Afleiðingar af falskri ásökun, um barnaníð, á hendur kennara

Helga Dögg Sverrisdóttir telur að einföld lausn við fölskum ásökunum sé ekki til en ljóst sé að málaflokkurinn þurfi að líta dagsins ljós. Foreldrar, samfélagið og kennarar þurfi að vera meðvitaðir um áhættuna.

Auglýsing

Hér má lesa hvaða afleið­ingar fölsk ásökun hefur í för með sér. Dæmið er frá Dana­veldi og er ekki eins­dæmi þar. Hér á landi ger­ist það sama og því miður er heldur mikil þöggun um þennan mála­flokk. Þörf er á að ræða vand­ann sam­hliða öðru ofbeldi þegar sú umræða á sér stað í sam­fé­lag­inu, af skyn­semi og raun­sæi.

Leita þarf leiða til fræða nem­endur um hvaða afleið­ingar fölsk ásökun getur haft í för með sér. Um leið og við fræðum þau um að eng­inn eigi að líða ofbeldi eða búa við á sam­hliða að taka á þessum mála­flokki, fölskum ásök­un­um. Ofbeldi er m.a. bar­smíð­ar, ljót orð, and­legt, ein­elti, for­eldra­úti­lok­un, tálm­um, fölsk ásökun og kyn­ferð­is­legt en ekki verður farið dýpra í ofbeld­is­flokk­ana.

Fyrir nokkrum árum birt­ist grein í Polti­ken, í Dan­mörku, um hvaða afleið­ingar lygar nem­enda í garð íþrótta­kenn­ara hafði í för með sér. Nem­endur lugu barn­a­níði upp á kenn­ara. Ljótur leik­ur. Það getur eng­inn, sem ekki hefur upp­lifað slíkt, sett sig í spor ein­stak­lings sem bor­inn er svo þungum sök­um.

Auglýsing

Drengir í 6. bekk (7. bekk sam­kvæmt íslensku kerfi) komu sögu­sögnum af stað. Þeir sögðu íþrótta­kenn­ara sinn hafa tekið myndir í bún­ings­klef­anum af nöktum drengj­um. Sál­fræð­ingur í Dana­veldi segir þetta hina hlið barn­a­níðs­ins, falskar ásak­an­ir.

Í íþrótta­tíma bað kenn­ari nem­endur í 6. bekk í skóla í Kold­ing að hlaupa hringi til að hita upp fyrir tím­ann. Því nenntu ekki 6 dreng­ir. Þess í stað eyddu þeir tíma sínum í að agn­ú­ast út í íþrótta­kennar­ann sem er karl­kyns. Áður en skóla­degi lauk komu þeir af stað orðróm um að kenn­ar­inn hefði tekið nekt­ar­myndir í bún­ings­klef­anum af strák­um. Hann hefði auk þess rifið hand­klæðið af þeim þegar þeir komu úr sturt­unni.

Orðróm­ur­inn flaug á milli nem­enda, í smá­skila­boðum og net­pósti, þar til aðstoð­ar­skjóla­stjóri heyrði af til­viljun af orðrómn­um. Nem­endur við­ur­kenndu að þetta var upp­spuni frá upp­hafi til enda. Drengj­unum var vísað úr skóla í nokkra daga. Málið var mun erf­ið­ara fyrir kennar­ann sem fékk áfalla­hjálp hjá sál­fræð­ingi. Hann valdi að snúa aftur til vinnu eftir nokkra veik­inda­daga.

Staðan er veru­lega sorg­leg – ekki síst fyrir kennar­ann sagði aðstoð­ar­skóla­stjór­inn. Svona upp­á­koma mun ávallt fylgja við­kom­andi kenn­ara, þrátt fyrir að allar ásak­anir eru dregnar til baka. Hann íhug­aði að senda dreng­ina í annan skóla en leyfði þeim að halda áfram á þeirri for­sendu að þeir átt­uðu sig ekki á hvaða afleið­ing­arnar lygi þeirra ollu. Þetta er skýrt dæmi um að fræða þarf nem­endur um alvar­leika ásak­ana af þessu tagi, hvort sem þær bein­ast að kenn­ara, stjórn­anda eða öðrum nem­anda.

