Ég byrj­aði að lesa mynda­sögur þegar ég var mjög ung­ur. Mark­að­ur­inn með þessi blöð ein­kennd­ist af skorti. Ég gekk á milli forn­bóka­versl­ana í Reykja­vík og fletti í gegnum bunka af velktum og kámugum Andr­és­blöðum og hjarta mitt tók kipp í hvert sinn sem ég sá blað sem mig vant­að­i.  Ég lagði á sig mikla vinnu til að finna þó ekki væri nema eitt ein­tak neðst í bunka af gömlum ein­tökum af Hjemmet, og Alt for Damer­ne. Fram­boðs­skort­ur. Á ein­stöku heim­ilum var svo að finna hasar­blöð með Bat­man og Superm­an. Strax í upp­hafi slíkra heim­sókna fyllt­ist ég ang­ist yfir því að eiga eftir að þurfa að yfir­gefa þennan stað án þess að geta grand­skoðað hvern ein­asta ramma í þessum blöð­um. Sú kvöl gerði nautn­ina við lest­ur­inn enn dýpri því ég vissi hversu dýr­mætur tím­inn var. 

Aftur var skort­ur­inn ráð­andi, nú tíma­skort­ur.  Síðar fór ég að kaupa hasar­blöð í hvert sinn sem mér auðn­að­ist að fara til útlanda. Þegar ég gekk í fyrsta sinn niður tröpp­urnar að kjall­ara­hol­unni sem hýsti mynda­sögu­versl­un­ina Fantask við Sankt Peders stræde í Kaup­manna­höfn fékk ég hellu fyrir eyrun eins og ég hefði kafað niður í hyl­dýpi og fundið fjár­sjóð á botn­in­um. Mig dreymdi um að kaupa alla búð­ina, mig dreymdi um eða eiga hana eða bara brjót­ast þangað inn. Þetta var örvænt­ing­ar­full löngun í að fá að njóta alls sem í henni var. En aftur var það skortur sem haml­að­i. ­Pen­inga­skort­ur. 

Ég rifja þetta upp því nú búum við í heimi sem er orð­inn eitt alls­herjar úrval af öllu. Enda­laus ofgnótt af öllu. Það er skorts-skort­ur. Með inter­net­inu höfum við aðgang að allri þekk­ingu mann­kyns­sög­unn­ar. Með einum takka komumst við inn í rými sem áður var tómt en fyllist svo af bóka­skáp­um, eins og byssurekk­arnir sem bruna í átt að Neo í The Mat­rix. Í dag kostar allt inter­net­ið, öll mann­leg þekk­ing, bara brot af mán­að­ar­launum venju­legs manns. Það getur ekki brunnið og eyðst, jafn­vel það sem við vildum losna við fyrir fullt og allt. Allt er þarna, alls staðar og alltaf. Við getum siglt út á hið staf­ræna úthaf og rann­sakað það að vild. 

Til leið­sagnar höfum við svo Pól­stjörnu algórit­mans. Þessi ótrú­lega upp­finn­ing tölv­un­ar­fræð­innar safnar upp­lýs­ingum um inter­net­notkun okkar í sífellt stærri og flókn­ari net. Þessi tengsla­net veiða það efni sem okkur gæti langað til að horfa á, lesa og hlusta á næst og við stefnum þangað seglum þönd­um. Ég lít á mig sem opinn og fróð­leiks­fús­ann mann sem nýtir hvert tæki­færi til að bæta sig og dýpka. Verða besta útgáfan af sjálfum mér. Heim­ur­inn er veislu­borð þekk­ingar sem ég háma í mig. Fullt stím áfram.  

En svo kemur í ljós það er eins með mig núna og var með mig í forn­bóka­versl­un­inni á dögum skorts­ins. Á inter­net­inu fer ég nefni­lega alltaf í blaða­bunk­ann með velktu og kámugu Andr­és­blöð­un­um. Ég meira að segja horfi á umfjöllun um mynda­sögur á Youtu­be. Ég hlusta á sömu gömlu plöt­urnar mínar á Spoti­fy. Ég eign­að­ist The Wall með Pink Floyd á vínyl þegar ég var 8 ára og hún var ennþá á toppnum á 2020-list­anum mínum á Spoti­fy. Ég er búinn að hlusta á sömu plöt­una í næstum 40 ár. Vinur minn kallar það Spotify skömm þegar maður sér á árs­list­anum hversu ein­hæfan tón­list­arsmekk maður hef­ur. Ég þarf að horfast í augu við það að ég er alltaf að horfa, lesa og hlusta á það sama. Algórit­minn notar nefni­lega for­sögu okkar til að spá fyrir um fram­tíð­ina og út frá þeim upp­lýs­ingum stýrir hann okkur þangað sem við viljum fara. Algórit­minn er því prí­vat Pól­stjarna fyrir hvern og einn og hún leiðir okkur sífellt sömu leið. 

Mörgum finnst þetta vera synd og skömm. Glötuð tæki­færi og tíma­eyðsla. Skamm algóritmi. En svo er ekki. Við erum tak­mark­aðar verur þótt inter­netið telji okkur trú um að við höfum enda­lausa mögu­leika á að þroskast og efl­ast. Á síð­ustu 20 árin hefur sjálfs­mynd fólks snú­ist frá því að vera maður sjálfur yfir í að eiga að vera allt annað en maður er sjálf­ur. Við erum því föst í víta­hring fantasí­unnar um að gera eitt­hvað annað og betra. Það er sífellt erf­ið­ara að dvelja í algleymi stund­ar­inn­ar. Við berum okkur saman við alnetið og snúum öllu á haus. Teljum okkur þurfa að sníða okkur stakk eftir óend­an­legum vexti alnets­ins. En það er eins og að reyna að kom­ast að enda sjón­deild­ar­hrings­ins. Með hverju skrefi fær­ist sjón­deild­ar­hring­ur­inn fjær um sjö míl­ur. Því við horfum til stjarn­anna í gegnum skjá snjall­sím­ans en erum föst á yfir­borði jarðar og komumst ekki lengra í bili. Við erum frum­byggjar í sífellt útvíkk­andi alheimi inter­nets­ins. Inter­netið mun í fram­tíð­inni breyta skynjun okkar á tíma og rúmi og við verðum betur í stakk búin til að fóta okkur í þessum nýja veru­leika. Band­víddin milli heila okkar og tölvanna mun víkka. En við erum ekki komin þangað og því til einskis að skamma okkur sjálf þess vegna. 

Algórit­minn fann ekki upp vana­fest­una og nostal­g­í­una heldur fundum við upp algórit­mann til að spegla okk­ur. Hann býr til skort fyrir okkur svo við getum hvílt í okkur sjálf­um. Hann er okkar hlið­ar­sjálf. Hann þekkir okkur svo vel af því að hann hann hefur svo mikla þol­in­mæði til að fylgj­ast með því sem við ger­um. Að for­dæma algórit­mann er að for­dæma mynd­ina af okkur sjálf­um. En eins og góð móðir þá elskar algórit­minn okkur eins og við erum og veitir okkur það sem við þurf­um. Er það svo slæmt? 

Höf­undur starfar sem sál­fræð­ing­ur.