Þú ert farin að grána, elskan! hróp­aði vin­kona á sjö­tugs­aldri upp yfir sig þar sem við sátum og snæddum hádeg­is­verð. 

Ég hváði við. Síð­ustu árin hefur mér tek­ist að gleyma að ég sé farin að grána. Ég mæti reglu­lega til hár­greiðslu­meist­ara í hverf­inu mínu Schöneberg, vina­legrara konu sem galdrar burt þessa eilífðar áminn­ingu um hækk­andi ald­ur. Eða rétt­ara sagt: Ég mætti til hennar þangað til nú á haust­mán­uð­u­m. 

Átti ég að segja henni alla sól­ar­sög­una – eða brosa íbyggin að blá­kaldri stað­reynd lífs­ins og stinga upp mig næsta bita af kjúklingi í engi­fersósu? Ég lét vaða, aðal­lega til að útskýra fyrir sjálfri mér af hverju ég valsa um með áber­andi gráan hár­sveip. 

Öfga­maður með skæri

Ég pant­aði fyrst tíma hjá hár­greiðslu­kon­unni fyrir tveimur árum. Reyndar sagði ég á okkar fyrsta fundi að mig lang­aði til að halda gráa lokknum og gera hann meira áber­andi því ég hafði séð svo smart konu á mínum aldri sem ýkti gráu hárin með stein­gráum og silfruðum strípum og ég dáð­ist að henni fyrir að taka þetta alla leið svona ung. En hágreiðslu­konan hafði verið fljót að tala mig ofan af því og freistað mín með ómót­stæði­legri blöndu af espressósvörtum og kara­mellu­brúnum hára­lit. Síðan klippti hún mig svo flott að ég sveif út aftur á ský­i. 

Kannski engin furða. Fyrsta skiptið sem ég fór í klipp­ingu í hverf­inu mínu hafði ég ráfað inn í hraða­þjón­ustu­klipp­ingu og snúið út aftur lík­ust tísku­slysi á átt­unda ára­tugn­um. Það borgar sig ekki að láta öfga­mann klippa sig, varð kunn­ingja mínum að orði þegar aðal­gatan fyllt­ist af bryn­vörðum lög­reglu­mönnum sem hand­tóku einn hrað­klipp­arann, grun­aðan um að leggja á ráðin um hryðju­verk. Seinna sá ég ekki betur en að mað­ur­inn hefði fyrst og fremst gerst sekur um að snyrta hárið á nokkrum bók­stafs­trú­ar­mönnum í mosku skammt frá – en hvað um það, máski sak­laus af hryðju­verkum en pott­þétt sekur um glæpi á kollum nískra góð­borg­ara í Schöneberg sem veigra sér við að borga meira en sjö evrur fyrir klipp­ing­una. 

Ang­ela Merkel í spegl­inum

Þessi kona tók hund­rað evrur fyrir hár­snyrt­ing­una, enda þaul­reyndur fag­maður á sex­tugs­aldri og kunni að klippa hár og hræra espressó saman við kara­mellu þannig að úr yrði eitt­hvað svo eðli­legt að mér tæk­ist að gleyma að ég væri farin að grána. 

Um tíma vissi ég fátt betra að setj­ast í stól­inn hjá henni og spjalla um mat­ar­ræði, hug­leiðslu og bækur því konan hafði nota­lega návist og lum­aði á ýmsu spenn­and­i. 

Einn dag­inn mæti ég til hennar með glóð­volgt ein­tak af Südd­eutsche Zeit­ung undir arm­in­um, spennt að sökkva mér ofan í þýska blaða­mennsku – sem í gæðum jafn­ast á við franska mat­reiðslu og íslenskar sund­laugar – með ban­eitr­aðan lit­inn í hár­inu og cappuccin­o-­boll­ann við hægri hönd, enda Ang­ela Merkel í löngu við­tali að tala um þá umdeildu ákvörðun sína, ári fyrr, að hleypa miklum fjölda flótta­fólks inn í Þýska­land. 

Þegar búið var að maka litnum í hárið teygði ég mig var­lega eftir blað­inu og opn­aði það svo for­síðu­myndin af Ang­elu blasti við á spegl­in­um, lík­ast því að hún væri sjálf mætt í klipp­ingu & lit­un. Hár­greiðslu­konan kippt­ist við þegar henni varð litið á alvöru­gefið and­lit kanslar­ans og ég sá sam­stundis að henni varð ekki um sel. Í tví- eða þrí­gang mætt­ust augu okkar í spegl­in­um, allt þar til and­rúms­loftið var orðið vand­ræða­legt og hún stik­aði til mín með þeim orðum að í dag kæmi bara kjaftæði út úr Ang­elu Merkel. 

