Norska fjármálaeftirlitið hefur ákveðið að sekta norska bankann DNB um 400 milljónir norskra króna, jafnvirði um það bil 6 milljarða íslenskra króna, vegna áralangra bresta í eftirliti og vörnum bankans gegn peningaþvætti. Bankinn fær harða gagnrýni frá fjármálaeftirlitinu, meðal annars vegna eftirlits með fjármagnsflutningum fyrirtækja í Samherjasamstæðunni.
Bankinn ætlar ekki að áfrýja sektinni. Á vef norska ríkisútvarpsins NRK er haft eftir Kjerstin Braathen forstjóra bankans að gagnrýni fjármálaeftirlitsins sé tekin alvarlega, en það lætur bankann heyra það og segir rannsókn sína hafa leitt í ljós að miklir ágallar hafi verið í vörnum bankans gegn peningaþvætti um margra ára tímabil og að slæleg vinnubrögð hvað það varðar hafi teygt sig víða um bankann.
Birta skýrslu um rannsókn á Samherjamálinu
Norska fjármálaeftirlitið sendir frá sér tvö skjöl í morgun, annars vegar skýrslu um ákvörðun sína um sektargreiðslu bankans og hins vegar sérstaka skýrslu um rannsókn sína á Samherjamálinu, en sú er dagsett í byrjun desember í fyrra.
Mat fjármálaeftirlitsins er að þeir vankantar sem komu í ljós í tengslum við rannsóknina á Samherjamálinu hafi staðfest veikleika í vörnum DNB sem afhjúpast hafi í fyrri athugunum fjármálaeftirlitsins á vörnum bankans gegn peningaþvætti árin 2016 og 2018 og sömuleiðis þeirri nýjustu, sem nú er sektað fyrir.
Þau brot sem voru undir í rannsókn fjármálaeftirlitsins á Samherjamálinu eru þó sögð fyrnd og framin er eldri lög um peningaþvætti voru í gildi í Noregi. Bankinn segist í tilkynningu vera búinn að styrkja viðbrögð sín gegn peningaþvætti mikið síðan.
Fram kemur í sektarákvörðun fjármálaeftirlitsins að samhliða rannsókn þess á Samherjamálinu hafi norska efnahagsbrotadeildin Økokrim einnig verið að skoða málið, eins og sagt hefur verið frá í íslenskum fjölmiðlum. Rakið er að málið hafi verið fært frá Økokrim til ríkissaksóknaraembættisins í Ósló síðasta haust, en það var gert þar sem stjórnandi Økokrim var vanhæfur til að fara með málið vegna fyrri starfa sinna í lögmennsku.
Sakamálið var síðan fellt niður og ábyrgð á því færð yfir til fjármálaeftirlitsins þann 11. febrúar á þessu ári. Í tilkynningu sem þá var send út sagði að rannsókn hefði ekki leitt af sér upplýsingar sem þóttu tilefni til saksóknar gegn einstaklingum sem starfa hjá DNB né að rannsóknin þætti líkleg til að leiða til sektargreiðslna.
DNB fær ákúrur fyrir að skoða ekki stórar millifærslur síðla árs 2019
Sakamálarannsóknin gagnvart DNB snerist um að skoða hvort bankinn hefði tekið þátt í glæpsamlegu athæfi með því að tilkynna ekki millifærslur Samherjafélags til félags í Dúbaí til fjármálaeftirlitsins í Noregi sem grunsamlegar millifærslur. Í skýrslu fjármálaeftirlitsins eru verulegar athugasemdir gerðar, meðal annars við eftirlit bankans með háum millifærslum sem áttu sér stað skömmu áður en Samherjamálið varð opinbert.
„Á tímabilinu rétt fyrir og rétt eftir að Samherjamálið varð opinbert, voru háar fjárhæðir millifærðar á milli [tveggja ónefndra fyrirtækja]. [...] Engin þessara millifærslna virðast hafa verið rannsakaðar nánar,“ segir í skýrslu fjármáleftirlitsins og ennfremur segir þar að á þessum tímapunkti hefði DNB átt að fylgjast sérstaklega með færslum til og frá kúnnum í Samherja-samstæðunni og skoða hvort þær væru grunsamlegar.
DNB er stærsti banki Noregs og í 34 prósent eigu norska ríkisins. Bankinn lauk viðskiptasambandi sínu við Samherja í lok árs 2019 vegna þess að stjórnendur dótturfélaga sjávarútvegsrisans, sem áttu reikninga í bankanum, svöruðu ekki kröfu bankans um frekari upplýsingar um starfsemi þess, millifærslur sem það framkvæmdi og tengda aðila, með fullnægjandi hætti.
DNB fór fram á upplýsingarnar seint í nóvember 2019 í kjölfar þess að Kveikur, Stundin, Wikileaks og Al Jazeera opinberuðu viðskiptahætti Samherja í Namibíu. Í þeirri umfjöllun var fjallað um meintar mútugreiðslur, skattasniðgöngu og peningaþvætti. Þegar svör Samherjasamstæðunnar reyndust ekki fullnægjandi ákvað DNB að slíta viðskiptasambandi við hana. Það var gert með bréfi sem var sent 9. desember 2019.
