Ég hef nú búið í Adelaide í Ástr­alíu í 32 ár, og setið við þetta gullna hlað­borð sköp­un­ar, innan um alla liti sem skap­ar­inn setti í húð fólks og nátt­úr­una.

Við höfum mörg hund­ruð plöntur í garð­inum við horn­húsið okkar og þar búa smá­eðlur sem ég sé samt sjald­an, þær halda sér mikið út af fyrir sig. Það er mikið af fuglum eins og fal­legum páfa­gaukum sem heim­sækja trén og njóta safa blóma ástr­al­skra plantna.

Einu sinni fengum við vatns­hænu í heim­sókn í garð­inn, hún var langt frá sínu venju­lega umhverfi, en virt­ist hafa komið í þennan garð til að heila sáran fót, hún var hér í nokkrar vik­ur, einn dag­inn var hún svo horf­in. Fót­ur­inn trú­lega orð­inn góður af nær­ing­unni við að narta í góð­gætið í garð­in­um.

Garð­vinna er í gangi allt árið um kring, og hægt að rækta allt mögu­legt eftir æski­leg­ustu árs­tíðum fyrir hverja teg­und allt árið um kring. Hun­angs­fl­ugur fljúga um með sín verk­efni, og vespur hafa skapað sér heim­ili á ver­önd­inni en aldrei gert okkur mein, og ekki heldur hun­angs­fl­ug­urn­ar.

Ein­stak­lingar af öllum húð­litum eiga heima hér í Ástr­al­íu, og við hér í Adelaide, höfum góðan þver­skurð af öllum flokkum jarðar sem hafa valið að hafa Ástr­alíu sem heim­ili sitt. Borg, sem er fjórum sinnum mann­fjöldi hinnar íslensku þjóð­ar.

Ég skil að lit­róf húð­ar­lita mann­kyns geti hafa verið frá því hversu mikið magn var af sól þar sem sá hópur byrj­aði af sköp­unar hálfu, en það eru víst nokkrar aðrar kenn­ingar í gangi um ástæður mis­mun­andi lita í húð.

Það að vera fædd for­eldrum sem höfðu búið í löndum þar sem þetta lit­róf er í einu landi, þýddi að okkur var aldrei sagt að okkar húð­litur væri hærri eða betri en ann­ar.

Eitt af því merki­lega sem ég upp­lifði eftir að koma hingað var að horfa á þætti Oprah Win­frey. Hún opn­aði það stærsta Pand­óru­box sem ég hafði upp­lif­að. Það var um alla mis­með­ferð­ina sem fólk kom í þætti hennar með til að tjá sig um, og til að deila með heim­in­um. Þau fengu rödd í fyrsta skipti á ævinni um lífs­reynslu sína. Mál­efni sem voru bönnuð í því umhverfi sem ég kom úr á Íslandi og höfðu verið þögguð niður víð­ast um heim­inn um ald­ir.

Þar sást að ruglið í prestum um að öll börn sem fædd­ust væru heilög og að þau væru elskuð af Guði. Málið er nú samt því miður þannig að ef börn upp­lifa ekki að vera elskuð af sínum jarð­nesku for­eldrum, að þá er sú ást ansi fjar­læg og upp­lif­ist ekki sem sú nær­ing sem þau þurfa. Og margt dökkt um mann­legt eðli kom fram í þessum þátt­um.

Mann­leg gæði koma í öllum litum mann­vera

Oprah Win­frey er með brúna húð eins og Nel­son Mand­ela, Mat­hma Ghandi, Desmond Tutu og aðrir sem hafa sýnt heim­inum kær­leika sem hefur ekki endi­lega alltaf verið eins áber­andi frá fólki með hvítu húð­ina á hinu stóra sviði fjöl­miðla. Það eru frá­bærir leik­arar á kvik­mynda­skjánum með alla­vega lita húð. Sem sýnir líka að þetta með liti er hluti sköp­unar og það er tími til að end­ur­skoða þessa gömlu lita-­fó­bíu um húð­liti.

Þegar ég kom til Íslands í tvö síð­ustu skiptin var því ljúft að sjá fleiri húð­liti á göngu á Lauga­veg­in­um.

