Þrír prestar skrif­uðu greinar fyrir jól um kirkju­heim­sóknir skóla­barna. Fyr­ir­sagnir greina þeirra eru afger­andi eins og „Hættu­leg heim­sókn“ sem Þór­ir Steph­en­sen skrif­ar, „Ógnar póli­tísk rétt­hugsun jól­u­m?“ eftir Sig­urð Árna Þórð­ar­son og „Um vett­vangs­ferðir skóla­barna á aðventu“ sem bisk­ups­rit­ar­inn Þor­valdur Víð­is­son rit­ar.

Agnes Sig­urð­ar­dóttir biskup ákveður síðan að blanda jóla­dag­spredikun sinni í þessa umræðu svona til að und­ir­strika alvar­leik­ann.

Kirkju­heim­sókn og bæn – ekki trú­boð?

Þórir talar um eigin reynslu af skóla­heim­sókn­um, hvaða áherslur hann hafði í slíkum heim­sóknum m.a. kær­leiks­boða­skap Krists og sammann­lega gildi eins og að vera öllum góð­ur. Einnig upp­lýsir hann að hafa farið með bæn sem hann bað börnin um að sam­ein­ast með honum í. 

Heim­sókn í kirkju = heim­sókn á Klambratún?

Í grein Þor­valdar kennir ýmissa skrít­inna grasa. Hann ræðir um vanda­mál um val­kosti skóla­stjórn­enda við val á vett­vangs­ferðum og telur ekki sama sveigj­an­leika vera gagn­vart kirkju­ferðum eins og er í ferðum skóla­barna í Seðla­bank­ann, Þjóð­minja­safnið eða að velt­ast um á Klambra­túni.

Þor­valdur telur ekki að í kirkju­heim­sóknum eigi sér stað trú­boð þrátt fyrir að í starfs­leið­bein­ingum presta er það númer 1, 2 og 3 að stunda trú­boð. Stað­festir biskup þá starfs­lýs­ingu í predikun sinni.

Síðan snýr Þor­valdur sér að því að segja okkur að það hljóti að vera óþægi­legt fyrir skóla­stjórn­endur að kirkju­ferðir séu ­gagn­rýnd­ar og þeir finni vax­andi van­traust for­eldra. Hann flíkar því ekki að hann sé krist­inn en segir síð­an: „Ég tel að það sé ekki til heilla að flokka fólk í þannig hópa og eru slíkir merki­miðar sjaldan til þess fallnir að segja sann­leik­ann um fólk.“ Ég er hjart­an­lega sam­mála Þor­valdi.

Hann lýsir sig sam­mála mér um að börn vilji ekki upp­lifa mis­munun í skóla­starfi þegar þau eru jað­ar­sett vegna kirkju­ferða. En snýr við blað­inu og telur það reyndar „hálf til­búið vanda­mál“ því af hverju eiga börn og for­eldrar að hafa eitt­hvað með það að segja hvort farið verður í vett­vangs­ferð í kirkj­una þegar þau hafa ekk­ert að segja um aðra ­dag­skrár­lið­i í starfi skól­ans!

Fjöl­menn­ing­ar­slys í Bret­landi – verjum Ísland

Í grein sinni talar Sig­urður um breska skýrslu sem, að hans sögn, bendir á hrap­ar­leg mi­s­tök sem gerð hafa verið í eft­ir­gjöf af grunn­gild­um, lögum og siðum til að koma til móts við aðrar skoð­anir og gildi. Þar má t.d. ekki nota orðið jóla­tré heldur „há­tíð­ar­tré“.

Höf­undur heldur því fram að á Íslandi muni allt verða á sömu leið. Mér sýn­ist Sig­urður vilji að við stöndum vakt­ina svo við gerum ekki sömu mis­tök­in. Að kristnir menn styðji kristna trú, gildi og hefðir sem standa á vörð um og eigi að ein­kenna jóla­hald­ið.

Íbú­ar Aleppo vilja til kirkju en við fjarg­viðrumst yfir því!

Agnes lýsir trú­ar­legu inni­haldi jóla­guð­spjalls­ins fyrir okkur sem prestar og sumt skóla­fólk telur að sé allt í lagi að fræða öll skóla­börn um óháð lífs­skoðun for­eldra þess og í beinu fram­haldi segir að hlut­verk krist­inna sé einmitt að stunda trú­boð.

