„Það er ákaflega dapurt, svo ekki sé sterkara að orði kveðið, að horfa upp á þessa stöðu sem hefur byggst upp í kringum þetta ágæta fyrirtæki [Samherja]. Ég sagði það strax þegar þetta mál hófst að forsvarsmenn þess yrðu að ganga fram fyrir skjöldu og greina þessa stöðu og gera hreint fyrir sínum dyrum. Ég held að flestir sem fylgjast með þessari umræðu geti verið sammála um að það hafi fyrirtækinu ekki tekist enn þann dag í dag.“
Þetta segir Kristján Þór Júlíusson, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, í viðtali við 200 mílur, fylgiblaði Morgunblaðsins um sjávarútveg, í dag.
Í viðtalinu segir Kristján Þór að sér þyki vont hvernig umræðan um Samherja smiti út frá sér og hafi áhrif á heila atvinnugrein, sjávarútveginn. „Eins frábærum árangri og íslenskur sjávarútvegur hefur náð á undanförnum árum og áratugum, þá felur þessi staða í sér að hún veikir tiltrú fólks til sjávarútvegsins sem er mjög slæmt.“
Segist hafa lagt sig fram við að svara
Kristján Þór, sem var stjórnarformaður Samherja í kringum síðustu aldamót og er persónulegur vinur Þorsteins Más Baldvinssonar, forstjóra fyrirtækisins, segir að hann hafi í umræðu um Namibíumál Samherja, sem snúast um meintar mútugreiðslur til að komast yfir kvóta, skattasniðgöngu og peningaþvætti, verið samsamaður viðbrögðum fyrirtækisins við málinu. „Í pólitík er ekkert spurt um hvort það sé sanngjarnt eða ekki, en ég hef frá fyrsta degi lagt mig fram um að svara þeim spurningum sem að mér hefur verið beint. Þau svör hafa meira snert fyrri aðkomu mína að fyrirtækinu, þá helst þá staðreynd að ég sat þarna í stjórn fyrir rúmlega tveimur áratugum, en ekki þær ásakanir sem hafa komið fram á hendur fyrirtækinu enda þekki ég þau mál ekki neitt.“
Löng saga ráðherra og fyrirtækis
Kristján Þór á langa sögu með Samherja og þegar hann tók við sem ráðherra sjávarútvegsmála árið 2017 kom fram gagnrýni vegna tengsla hans við fyrirtækið og Þorstein Má Baldvinsson, forstjóra og einn aðaleiganda þess. Kristján Þór hafði setið í stjórn Samherja, þar af í eitt ár sem stjórnarformaður, á árunum 1996 til 2000.
Hann fór auk þess tvívegis sem háseti á makrílveiðar á vegum Samherja, annars vegar sumarið 2010 og hins vegar sumarið 2012, og þáði laun fyrir. Samherji styrkti einnig framboð Kristjáns Þórs í prófkjöri innan Sjálfstæðisflokksins árin 2007 og 2013.
Ráðherrann birti stöðuuppfærslu á Facebook þann 12. desember 2017 þar sem hann sagði að sér væri ljúft og skylt að upplýsa að hann og Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja, hefðu þekkst síðan þeir voru ungir menn. Þar sagði einnig að hann teldi sig „hæfan til þess að taka ákvarðanir um málefni sem snerta sjávarútveginn á Íslandi í heild sinni. Komi upp mál sem snerta Samherja mun ég að sjálfsögðu meta hæfi mitt í ljósi framangreinds líkt og allir stjórnmálamenn þurfa að gera þegar fjölskyldu-, vina- og kunningjatengsl gætu haft áhrif á afstöðu til einstakra mála.“
Eftir umfjöllun Kveiks, Stundarinnar, Wikileaks og Al Jazeera í nóvember 2019 um starfsemi Samherja í Namibíu var enn á ný fjallað um tengsl ráðherrans við fyrirtækið og var hæfi hans til umræðu. Þegar umfjöllunin leit dagsins ljós sagðist ráðherrann ekki hafa haft nein afskipti af útgerðarfyrirtækinu Samherja síðan hann var í stjórn fyrirtækisins.
Var sagður „þeirra maður“
Fram kom í fyrrnefndri umfjöllun að Samherjamenn hefðu í samræðum við namibíska áhrifamenn sagt að Kristján væri „þeirra maður“. Kristján Þór sagði við RÚV að Samherjamenn yrðu sjálfri að svara fyrir hvað þeir hefðu átt við með þeim ummælum.
Jafnframt kom fram í umfjöllun fjölmiðla að Kristján Þór hefði hringt í Þorstein Má og í viðtali á RÚV sagðist hann bara hafa verið að „spyrja hvernig honum liði einfaldlega“.
Frá því var síðan greint í desember sama ár að Kristján Þór hefði ákveðið á grundvelli stjórnsýslulaga að víkja sæti við meðferð og töku ákvarðana í fjórum stjórnsýslukærum tengdum Samherja. Það gerði hann, að eigin sögn, vegna þess að það skipti ekki einungis máli að sá sem tæki ákvörðun í málunum líti á sitt hæfi heldur líka hvernig hún myndi horfa við borgurunum.
Kristján Þór mælist langóvinsælasti ráðherra ríkisstjórnarinnar. Alls sögðust 61 prósent landsmanna vera óánægð með hans störf í nýlegri könnun Gallup og 11 prósent sögðust vera ánægð með hann.