Mann­leg gæði fara eftir innri manni, sál­ar­þroska, góðu eðli og vilja til að gera vel við sam­bræður sína. Ekki litnum á húð þeirra.

Þau fara ekki eftir lit á húð við­kom­andi mann­veru. Hvítt fólk drep­ur, ræn­ir, stelur og gerir aðra slæma hluti ekki síður en þeir sem hafa annan lit á húð­inni. Þannig er sköpun alltaf að sýna að lit­róf þess er mun meira og víð­feðm­ara og marg­vís­legra, en ýmsir þeirra sem hafa stýrt heim­inum í trú­ar­brögðum og stjórn­málum hafa viljað koma auga á.

Ann­ars hefði ekki verið þræla­hald á fólki með lit­aða húð, það væri ekki enn verið að bíða með að leyfa frum­byggjum Ástr­alíu að fá það sem þeir eiga rétt á að fá en eiga samt eftir að fá til að vera séðir sem sami hluti af sam­fé­lag­inu og við öll hin.

Þjóðin vill að það verði gert, en sumir í stjórn­málum eru með and­lega melt­ing­ar­tregðu um það.

Og þannig mætti lengi telja um hvernig er verið að mis­muna fólki sem er frá upp­haf­legum frum­byggja­hópum jarð­ar, af þeim sem eru með hvíta húð og telja sig hærri í öllu í visku og þroska, en mann­ver­urnar með öðru­vísi lit­aða húð.

Hrok­inn þar er sorg­leg­ur, og sýnir van­þroska og mistúlkun á hvernig allt heila nátt­úru­kerfið virk­ar. Hvort sem við skoðum það í mann­líf­inu, eða öllu hinu líf­ríki jarðar sem og him­in­geims.

Við höfum lært um Ind­verja hann Mahatma Ghandi sem var merki­leg sál, og við vitn­uðum mann­gæsku Nel­sons Mand­ela eftir að hann fékk lausn úr fang­elsi eftir 27 ár eftir að hafa verið settur í fang­elsi fyrir að berj­ast gegn aðskiln­að­ar­stefnu í Suð­ur­-Afr­íku.

Það að læra um hann láta fanga og þolendur glæpa þeirra sitja og horfast í augu við hvert annað og vitna ástæður fyrir gerðum og til­finn­ingar þeirra sem lifðu við afleið­ingar hræði­legra glæpa. Atriði sem ætti að vera gert í öllum slíkum til­fellum þegar mögu­legt er. Og lit­róf húðar hans var ekki hvítt.

Hann var ekki efni í stjórn­mála­mann, en hann var mann­vin­ur. Ungir menn með lit­aða húð sem voru svo miklir kjánar að láta blekkja sig til að smygla dópi fyrir örfáa doll­ara sem laun sem þeir töldu að myndi redda þeim í fátækt sinni en vissu ekki að þeir væru þá að selja sál sína. Í fang­els­inu voru þeir búnir að fara í algera yfir­haln­ingu um sig og sinn innri mann, og að hjálpa öðrum í fang­els­inu á Bali.

Þeir voru samt teknir af lífi þrátt fyrir hinar stór­kost­legu fram­farir í þroska og iðrun sem þeir höfðu sýnt, og fengið frá­bæra and­lega aðstoð frá áströlskum lista­manni sem heitir Ben Quil­ty. Við vorum öll í sjokki yfir þessu órétt­læti vegna þess hve mikið þeir höfðu unnið í sér og þroskast.

Allar þær fréttir sem hafa komið frá hinum ýmsu löndum heims um þessa húð­lita-­fó­bíu sýna að trú­ar­brögðin hafa ekki skilið að mann­gæði eru í öllum lit­um, og slæmar mann­verur koma líka í öllum lit­um, og þau með hvítu húð­ina ekk­ert meiri englar, en þeir sem hafa öðru­vísi lit­aða húð. Við höfum séð margar konur frá Afr­íku sem búa hér, og eru með þá dekkstu húð sem til er, sýna í þátt­töku sinni í ýmsu sjón­varps­efni, að þær væru stór­kost­legir leið­togar þjóða.

Það er hrein­lega unaðs­legt að vitna alla þessa dásam­legu ein­stak­linga sem veita ekki bara Ástr­alíu heldur öllu mann­kyni þjón­ustu sína með þekk­ingu og mann­kær­leika. Það er fal­legur þver­skurður frá upp­runa­legu plani sköp­un­ar.

