„Jafn­vel hinn rót­tæk­asti bylt­ing­ar­maður verður íhalds­maður dag­inn eftir bylt­ing­una.” Þessi frægu orð Hönnu Arendt eiga vel við í póli­tísku upp­gjöri árs­ins 2017.  En þótt ýmis­legt hafi á dag­ana drifið í póli­tík á Íslandi á árinu 2017 má telja víst að árs­ins verður ekki síst minnst fyrir #MeToo og #Höf­um­Hátt bylt­ing­arn­ar.  

Konur stigu fram og gáfu bolt­ann. Alda­löng þöggun um kyn­ferð­is­legt áreiti, vald­beit­ingu og ofbeldi var dregið fram í dags­ljós­ið. Nú er það okkar allra að grípa og beita okkur fyrir bættri menn­ingu og auk­inni virð­ingu. Þannig verður sam­fé­lagið betra fyrir alla, konur og karla.

Íslenskt sam­fé­lag þarf að skipa sér í lið með þolend­um, halda umræð­unni á lofti og kalla hlut­ina réttu nafni, hversu óþægi­leg sem slík nafla­skoðun kann að vera. Kyn­ferð­is­legt áreiti og kyn­ferð­is­legt ofbeldi er ein­fald­lega áreiti og ofbeldi sem á að vera óvel­komið í sam­fé­lagi okk­ar, alltaf og alls stað­ar. Og ef árið 2017 færir okkur slík tíma­mót, þá var það frá­bært ár.

Að slá nýjan tón

Bylt­ing­arnar snertu flest svið sam­fé­lags­ins og stjórn­málin eru þar ekki und­an­skil­in. #Höf­um­Hátt felldi enda rík­is­stjórn á árinu. Leynd­ar­hyggja yrði ekki lengur liðin í stjórn­mál­un­um. Tími nýrra stjórn­mála, sem boðuð hafa verið frá hruni, virt­ist kom­inn. Kosið var ein­ungis ári eftir síð­ustu kosn­ing­ar. Beðið var með eft­ir­vænt­ingu eftir breyt­ing­um. Það verður þó að segja eins og er að nið­ur­staða kosn­ing­anna var ekki mjög afger­andi.

Stjórn­ar­sátt­máli rík­is­stjórnar Sjálf­stæð­is­flokks, Vinstri grænna og Fram­sókn­ar, sem birtur var 1. des­em­ber sl., hefst á þessum orð­um: „Í nýrri rík­is­stjórn munu flokkar sem spanna hið póli­tíska lit­róf allt frá vinstri til hægri freista þess að slá nýjan tón.“  Þessi orð vekja bæði athygli og vænt­ing­ar.

Verður sleg­inn nýr tónn í afstöðu þess­ara þriggja íhalds­flokka um frek­ari greiðslur stór­út­gerða til íslensks almenn­ings fyrir afnot af þjóð­ar­auð­lind­inni? Eða rennur sá arður sem þar skap­ast að mestu leyti áfram í vasa örfárra?

Verður sleg­inn nýr tónn í afstöðu þess­ara þriggja íhalds­flokka til hags­muna íslenskra neyt­enda þegar kemur að land­bún­að­ar­mál­um? Eða verður haldið í forn­eskju­legt kerfi, sem tekur ekk­ert mið af breyttum aðstæðum og gagn­ast fyrst og fremst fáeinum útvöld­um?

Verður sleg­inn nýr tónn í afstöðu þess­ara þriggja íhalds­flokka til gjald­mið­ils­mála? Eða verður þar áfram­hald­andi sam­staða um að láta íslensk fyr­ir­tæki og heim­ili bera  kostn­að­inn af hinum sveiflu­kennda örgjald­miðli okk­ar?

Að lokum en þó umfram allt, verður sleg­inn nýr tónn í stjórn­mála­um­ræð­una?

Aukin útgjöld og hvað svo?

Rík­is­stjórnin nýja tekur við góðu búi. Flest hefur gengið okkur Íslend­ingum í hag­inn í efna­hags­stjórn und­an­far­inna ára og fjár­hagur hins opin­bera hefur notið góðs af því. Tæki­færin til breyt­inga hafa sjaldan verið aug­ljós­ari. Það eru því ákveðin von­brigði að sjá að rík­is­stjórn Vinstri grænna, Sjálf­stæð­is­flokks og Fram­sóknar ætla að losa tökin á rík­is­fjár­mál­un­um, með til­heyr­andi áhættu fyrir almenn­ing og atvinnu­líf­ið. Og ekki ætla flokk­arnir þrír að fylgja aukn­ingu rík­is­út­gjalda eftir með kröfum um bæði skýra stefnu og skyn­sam­lega nýt­ingu þeirra útgjalda. Í stjórn­ar­sátt­mála rík­is­stjórn­ar­innar er að minnsta kosti ekki að finna vís­bend­ingar um for­gangs­röðun og árang­urs­mæli­kvarða. Það er því ástæða til að hafa áhyggjur af því að átaka- og ákvarð­ana­fælin stjórn­völd freist­ist til að kaupa sér skamm­tíma­frið en ráði ekki við að ná póli­tískri sam­stöðu um hvernig best sé að nýta fjármagn­ið.

Ef svo fer sem horfir er hætt við að rík­is­stjórnin sitji uppi með þá arf­leifð að hafa hleypt efna­hags­legum stöð­ug­leika í upp­nám fyrir skamm­tíma­hags­muni sína.  Ljósið í myrkr­inu er að skiln­ingur fag­fólks, til dæmis í heil­brigð­is- og mennta­mál­um, virð­ist mik­ill á mik­il­vægi þess að fjár­magni fylgi kröfur um skýra stefnu og skil­virka fram­kvæmd. Von­andi bera stjórn­völd gæfu til að hlusta á þær radd­ir.

Við í  Við­reisn erum reiðu­búin til þess að leggja okkur fram um bætt vinnu­brögð og að koma öllum málum sem til fram­fara horfa áfram í þing­inu. Við viljum nýja nálgun og aðferð­ir.

Við erum til­bú­in. Við ætlum ekki að breyt­ast í íhalds­menn dag­inn eftir bylt­ing­una.

Ég óska stjórn­völdum vel­farn­aðar og lands­mönnum öllum gleði og gæfu á nýju ári. Megi bylt­ingin lifa #MeToo