Hluthafar í Rio Tinto risu upp gegn stjórn fyrirtækisins sem ákvað að greiða fyrrverandi forstjóra þess yfir milljarð króna við starfslokin þrátt fyrir að hann hafi borið ábyrgð á eyðileggingu helgra steinhvelfinga frumbyggja í Vestur-Ástralíu.
Yfir 60 prósent hluthafa í bresk-ástralska fyrirtækinu Rio Tinto greiddu atkvæði gegn starfskjarastefnu fyrirtækisins sem var til grundvallar þeirri ákvörðun stjórnar að greiða fyrrverandi forstjóra þess, Jean-Sébastien Jacques, 7,2 milljónir sterlingspunda, um 1,2 milljarð króna, í laun fyrir síðasta ár. Upphæðin er um 20 prósent hærri en á árinu 2019.
Jacques hætti sem forstjóri í byrjun árs eftir stórkostlegt hneykslismál og var þá sviptur bónusgreiðslu upp á 2,7 milljónir punda, um 470 milljónir króna. Sú ákvörðun var tekin í september í fyrra og sagt að um „sameiginlega ákvörðun“ hans og stjórnar námufyrirtækisins væri að ræða. Það sem þá hafði komið á daginn var að Rio Tinto hafði sprengt í loft upp Juukan Gorge, fornar og helgar steinhvelfingar frumbyggja í Vestur-Ástralíu. Tilgangurinn var að auðvelda aðgang að járngrýti til námuvinnslu.
Í frétt Guardian um málið segir að þó að forstjórinn fyrrverandi hafi vissulega misst bónusgreiðsluna breyti niðurstaða hluthafanna um starfskjarastefnuna, sem þeir nú leggjast gegn, hafi hann í fyrra fengið hæstu launagreiðslu sína frá upphafi. Hann svo einnig aukagreiðslur sem nema annars vegar 90 milljónum króna og hins vegar um 37 milljónum vegna starfslokanna og orlofs sem hann átti inni.
Tveir aðrir yfirmenn Rio Tinto létu einnig af störfum vegna hneykslisins og fengu þeir starfslokasamninga sem námu um 125 milljónum króna á mann.
Simon Thompson, stjórnarformaður Rio Tinto, segist skilja reiði fólks vegna bónusgreiðslnanna og starfslokasamninganna. Hann sagði hluthöfum á fundi fyrirtækisins í vikunni að hann væri „þegar uppi væri staðið“ ábyrgur fyrir því sem gerðist við Juukan Gorge. Hann ætlar ekki að gefa kost á sér til stjórnarformennsku áfram þegar kjörtímabili hans lýkur síðar á þessu ári. Tímann þangað til ætli hann að nýta til þess að tryggja að eyðilegging á borð við þá sem átti sér stað við Juukan Gorge endurtaki sig aldrei aftur.
Segjast ekki hafa vitað
Steinhellarnir í Juukan Gorge voru um 46 þúsund ára gamlir. Eyðilegging Rio Tinto átti sér stað í maí á síðasta ári en á þessum slóðum er stærstu járngrýtisnámu fyrirtækisins, og þeirri sem gefur mest í vasann, að finna. Forsvarsmenn fyrirtækisins héldu því í fyrstu fram að um „misskilning“ hefði verið að ræða og að þeir hafi ekki fengið upplýsingar um að staðurinn væri menningarlega mikilvægur og heilagur í hugum fólksins sem þarna býr. Þessi viðbrögð, sem forstjórinn hélt m.a. fram, hleyptu illu blóði í fjárfesta, m.a. ástralska lífeyrissjóðinn Hesta. Framkvæmdastjóri sjóðsins sagði ekki nóg að leysa þá sem beri ábyrgð á hneykslinu frá störfum heldur þyrfti að rannsaka málið ofan í kjölinn sem og aðra samninga sem fyrirtækið er með við heimafólk, oft frumbyggjasamfélög, á starfssvæðum sínum.