Það er ungur maður með víetnamskan upp­runa hér sem vinnur nú við að nota tækni þekk­ingu sína til að létta stór­lega fötl­uðu fólki lífið með tækjum sem hjálpa þeim að tengja við bæði þeirra eigin hæfi­leika í tón­list eða öðru og svo til að tengja út í hinn ytri heim. Hlutir sem þeir sem lifðu í slíku ástandi um aldir höfðu ekki tæki­færi til að gera.

Hann er hrein­lega himnesk sál, og egó ekki grein­an­legt frá hon­um. Og það er líka annar ungur maður frá Víetnam sem er lærður lög­fræð­ingur en vann svo Master Chef fyrir ein­hverjum árum síð­an, og gefur okkur inn­sýn í heim sinn um mat frá öllum mögu­legum menn­ing­um.

Svo er enn annar ungur maður með lit­aða húð sem er söngv­ari en lyftir sálum ungra barna með því hvernig hann með öðrum kennir börnum að læra gildi tón­listar fyrir líf sitt. Hann var líka einn af þeim á The Voice hér og var ásamt Boy George með mun betri leið til að fá kúnn­ana sína, en önnur konan sem var með þeim.

Hann notar sumt af því fjár­magni sem hann aflar til að reka athvarf fyrir konur sem hafa orðið fyrir heim­il­is­of­beldi. Og þannig gæti ég talið enda­laust upp um meiri­háttar sálir með alls­konar húð­liti sem eru hér til að bæta ástand mann­kyns. Það er gaman að sjá Boy George aftur hér og sjá hvernig hann hefur þró­ast í gegn um árin frá því að muna eftir honum þegar hann kom fyrst fram áður en ég flutti hing­að.

Hinn mikli ótti við veru­leika lit­rófs­ins

Áður en ég kom hing­að, upp­lifði ég að vitna mikla mis­munun og van­þekk­ingu og for­dóma í alla­vega sumum ein­stak­lingum í íslensku þjóð­inni um þetta með húð­lit­ina. Og það kom mjög sterk­lega fram í senu sem gerð­ist á vinnu­stað mín­um.

Kona sem vann á sama vinnu­stað og ég, var að segja okkur að systir sín væri að ætt­leiða börn frá landi þar sem börn hafa annan húð­lit en Íslend­ingar höfðu haft. Þá hrein­lega varð önnur kona æf, og hún öskr­aði: Hvernig dirf­ist hún að taka börn með annan húð­lit inn í hið íslenska sam­fé­lag?

Það var hámark slæmrar spill­ingar í við­horfi til húð­ar­lits í heila­búi þeirrar konu. Blinda sem til­heyrir engan veg­inn því sem skap­ar­inn hefur haft í sínu kerfi. En hvítt mann­kyn bjó til handa sér og hefur haldið í um ald­ir.

Við sjáum það til dæmis í því að það sé í lagi fyrir hvítan lög­reglu­mann í Amer­íku að skjóta ungan mann með dökka húð burt­séð frá hvort sá með dökku húð­ina hafa gert eitt­hvað rangt eða ekki. Þeir skjóta bara af því að þeim líkar ekki við brúnan húð­lit, og sleppa við fang­elsi. En ef það ger­ist á hinn veg­inn endar sá sem hefur brúnu húð­ina í langri fang­els­is­vist burt­séð frá magni sekt­ar.

Þessi hræði­lega aðskiln­að­ar­stefna er í gangi, þessi oftrú á hvítu holdi. Oftrú á að þeir sem hefðu og hafa hvítt hold væru og séu betri og hærri á mann­lega skal­an­um, en þeir sem skap­ar­inn hafði gefið aðra húð­tóna af þeim ástæðum sem það var. Við munum kannski aldrei vita af hverju það var, þó að ég telji að það hljóti að vera tengt magni sólar á þeim hluta jarðar sem sá hópur skap­að­ist. Svo er hægt að hugsa sér að skap­ar­inn hafi haft kímni­gáfu og viljað láta mann­kyn reyna á umburð­ar­lyndi sitt? Og hefur trú­lega alltaf ein­hverja teg­und af kímni­gáfu. Kímni­gáfu sem við náum ekki alltaf að skilja.