Síðan fer bisk­upinn alvar­lega út af spor­inu þegar hann leggur út af hörmu­legum aðstæðum íbúa Aleppo borgar sem þolað hafa ­stríðs­á­tök í mörg ár. Ræðir hún sér­stak­lega kristna íbúa sem und­ir­búa sam­komu í helgi­dómi sínum þar sem hlustað verður á jóla­frá­sögn­ina 

„Svo erum við hér uppi á Íslandi að fjarg­viðr­ast út af því að kirkjan stendur öllum opin, skóla­börnum sem öðrum, á aðvent­unni sem og alla daga. Mis­jöfn eru við­fangs­efnin í heimi hér.“

Segir bisk­upinn og líkir saman aðstæðum fólks í stríðs­hrjáðri Aleppo-­borg og óánægju for­eldra á Íslandi með trú­boð í skól­um. Smekklaus­ara getur það varla ver­ið.

Skiln­ings­leysi prest­anna og bisk­ups

Skiln­ings­leysi prest­anna og bisk­ups á upp­lifun for­eldra barna sem gagn­rýna yfir­gang skóla­yf­ir­valda og kirkj­unnar er algjört. Það vill svo til að Sið­mennt bauð for­eldrum að senda upp­lifun þeirra í sögu­formi og urðu þær ansi margar og fjöl­breytt­ar.

Fjöldi for­eldra er mis­boðið þar sem skól­inn og kirkjan taka fram fyrir hendur þeirra við upp­eldi barna þeirra. Prest­arnir virð­ast ekki skilja að kirkju­ferð, bæn, helgi­leikur og jafn­vel fal­legi jóla­boð­skap­ur­inn er ekki allra. Þeir virð­ast ekki geta sett sig í spor ann­arra.

Prest­arnir skilja ekki að for­eldr­ar ótt­ast það allra mest að börn þeirra verði fyrir aðkasti sam­nem­enda eða jafn­vel kenn­ara fyrir að víkja frá „norm­in­u“. Þess vegna vilja for­eldra ekki kvarta og „koma upp um sig“ að þeir hafi kannski aðra lífs­skoðun en hin­ir. Þennan ótta for­eldra höfum við heyrt í a.m.k. 15 ár.

Þeir skilja heldur ekki þá stöðu sem for­eldrar og sér­stak­lega börn þeirra eru sett í þegar þau eru jað­ar­sett þegar kirkju­ferðir eiga sér stað. „Skrýtnu“ börn­unum er boðið að fara á bóka­safnið eða vera heima eða bara eitt­hvað ann­að. Mis­munun er því ekki „hálf til­búið vanda­mál“ því það er skóla­skylda og börnin hafa ekki val um að hætta.

Vanda­málið snýst ekki um . . .

. . . að koma í veg fyrir trú­ar­upp­eldi barna. For­eldrar sem það vilja er í lófa lagið að fara með börn sín í barna­starf kirkj­unnar sem er í blóma. Það þarf ekki að draga öll börn til kirkju og gefa þeim öll heims­ins trú­ar­rit á skóla­tíma.

. . . að hefta trú­frelsi eins eða neins. Í lýð­ræð­is­legu sam­fé­lagi þar sem trú­frelsi er ein af grunn­stoðum stjórn­ar­skrár­innar er það and­stætt trú­frelsi að heim­ila trú­boð í skól­um.

. . . að verið sé að leggja af jóla­hald í skól­um. Það verða eftir sem áður litlu jól, dansað í kringum jóla­tré og annað sem til­heyr­ir.

Skól­inn er ein­fald­lega fyrir öll börn sem eiga for­eldra með mis­mun­andi lífs­skoð­an­ir.

Hver er þá lausn­in?

Opin­berir skólar eru fyrir öll börn og eiga að vera „friðland“ fyrir áreiti s.s. mark­aðs­setn­ingu fyr­ir­tækja eða trú­boði. Í skólum fer fram kennsla sam­kvæmt náms­skrá en í kirkjum inn­ræt­ing sem á lítið skylt við kennslu. 

Lausnin felst ekki í að aðgreina börn eftir lífs­skoðun for­eldra þeirra. Skól­inn á að haga störfum sínum þannig að öll börn geti tekið þátt í öllu sem þar fer fram.

Lausnin felst í því að taka fyrir kirkju­heim­sókn­ir, stöðva dreif­ingu trú­ar­rita, stöðva heim­sóknir presta í skóla og sjá til þess að skól­inn verði ekki fyrir truflun vegna ­ferm­ing­ar­ferða.

Sem sagt að halda trú­boði utan opin­bera skóla.

Skóla­yf­ir­völd bera ábyrgð

Skóla­yf­ir­völd bera ábyrgð og það er ánægju­legt að fjöldi skóla­stjórn­enda hafa gert sér grein fyrir því að rangt sé að heim­ila trú­boð á skóla­tíma.

Trú­boðið er ein­fald­lega hægt að stöðva – ef vilji er til.

Eigum við ekki að taka höndum saman um að á þessu ári verði engar deilur um trú­boð í skól­um?

Höf­undur er fram­kvæmda­stjóri Sið­mennt­ar.