„Jafnvel þótt hatursglæpir, hatursorðræða eða hatursfull framkoma af öðru tagi sé skilgreind sem lítt alvarleg samkvæmt lögum, getur framkoman eða ofbeldið haft gríðarleg áhrif og alvarlegar afleiðingar fyrir þolendur.“
Þetta er meðal þess sem segir í tilkynningu frá Reykjavíkurborg um það sem fram kom á ráðstefnu mannréttinda- og lýðræðisskrifstofu Reykjavíkur í Veröld – húsi Vigdísar í gær, þar sem fjallað var um hatur og félagslega inngildingu.
Meðal spurninga sem leitað var svara við á ráðstefnunni voru hvernig tækla mætti hatursorðræðu, hvernig tryggja mætti inngildingu innflytjenda og hvernig styðja mætti við fjölmenningu. Eyrún Eyþórsdóttir, lektor í lögreglufræðum, var meðal framsögumanna og fjallaði hún um hatursglæpi á Íslandi. Fram kom í máli hennar að lítið sé vitað um þessa glæpi hér á landi en hún hefur rannsakað þá, meðal annars með viðtölum við þolendur og með netkönnun sem lögð var fyrir pólska innflytjendur hér á landi í fyrra.
Stór hluti Pólverja hér á landi ítrekað upplifað hatursorðræðu
Tæplega þúsund pólskir innflytjendur svöruðu netkönnun Eyrúnar. Um tvö prósent þeirra höfðu upplifað líkamlegt ofbeldi á Íslandi vegna uppruna síns, en 56 prósent höfðu upplifað hatursorðræðu og stór hluti þess hóps ítrekað. Pólverjar eru lang fjölmennasti hópur innflytjenda hér á landi. Samkvæmt upplýsingum frá Hagstofunni voru 20.520 Pólverjar búsettir hér á landi í upphafi síðasta árs eða 35,9 prósent allra innflytjenda.
Eyrún sagði málfrelsi oft notað sem réttlætingu fyrir hatursorðræðu og sagði frá dæmum af hatursfullum ummælum og annarri slíkri hegðun. Þá sagði hún eyðileggingu á munum algenga og að oft hefðu gerendur tengsl við þolendur sína; til dæmis nágrannatengsl og tengsl í gegnum vinnustað.
Ísland eftirbátur nágrannaþjóðanna
María Rún Bjarnadóttir, verkefnisstjóri gegn stafrænu ofbeldi hjá embætti ríkislögreglustjóra, var einnig með erindi á ráðstefnunni. María sýndi gögn sem sýna vel hve Ísland er eftir á samanborið við hin Norðurlöndin.
Þannig hefur fólk mun frekar tekið eftir eða upplifað hatursfull ummæli, einelti, áreiti eða hótanir síðustu tólf mánuði á Íslandi en í Noregi. Þá taldi fólk á Íslandi sig mun frekar í erfiðleikum með viðbrögð við hatursorðræðu og reyndist fólk hér á landi mun síður hafa gert eitthvað til að bregðast við hatursfullum ummælum eða áreiti á netinu.
Fyrsta skrefið að viðurkenna að rasismi er vandamál á Íslandi
Antirasistarnir, fjórar stúlkur á aldrinum 16 til 19 ára sem halda úti vettvangi fyrir raddir litaðra einstaklinga á Instagram og halda jafnframt fræðslufyrirlestra, voru einnig með erindi á ráðstefnunni. Anna Sonde, Kristín Reynisdóttir, Valgerður Kehinde Reynisdóttir og Johanna Haile standa að baki hópnum og hlutu þær nýverið frumkvöðlaverðlaun NSC fyrir að fræða fólk um kynþáttafordóma og mismunun á Íslandi.
„Kristín talaði um hvernig væri fyrir litaða einstaklinga að alast upp hér á landi og nefndi sláandi dæmi um framkomu fólks í hennar garð. Vala beindi orðum sínum sérstaklega að menntakerfinu og sagði að ef samfélagið ætti að vera öruggt þyrfti að byrja í skólunum. Á allri grunnskólagöngu sinni hefði hún aldrei lært um aðra kynþætti og fjölbreytileika mannflórunnar og kennarar hefðu ekki kunnað að bregðast við rasisma. Jóhanna sagði fyrsta skrefið að viðurkenna að rasismi væri vandamál á Íslandi og að áætlanir mættu ekki bara snúast um viðbrögð við vanda sem væri til staðar, heldur þyrfti að fyrirbyggja vandamálið. Sögðust þær vilja gera samfélagið betra og öruggara fyrir framtíðarkynslóðir og koma í veg fyrir að önnur börn þyrftu að upplifa það sem þær gengu í gegnum í sinni æsku. Allir þyrftu að líta sér nær,“ segir í tilkynningu Reykjavíkurborgar um erindi Antirasistanna.