Þeir með hvítu húð­ina hafa oft verið hræði­lega grimmir við upp­runa­legu hópana í heim­inum þegar þeir töldu sig meira útvalda af almætt­inu, af því að þeir höfðu hvíta húð. Það er í raun með ólík­indum að þeir höfðu ekki einu sinni næga for­vitni um þessa ein­stak­linga. Eins og til dæmis amer­íska Indíána, sem eins og ástr­alskir frum­byggjar skildu sköpun mun betur en hvít­skinn­ungar gerðu.

Þeir sem höfðu meiri liti í húð­inni og höfðu lifað í beinum og hollum teng­ingum við sköpun í nátt­úr­unni og oft án húsa. Og sá hroki hvítra ein­stak­linga er enn í gangi. Eski­móar fengu sams­konar með­ferð.

Hinir sam­býl­is­fé­lag­arnir okkar á jörðu

Svo eru það dýr­in, trén, skor­dýrin og allt umhverfið sem fólkið með hvítu húð­ina hafa verið hvað sek­astir um að skaða í gegn um ald­irn­ar. David Atten­borough, Jane Goddall, Brian Cox og ótal aðrir eru að minna okkur á það að sjá fækkun allra dýra sem voru sköpuð í til­gangi fyrir jörð­ina og líf­rík­ið. Og Gréta Thun­berg að sjá um að heim­ur­inn vakni úr dvala um hvernig við höfum komið fram við móður jörð. Gréta Thun­berg, er líka að kalla á mann­kyn að vakna til að sjá að jörðin var ekki búin til bara fyrir fólk nokk­urra kyn­slóða til að eyða, drepa, og höggva nið­ur.

Ég var svo sann­ar­lega ekki vöknuð til þess sem hún skil­ur, þegar ég var á hennar aldri. Og ég myndi svo sann­ar­lega hafa hrokkið í milljón bita ef ég hefði átt að ávarpa þjóð­ar­leið­toga heims.

Hún Gréta Thun­berg er greini­lega hér á jörðu í þessum til­gangi að vekja okkur enn betur upp úr eigin dek­ur-dái eftir að lið stjórn­mála­að­ila hafa skipt um skoð­un, og vilja frekar lifa í eigin blekk­ing­ar­kúlu, en hafa augun opin fyrir raun­veru­legu ástandi jarð­ar. Það er svo leitt að vitna suma leið­toga gera lítið úr skila­boðum henn­ar.

Það er stað­reynd að jörðin mun halda áfram að blómstra enn betur án okkar mann­kyns en með, þegar við komum svona fram við hana. Og auð­vitað eigum ég og mín kyn­slóð okkar skammt af sekt­inni í því með öllum öðrum sem komu á undan okk­ur, og settu iðn­væð­ing­una af stað. Þó að við höfum ekki öll drepið dýr, höggið niður tré, eða tekið málma úr jörð­inni sjálf. En við höfum notað og keypt allt frá þeim í gegnum árin.

Það er slá­andi að heyra suma stjórn­mála­menn heims afneita að það sem er að ger­ast nú á jörð­inni sé frá hlýnun af manna­völd­um. Það er af því að þeir lifa í sinni eigin þæg­inda­ver­öld, og geta ekki hugsað sér að það sé mann­kyni að kenna að svona sé komið fyrir jörð­inni.

Sú stað­reynd að þeir sýndu meiri við­leitni til að við­ur­kenna slíkt fyrir nokkrum árum, en hafa svo skipt um skoð­un. Sem er trú­lega af því að það er of mikið í and­litið á þeim að verða að hugsa um það, og frá því að neyð­ast til að ger­breyta svo miklu í stefnu sinni um fram­komu við umhverfið í stað þess að ein­blína bara á að bæta efna­hags­á­stand. 

Hvernig getum við vakið þessa menn?

Skóg­ar­eld­arnir sem hafa verið hér að und­an­förnu eru frá hlýnun jarðar og allir virð­ast sjá það og skilja, en for­sæt­is­ráð­herr­ann er í afneit­un. Og það hugs­an­lega með stuðn­ingi flestra í liði sínu, en samt ekki allra.

