Gylfi Magn­ús­son, for­maður banka­ráðs Seðla­banka Íslands og for­seta við­skipta­fræði­deildar Háskóla Íslands, deilir áhyggjum Ásgeirs Jóns­sonar seðla­banka­stjóra um að hags­muna­hópar stýri að miklu leyti málum hér­lend­is. 

Þar með sé ekki sagt að við eigum að sætta okkur við þá stöðu. „Þetta er raun­veru­legt vanda­mál og við þurfum ekki að láta sér­hags­muna­öflin sigra alltaf, þó að það sé oft­ast til­hneig­ing til þess. Þau eru oft­ast ein­beitt­ari heldur en þeir sem eru að verja almennu hags­mun­ina. Og oft miklir fjár­munir undir sem menn geta lagt í að fá til dæmis ein­hverjar breyt­ingar á reglu­verki í gegn sem þjóna hags­munum eins hóps, en ekki hins breiða fjölda.“

Þetta kom fram í við­tali við Gylfa í Kast­ljósi í kvöld.

Útgerðin mjög skýrt dæmi

Ásgeir sagði í við­tali við Stund­ina í síð­ustu viku að Íslandi væri „að miklu leyti stjórnað af hags­muna­hópum og það er meiri háttar mál að lenda uppi á kant við þá“.

Orð hans hafa vakið mikla athygli og meðal ann­ars kall­aði Katrín Jak­obs­dóttir for­sæt­is­ráð­herra eftir því að dæmi yrðu nefnd um hvaða hópa væri að ræða í umræðum um málið á Alþingi fyrr í vik­unn­i. 

Aðspurður um hvaða hags­muna­hópar þetta séu helst segir Gylfi erfitt að telja þá alla upp. Það sé þó ekki annað hægt en að horfa sér­stak­lega til útgerð­ar­innar og bar­átt­unnar um auð­linda­gjaldið í þessum efn­um. „Það er auð­vitað mjög skýrt dæmi um mjög harka­lega sér­hags­muna­bar­átt­u.“

Hefur áhyggjur af fjöl­miðlum

Gylfi sagði það eilífð­ar­verk­efni að takast á við þessa stöðu. Ýmis­legt væri hins vegar hægt að gera til að hjálpa til í bar­átt­unni við þessa stefnu.

Þar mætti nefna opið og gagn­sætt sam­fé­lag með sterkum fjöl­miðlum sem gæti gert það erf­ið­ara fyrir sér­hags­muna­hópa að kom­ast upp með sitt þannig að aðrir frétti ekki af því. Það ásamt sterku lýð­ræð­is- og dóms­kerfi. „Við höfum áhyggjur af því að við séum að drag­ast aftur úr hinum Norð­ur­lönd­unum hvað varðar fjöl­miðla­frelsi.“

Þar vísar Gylfi til þess að í efsta sæti vísi­­töl­u Blaða­manna án landamæra um fjöl­miðla­frelsi, fimmta árið í röð, er Nor­eg­ur. Finn­land er í öðru sæti, Dan­­mörk í þriðja sæti og Sví­­þjóð í fjórða sæti.

Ísland situr hins vegar í 16. sæti á lista sam­tak­anna og fellur um eitt sæti á milli ára. Alls hefur Ísland fallið um sex sæti frá 2017.

Athygli vekur að í öllum þessum ríkjum er umfangs­mik­ill rík­is­stuðn­ingur við einka­rekna fjöl­miðla.