöðu á Landspítalanum telur Þórólfur ekki svigrúm til tilslakanna á aðgerðum innanlands. Hann er með í smíðum minnisblað til heilbrigðisráðherra þar sem hann mun leggja til harðari aðgerðir og betur samræmdar og að þær nái yfir allt landið en síðustu vikur hafa takmarkanir verið harðari á höfuðborgarsvæðinu. Þórólfur sagði útfærslu aðgerða ekki liggja fyrir að fullu en hann sagðist vonast til þess að þær tækju gildi sem fyrst. „Ef stjórnvöld fallast á þessar tillögur þá sé ég fyrir mér að hertar aðgerðir þurfi ekki að standa lengur en í 2-3 vikur ef allt gengur vel.“
Spurður nánar út í hinar hertu aðgerðir svaraði Þórólfur: „Við erum að tala um að herða. Menn geta þá ímyndað sér hvernig það geti verið.“
Sóttvarnalæknir var á fundinum spurður hvort að hann telji að fólk muni fylgja enn hertari aðgerðum þar sem misbrestur hafi orðið á því að gildandi aðgerðum sé fylgt. Ein skýringin á því að ekki hefur tekist að hemja útbreiðsluna þrátt fyrir takmarkanir til þessa er sú að margar undanþágur hafa verið í gildi, „grá svæði“ eru til staðar. „Ég held að það sé eitt af því sem við þurfum að gera; að hafa reglurnar skýrari og [veita] færri undanþágur.“
Þórólfur minnti að lokum á að enn sé langt í land. „Við þurfum áfram að standa saman og gera það sem við þurfum að gera þar til að gott og öruggt bóluefni kemur á markaðinn.“
Alma Möller landlæknir sagði að staðan á Landspítala væri gríðarlega snúin. Á Landakoti væri staðan þung og „ótrúlega krefjandi“.
Þá sagði hún stöðuna á Norðurlandi einnig vera að þyngjast vegna fjölgunar smita. Þar er álag á heilbrigðisstofnanir, m.a. vegna sýnatöku.
Alma nefndi að það afbrigði veirunnar sem nú væri að greinast hér á landi kunni að vera meira smitandi en þau sem við höfum hingað til fengist við. „Þess vegna þarf að skerpa á smitvörnum og hvert og eitt okkar að leggja sitt af mörkum eins og við getum.“