Flótt­inn í stólnum

Nú, hváði ég og ætl­aði að mót­mæla því kurt­eis­lega en náði ekki að grípa orðið því þessi rólynd­is­lega kona varð skyndi­lega svo æst að hún tif­aði af hugaræs­ingi um leið og orðin hrúg­uð­ust út úr henni. Hitt og þetta um flótta­fólk sem hún full­yrti glanna­lega að myndi hafa af henni almenni­lega heil­brigð­is­þjón­ustu sem hún hefði greitt fyrir alla ævi með því að vinna hörðum höndum – og til hvers hefði hún þá verið að því? Hún gat varla und­ir­strikað nóg­sam­lega að múslimar ættu enga sam­leið með fólki eins og sér og ættu eftir að rústa þýskri sam­fé­lags­gerð með lífs­háttum sínum og alls­konar ofbeldi. Reið­ust var hún þó sjálfri sér að hafa á árum áður kosið Kristi­lega demókrata, flokk Ang­elu Merkel.

Brátt prís­aði ég mig sæla að hafa ekki náð að mót­mæla kon­unni því hún hefði verið vís til að skilja mig eftir með lit­inn í hár­inu og láta hann éta af mér höf­uð­leðr­ið. Í gungu­skap mínum muldr­aði ég eitt­hvað óljóst og flúði manískt augna­ráðið með því að stara á blaða­við­talið. 

Þýska­land feðra ykkar

Auð­vitað lang­aði mig að segja að ef mann­eskjur kenndar við Múhameðstrú væru upp til hópa eins miklar geim­verur og hún virt­ist álíta hefði meint þýsk sam­fé­lags­gerð farið til fjand­ans fyrir löngu síðan – miðað við fjölda þeirra á þýsku­mæl­andi svæði. Af mál­flutn­ingi hennar að dæma væri búið að marg­sprengja Þýska­land í tætlur meðan raunin er sú að það telst ennþá til stór­tíð­inda að arfa­slakur kollegi hennar bjóði þjón­ustu sína í rót­tækri mosku.

En ég sagði ekk­ert. 

Bara grúfði mig ofan í blað­ið. Vissi af reynslu að það kostar sitt að rök­ræða við bók­stafstrú­aðan þjóð­ern­is­sinna. Vissi líka að í þessum efnum mega stað­reyndir sín einskis. Um dag­inn sagði þýskur kunn­ingi minn að faðir sinn á sjö­tugs­aldri hefði misst úr slag þegar hann las eft­ir­far­andi slag­orð í aug­lýs­inga­her­ferð popúlista­flokks­ins AFD: Við færum ykkur Þýska­land feðra ykk­ar. 

Ég vil ekki sjá Þýska­land föður míns, grét aum­ingja mað­ur­inn og lái honum eng­inn. En hágreiðslu­konan var á öðru máli. 

Ég hefði getað gengið á dyr – en hvert átti ég að fara með lit­inn í hár­inu?

Bara eitt­hvert. Ég hefði átt að standa upp og fara. Skítt með lit­inn. Ég hefði getað rakað hárið af til áminn­ingar um ákvörðun mína: Að stíga út úr ofbeldi þess sem veit að maður er til­neyddur til að hlusta kring­um­stæðn­anna vegna. 

Hver er ég?

Um dag­inn hitti ég danskan leik­hús­mann í íslensku barna­af­mæli í Berlín og sá sagði mér að ungur hefði hann fengið heim til sín pípu­lagn­inga­mann sem hefði talað svo illa um svo­nefnda inn­flytj­endur að hann hefði séð eftir því alla ævi að hafa ekki rekið hann út og látið sig hafa að bíða eftir nýjum pípu­lagn­inga­manni. En atvikið varð til þess að nú stígur hann und­an­tekn­inga­laust út úr aðstæðum sem þessum og mót­mælir þannig á leik­ræna hátt, sama þótt hann sé staddur í leigu­bíl á hrað­braut eða í miðri aðgerð hjá tann­lækn­i. 

Ég sagði þá mann­inum frá hár­greiðslu­kon­unni og ég sagði honum líka frá leigu­bíl­stjóra sem hafði mis­notað aðstöðu sína til að boða hat­urs­boð­skap og vin­konu minni sem einn dag­inn trúði mér fyrir mann­fyr­ir­litn­ingu sinni í von um sam­þykki og ég sagði honum frá fjöl­skyldu­boð­inu þar sem mér var kross­brugðið vegna ummæla góð­legra vanda­manna. 

Og ég hugs­aði: Aldrei aft­ur. Ég ætla aldrei aftur að sitja muldr­andi í barm­inn þegar gott fólk segir hræði­lega vonda hluti vegna þess að því þykir svo kósí að-­segja-það-­sem-­mann­i-finn­st-und­ir­-­fjög­ur-augu.

Maður veit fyrst hver maður sjálfur er með því að standa upp. Ég heiti Auð­ur, ég er farin að grána og ég for­dæmi pré­dik­ara mann­hat­urs – hvort sem þeir skilja eigin brenglaða mál­flutn­ing eða ekki. 

Ég stend upp.