Per­sónu­vernd sendi á þriðju­dag bréf til atvinnu­vega- og nýsköp­un­ar­ráðu­neytis í til­efni fram­lagn­ingar skýrslu Krist­jáns Þórs Júl­í­us­son­ar, sjáv­ar­út­vegs- og land­bún­að­ar­ráð­herra, um eign­ar­hald 20 stærstu útgerð­ar­fé­laga lands­ins sem birt var fyrir skemmst­u.  

Í bréf­inu gerir Per­sónu­vernd alvar­legar athuga­semdir við svar við spurn­ingu sem finna má í skýrsl­unni þar sem því var haldið fram að per­sónu­vernd­ar­lög höml­uðu því að Skatt­ur­inn, sem vann skýrsl­una, gæti birt upp­lýs­ingar um raun­veru­lega eig­endur félaga. Var þar meðal ann­ars vísað í úrskurð Per­sónu­verndar frá 15. júní síð­ast­liðnum þar sem stofn­unin komst að þeirri nið­ur­stöðu að víð­tæk birt­ing heild­ar­hlut­haf­alista margra stærstu fyr­ir­tækja lands­ins á vef Skatts­ins væri ekki heimil lögum sam­kvæmt. 

Vegna þess­arar túlk­unar skýrslu­höf­unda var ekk­ert yfir­lit að finna yfir þau fyr­ir­tæki sem útgerð­ar­menn og aðilar tengdir þeim hafa keypt í óskyldum geir­um. 

Í bréfi Per­sónu­verndar segir að í skýrsl­unni séu ýmsar rang­færslur sem Per­sónu­vernd taldi ástæðu til að leið­rétta. Þar kemur með ann­ars fram að úrskurð­ur­inn frá því í júní hafi ein­ungis náð til upp­lýs­inga um hluta­fjár­eign ein­stak­linga, ekki fyr­ir­tækja eða ann­arra lög­að­ila sem njóti ekki sömu vernd­ar. Varð­andi til­vísun Skatts­ins um að ekki væri heim­ilt að birta upp­lýs­ingar um raun­veru­lega eig­endur segir Per­sónu­vernd að hún sé ein­fald­lega röng.

Sýndi ekki umsvif útgerða í ótengdum rekstri

Kjarn­inn fjall­aði ítar­lega um skýrsl­una þegar hún var loks birt 25. ágúst síð­ast­lið­inn, átta mán­uðum eftir að beiðni um gerð hennar var sam­þykkt. Skýrslan sýndi hvorki kross­eign­ar­tengsl eða ítök útgerð­ar­fé­lag­anna í ein­stökum fyr­ir­tækj­u­m. 

Þess í stað var Skatt­ur­inn feng­inn til að setja upp yfir­lit yfir bók­fært virði þeirra eigna sem útgerð­ar­fé­lög­in, eig­endur og tengdir aðilar áttu í öðrum félögum en útgerð­u­m. 

Nið­ur­staða skýrsl­unnar er að 20 stærstu útgerðir lands­ins hafi, beint eða í gegnum tengd eign­ar­halds­fé­lög og dótt­ur­fé­lög, átt bók­færða eign­ar­hluti í öðrum félögum en útgerð­ar­fé­lögum upp á 176,7 millj­arða króna í árs­lok 2019. Sú eign var bók­færð á 137,9 millj­arða króna árið 2016. 

Ekki er til­greint með neinum hætti um hvaða eignir er að ræða. 

„Hvað er verið að fela?“

Hanna Katrín Frið­riks­son, þing­maður Við­reisnar og fyrsti flutn­ings­maður skýrslu­beiðn­inn­ar, sagði í sam­tali við Kjarn­ann að skýrslan væri sann­ar­lega ekki það sem beðið var um. Hún viti ekki hvort hún eigi að hlægja eða gráta þegar hún les skýrsl­una. „Ég hall­ast frekar að því að hlægja. Það er eitt­hvað fyndið við að þetta skuli verða nið­ur­stað­an. Að stjórn­völd skuli hafa ákveðið að fara þessa leið til að forð­ast að umbeðnar upp­lýs­ingar kæmust fyrir augu almenn­ings fyrir kosn­ing­ar.  

Hanna Katrín sagði  þær tölur sem settar voru fram í skýrsl­unni ekki sýna kross­eign­ar­tengsl eða ítök útgerð­ar­fé­laga í íslensku atvinnu­lífi. „Þetta varpar fyrst og fremst fram þeirri spurn­ingu: hvað er verið að fela?“

Ráðu­neytið hafnar gagn­rýni

Atvinnu­vega­ráðu­neytið brást við umræðu um skýrsl­una með til­kynn­ingu sem send var út síð­ast­lið­inn laug­ar­dag.

Í henni sagði meðal ann­ars að í skýrsl­unni hafi ekki verið gefið yfir­lit um raun­veru­lega eig­endur félaga þar sem árs­reikn­inga­skrá taldi það vera óheim­ilt. „Þá er rétt að árétta að lög um skrán­ingu raun­veru­legra eig­enda öðl­uð­ust gildi um mitt ár 2019 og var aðeins byrjað að safna upp­lýs­ingum þá um haust­ið. Á árunum 2016-2019 var ekki til að dreifa skrán­ingu raun­veru­legs eig­enda í árs­reikn­ing­um.“

Ráðu­neytið hafn­aði einnig gagn­rýni á að skýrslan byggði á bók­færðu virði eigna og sagði að skýrslu­beiðnin hefði ekki náð til kross­eigna­tengsla heldur ein­ungis umsvifa.  

Að öllu fram­an­greindu taldi ráðu­neytið ljóst að í skýrsl­unni væru birtar allar þær upp­lýs­ingar sem óskað hefði verið eftir og heim­ilt var að birta.