Þrátt fyrir að ásökun um barn­a­níð sé ekki dag­legt brauð í grunn­skól­anum hefur slíkt auk­ist und­an­farin ár um allt land segja kenn­ara­sam­tökin í Dan­mörku. Við höfum séð sömu takta víðar og oft með skelfi­legum afleið­ing­um. Þetta hangir alltaf yfir höfð­inu á kenn­ara sem lendir í þessu þrátt fyrir sönnun um ranga ásök­un. Við höfum mörg dæmi um að svona til­felli hafi brotið kenn­ara nið­ur. Þeir hafa ekki kom­ist í gang aftur segir for­maður danska kenn­ara­fé­lags­ins.

Menn eru sam­mála um að það sé ómögu­legt að vernda kenn­ara gagn­vart fölskum ásök­un­um, svo nem­endur hafa árang­urs­ríkt vopn gegn óvin­sælum kenn­urum segja þeir í Dana­veldi. Þetta er bak­hliðin á verð­launa­pen­ingnum af þeirri athygli sem barn­a­níð fær segir sál­fræð­ingur sam­tak­ana „Red barnet“. ,,Börnin hafa fundið út hvernig þau geta notað athygl­ina á nei­kvæðan hátt. Þetta er sterkt meðal að nota, því kenn­ar­inn er stimpl­aður af sam­fé­lag­in­u.“

Sál­fræð­ing­ur­inn telur kenn­ara sem bor­inn er röngum ásök­unum eiga erfitt með að snúa aftur til starfa. Það krefst að við­kom­andi sé vel lið­inn og hafi virð­ingu for­eldra því barn­a­níð kallar fram gíf­ur­legar til­finn­ingar hjá for­eldr­um. Þrátt fyrir að ásökun sé röng munu for­eldr­arnir alltaf vera í vafa, hvort sann­leiks­korn sé í ásök­un­inni. Hann mælir með að ásökun sé rann­sök­uð, þó erf­iðar aðstæður geti komið upp. „Það er áhætta, en áhættan fyrir falskar kærur þarf að vega upp á móti því að þegja um ofbeldi gegn börn­um.“

Skóla­sam­fé­lagið og for­eldrar þurfa að leggj­ast á eitt til að slík dæmi end­ur­taki sig ekki ár eftir ár. Á Norð­ur­lönd­unum hefur fölskum ákærum vaxið ásmegin sem er í meira lagi sorg­legt. Eins og Danir seg­ir, kenn­arar eru ber­skjald­aðir fyrir ásök­unum af þessu tagi. Ein­föld lausn er ekki til en ljóst að mála­flokk­ur­inn þarf að líta dags­ins ljós, for­eldr­ar, sam­fé­lagið og kenn­arar þurfa að vera með­vit­aðir um áhætt­una. Þöggun í mála­flokknum má ekki við­gang­ast. Það er of mikið að missa einn kenn­ara af vinnu­mark­aðnum vegna falskra ásak­ana um ofbeldi, sama hvers kon­ar. Við þurfum að leita lausna. Fræðum börn og hvert annað um falskar ásak­anir og afleið­ing­arn­ar. Falskar ásak­anir hafa áhrif á vinnu­um­hverfi kenn­ara, einn af streitu­völd­unum í starfi, og okkur á að koma þetta við sem fag­fólki, ein­stak­lingum og KÍ sem regn­hlífa­sam­tök.

„Afrekum hefur aldrei verið náð með því að aðhaf­ast ekki neitt.“

Höf­undur er M.Sc. M.Ed. og starfar sem grunn­skóla­kenn­ari og situr í vinnu­um­hverf­is­nefnd KÍ fyrir hönd grunn­skóla­kenn­ara.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira úr sama flokkiAðsendar greinar