Nú eru nærri 3 vikur þar til skemmsti dagur árs­ins rennur upp­. ­Rúmar 4 klukku­stundir af dags­birtu, það er allt og sum­t. ­Nema það verði þung­búið veð­ur, rign­ing eða snjó­kom­a. Þá verður birtan enn minni.

Þess vegna er það mjög ein­kenni­legt hve umferð­ar­hraði í þétt­býli er enn mik­ill. Í núgild­andi umferð­ar­lögum er til­greint að settur hámarks­hraði á hverjum stað og tíma mið­ist ávallt við bestu aðstæð­ur­. Það er hins vegar hvergi skil­greint hversu mikið á að draga úr hraða þegar aðstæður eru ekki “bestar”. Og þetta atriði virð­ist vefj­ast fyrir mikið fyrir mörgum sem stýra þungum öku­tækj­um.

Í skamm­deg­inu und­an­farnar vikur hefur því borið mikið á slysum þar sem ekið er á óvarða veg­far­end­ur, hvort sem er gang­andi eða hjóland­i. Auð­vitað eru aðstæður alltaf mis­mun­andi á milli til­vika og því alls ekki hægt að slá því föstu að orsökin fyrir slíkum slysum sé alltaf sú sama, þó þar kunni að vera ein­hverjir sam­nefn­ar­ar.

Það vekur því furðu margra, sér­stak­lega þeirra sem láta sig umferð­ar­ör­yggi ein­hverju varða, hve lítið er gert af því að minna stærsta veg­far­enda­hóp­inn á sinn hluta ábyrgð­ar­inn­ar. ­Jafn­vel þó það sé alveg rétt að allt of margir óvarðir veg­far­endur hunsi þá mögu­leika sem þeir hafa til að auka sýni­leika sinn í myrkrinu, er ekki hægt að horfa fram­hjá þeirri stað­reynd að eini raun­veru­legi og áþreif­an­legi sam­nefn­ar­inn í flestum þeim slysum sem orðið hafa und­an­farnar vik­ur, eru öku­tæk­in. Hvort sem öku­tækj­unum er ekið of hratt, ekki farið nógu var­lega við fram­úr­akstur eða hvað sem er ann­að, er ábyrgð öku­manns­ins alltaf mjög mikil þegar kemur að slíkum slys­um.

Almenn umræða um umferð­ar­ör­yggi dregur oft­ast fram fjöl­marga sjálf­skip­aða sér­fræð­inga sem kepp­ast við að halda fram ýmsu sem löngu er úrelt vit­neskja. ­Setn­ingar sem þá er gjarna fleygt fram sýna á ein­kenni­lega sorg­legan hátt hve almennri fræðslu margra öku­manna er ábóta­vant. Til dæmis þegar því er haldið fjálg­lega fram að „Götur eru fyrir bíla”, talað um að ein­hver sé “í rétti” eða full­yrt að „hjól­reiða­fólk brýtur langoft­ast umferð­ar­lög”. Ekk­ert af þessu er rétt, eins og má auð­veld­lega sann­reyna með örlít­illi upp­flett­ingu í áreið­an­legum gögn­um. En slíkt er yfir­leitt ekki á færi sjálf­skip­aðra sér­fræð­inga.

Margir þeirra sem vilja auka fjöl­breytn­ina í sam­göngu­mátum hafa velt því fyrir sér hvers vegna það ger­ist svo oft í umfjöllun um þau slys þar sem ekið er á óvarða veg­far­endur að Lög­regla, Sam­göngu­stofa og aðrir aðilar sem að þessum málum koma, forð­ast það eins og heitan eld­inn að minna öku­menn á sinn hluta ábyrgð­ar­inn­ar. Flest hjól­reiða­fólk er með­vitað um gagn­semi end­ur­skins­merkja og skær­lit­aðra yfir­hafna, enda er það óum­deilt að slíkur bún­aður eykur umferð­ar­ör­ygg­i. En ætti það ekki að vera jafn óum­deilt að þung öku­tæki, sem ekið er of hratt miðað við aðstæð­ur, valda mestum skaða og flestum örkumlum þeirra sem ekið er á? Er engin ástæða til að minna þá sem stýra slíkum tækjum á þeirra hluta ábyrgð­ar­inn­ar.

Lög­regla, Sam­göngu­stofa og aðrir sem eiga að vinna að bættu umferð­ar­ör­yggi mættu alveg fara einu sinni enn yfir sín inn­legg í umræð­una und­an­farnar vikur í tengslum við þau slys sem hafa gerst. Von­andi leiðir það til þess að skila­boðin um ábyrgð og leiðir til að fækka slysum nái í fram­tíð­inni líka til öku­manna.

Höf­undur er for­maður Reið­hjóla­bænda.