Það er með ólík­indum hræði­legt að hugsa um eitt hús brenna, hvað þá hund­ruð húsa og þá líka oft úti­hús, dýr­in, trén, skor­dýrin og allt heila klabb­ið. Og þó að við höfum ekki haft eld hér í mið­borg Adelaide, þá finnum við lykt­ina af reyknum frá „Keng­uru Island“. Það eru engin orð til um sorg­ina sem það er að tapa öllu í slíkum bruna.

Tapið á fæðu­fram­leiðslu allra þeirra bænda sem hafa búið við þurrk og svo margir líka skóg­ar­elda, minnir á þá stað­reynd að án bænda er eng­inn mat­ur. Án alls sem hægt hefur verið að rækta í þessu stór­kost­lega landi er mikið í hættu.

Af því að Ástr­alía var vön að sjá mörgum öðrum löndum fyrir fæðu af öllum teg­und­um, kjöti, græn­meti, ávöxtum og hnetum og fleiru kemur í ljós hvort að fleiri muni svelta vegna þess að þetta sól­ríka land geti ekki fætt allt þetta fólk leng­ur. Það væri hræði­leg sorg og mikið tjón fyrir alla.

Ef eng­inn matur er til vegna þurrka og skóg­ar­elda, þá er ekk­ert líf held­ur. En sumir af yngri kyn­slóðum eins og í Banda­ríkj­unum hafa haldið að mat­ur­inn væri búinn til í súper­mörk­uð­um, eins og Jamie Olí­ver lærði um árið þegar hann fór til Amer­íku að opna hug nem­enda sem ann­arra með kær­leika sínum og góð­mennsku. Hann er svo sann­ar­lega einn af englum jarð­ar.

Eins og að það eru dýr á jörðu sem eru rán­dýr, og vilja borða hin dýrin sem þau voru trú­lega sköpuð fyr­ir, að þá eru til mann­verur af öllum lit­brigðum sem eru líka rán­dýr á sinn hátt, en sem þurfa þess þó ekki.

Þær mann­verur eru oft að lifa frá þeirri hugsun sem er hin þekkta græðgi, og er að smá­ræna sam­fé­lög heims af lýð­ræð­is­legu rétt­læti með svo mikið af pen­ingum sam­fé­laga enda í færri höndum en var um tíma, og sem er ekki rétt­látt. Vvið tökum pen­ing­ana ekki með okkur yfir um.

Ef vel efn­aðir menn á Íslandi sem vilja ekki að skatt­pen­inga þeirra sé notið í sam­fé­lag­inu fyrir heilsu­gæslu og öðrum grunn­þörf­um, eru þeir að plata sjálfa sig. Þeir gera sér ekki grein fyrir því að einn dag­inn geti þeir dáið fyrir aldur fram, af því að það er ekki hægt að sinna vanda­máli þeirra á staðn­um, á Íslandi og eiga að fljúga til ann­ars lands sem heilsa þeirra hefur ekki tíma fyr­ir. Er það kannski hluti af kímni­gáfu skap­ar­ans að sýna slíka satíru í verki?

Lífs­við­horf og verð­mæta­mat mik­il­væg­ara en litur á húð

Þetta með lit­rófið í húð­litum mann­kyns er eitt. Hverjir og hvernig hver einn og ein­staka ein­stak­lingur séu er svo annað og hvaða verð­gildi við­kom­andi hefur skiptir mun meira máli en hvernig við­kom­andi er á lit­inn.

Spurn­ingin er þá um það hvort að þau verð­gildi passi sem við­kom­andi hafi um lífið virki vel inn í það nýja sam­fé­lag sem við­kom­andi ein­stak­lingur vill kom­ast inn í. Það er atriðið sem þarf frekar að skoða, en að meta eða dæma fólk eftir húð­lit einum sam­an.

Við jarð­ar­börn getum aldrei nokkurn tíma skilið allt um hina stór­kost­legu sköpun jarðar og umheims. Né af hverju sumir ein­stak­lingar vilji kúga og drepa ótal mann­ver­ur, eins og hefur gerst víða um heim um ald­ir. Og engin mikil hönd hefur birst til að stöðva hvaða ósóma sem er í gangi.

Ekk­ert af því passar við lof­orðin sem prestar gáfu um árið í útvarp­inu. Og engin stór himnesk hönd sá um að stoppa kyn­ferð­is­legu mis­notk­un­ina heldur sem hefur verið í gangi, og það trú­lega jafn lengi og mann­kyn hefur verið til. En það mátti ekki orða slíkt fyrr en á síð­ustu árum.

Svo að eins og margir aðrir hafa vaknað til, sagði Stephen Hawk­ing að almættið væri ekki eins vel skipu­lagt og trú­ar­brögð lof­uðu. Það virð­ist ansi sönn skoð­un, kom­andi frá manni sem skoð­aði him­in­geim­inn meira og betur en flest okk­ar. Og sá aldrei mik­inn mann með grátt hár og svaka marga fingur til að vera inni í öllu mann­kyni!

Hin ótal önnur til­brigði sköp­unar sýni­leg sem og ósýni­leg

Skap­ari og sköpun er ekki nein ein fjar­stýr­andi hönd eins og kennt var, heldur mjög flókið kerfi sem okkur sem erum á jörðu er ætlað að læra um í gegnum ævina sem og þess að gæta jarðar og nýta allt í hófi í því kerfi sem til er.

Það á líka við um að við nýtum sjötta skiln­ing­ar­vitið og sér­staka teg­und af skynjun í hinum ýmsu ein­stak­lingum sem hafa eins og Stephen Hawk­ing heit­inn fengið sína skammt af þeirri miklu og fjöl­breyttu sköpun sem er bæði sýni­leg sem og ósýni­leg venju­legum augum í höfðum fólks. En hann fékk ekki skammt­inn um þetta með sálir og ferða­lög þeirra. Það hefði trú­lega verið allt of stór skammt­ur. En millj­ónir ein­stak­linga hafa sjötta skiln­ing­ar­vitið án þess að vita að það sem þau skynja og vita sí svona, sé frá slíkum eig­in­leik­um. Sumir hafa röntgen sýn inn í lík­amann þegar hærri öfl orku­sviða sjá þess þurfa.

Sjötta skiln­ing­ar­vitið birt­ist á mun fleiri vegu en nokkurn tíma hefur verið við­ur­kennt. Það er ekki nærri alltaf um að sjá dáið fólk, það getur verið um svo margt ann­að, eins og það að sjá dýpra inn í hluti í líf­inu á heim­ilum og víð­ar. Og að sjá eða skynja og lesa sögu við­kom­andi mann­veru úr orku­hjúpnum sem geta verið fyrri lífa reynsla þeirra, eða frá þessu lífi. Það getur líka sýnt sig í að vera frá­bær í ein­hverju fagi, og fá sýn um hluti sem koma eins og þeir séu frá fram­tíð­inni.

Það getur birst beint inn á rök­hyggju­svið frekar en til­finn­inga­svið­ið, eða bæði hvolfin á sama tíma, og eru þá eitt. Það er mjög lík­legt að ýmsar stór­kost­legar bygg­ingar eins og hið fræga og þekkta Óperu- og leik­hús hér í Sydney virð­ist vera frá og það í gegnum danskan arki­tekt. Svo er það tækni, list­ir, og annað sem hefur komið inn í heilabú við­kom­andi ein­stak­linga á þann hátt.

Þá birt­ist það sem hugs­ana­flutn­ingur frá þeim sem hafa eitt­hvað nýtt að færa þeirri mann­veru um það sem þeim er lík­legt hlut­verk og til­gangur þeirra til þjón­ustu við mann­kyn.

Hinar ótal orku­teg­undir sem mis­mun­andi ein­stak­lingar skynja og ótal tíðni­svið sem eru í hinum svo­kall­aða ósýni­lega heimi eru eins og þau eru, af því að það þarf að skynja þau í gegnum aðrar skynj­un­ar­leiðir en hin venju­legu augu ná.

Þau eru skynjuð með orku­hjúpum og öðrum atriðum í mann­verum sem er erfitt að finna rétt orð yfir. Það getur birst í að mann­eskja bara viti og svo kemur í ljós að það sem við­kom­andi vissi var sann­an­leg stað­reynd. Ég hef fengið slíka upp­lif­un. Það eru millj­ónir ein­stak­linga í heim­inum sem skynja slíka hluti og nýta á sinn hátt í þjón­ustu og vinnu.