Fólks­fjölgun er fyrst og fremst fátækt­ar­vanda­mál. En ekki bara það. Eins og ég skýri frá í bók minni Heim­ur­inn eins og hann er blasir við flókn­ari vandi sem teng­ist mörgum öðrum álíka flóknum vanda­mál­um. Pælum í þessu:

-Við höfum aldrei fram­leitt jafn mikið af mat,

-aldrei sóað jafn miklu,

-aldrei gengið jafn frek­lega á vatn og jörð og aldrei spúð jafn miklu af óhollum efnum út í vist­kerfin vegna fæðu­fram­leiðslu,

-aldrei skaðað umhverfi og dýra­líf jafn mikið og nú …

… og

-aldrei áður hefur mann­kyn þurft að auka fram­leiðslu matar um helm­ing á örfáum ára­tug­um!

Þessi full­yrð­ing að tvö­falda þurfi mat­væla­fram­leiðslu á stuttum tíma er algeng og virð­ist byggð á því að mat­ar­sóun í ýmsum birt­ing­ar­myndum verði við­var­andi. Ef við nýtum betur það sem fram­leitt er þarf auð­vitað ekki alla þessa aukn­ingu. En til að þræða sig gegnum allt það sem fer úrskeiðis í mat­væla­kerfum heims­ins þarf ein­staka rat­sjá. Spáið aðeins í þetta hér:

Umhverf­is­stofnun Sam­ein­uðu þjóð­anna segir í skýrslu vorið 2021 að mann­kyn sói 900 millj­ónum tonna af mat­vælum árlega. Svo vill til að heild­ar­tala yfir þá sem taldir eru alvar­lega vannærðir í heim­inum á sama tíma er – nákvæm­lega sú sama – 900 millj­ón­ir.

TONNI sóað á hvern hungr­aðan mann!!! Þriðji hver mat­ar­biti sem fram­leiddur er fer í súg­inn.

Nóg handa öllum

Við vitum að það er nægur matur í heim­inum handa öllum nú þeg­ar: 2.500–2.900 hita­ein­ingar á mann ef skipt væri jafnt. Auk­inn þrýst­ingur kemur með þeim 2–3 millj­örðum sem eiga eftir að bæt­ast við á næstu ára­tugum (næstum allir í Afr­ík­u). Í und­ir­bún­ings­skjölum fyrir heims­ráð­stefnu Sam­ein­uðu þjóð­anna um mat­væla­kerfin 2021 sé ég að fjár­hags­legt tjón vegna mat­ar­só­unar er á bil­inu 400 millj­arðar doll­ara til 1.000 millj­arðar doll­ara árlega. Sem er 10–20 sinnum meira en sér­fræð­ing­arnir segja að kosti að enda hungur í heim­in­um.

Aftur horfum við á algjör­lega galið dæmi.

Stór hluti af mat­ar­sóun fer fram á heim­ilum þeirra ríku. Stjörnu­kokkar á alþjóð­legum sjón­varps­stöðvum koma fram og kenna fólki að borða AFGANGA! Ann­ars er þeim yfir­leitt fleygt, 80–120 kílóum á hvern ein­stak­ling árlega í ríku lönd­unum að með­al­tali.

Heilsu­spill­andi sóun­ar­dæmi

Svo bæt­ist þetta við: Röng fæða og slæm sam­setn­ing nær­ing­ar­efna drepur fleiri á hverju ári en áfengi, tóbak, önnur fíkni­efni [1] og hættu­legt kyn­líf – sam­an­lagt. Fyrir þetta fyr­ir­komu­lag greiðum við gríð­ar­legan umhverfis­kostnað sem engin leið er að sjá fram úr.

Er fólks­fjölgun þá vand­inn?

Nei, ekki vand­inn, heldur hluti af vand­an­um. Fjölgun næstu ára­tugi verður nær ein­vörð­ungu í fátæk­ustu lönd­un­um, enda löngu vitað að beint sam­band er á milli barna­fjölda og fátæktar í fjöl­skyldum (sem ég útskýri í bók minn­i). En þetta er ekki fólkið sem sóar mestu af matn­um, spillir umhverf­inu, gengur á vatns­birgðir og blæs út gróð­ur­húsa­loft­teg­undum - í sama mæli og við. Í ríku lönd­unum sjáum við alveg um sóun án aðstoð­ar. Það væri auð­vitað betra að ekki fjölg­aði úr átta millj­örðum í tíu á næstu 30 árum eða svo, en best væri að taka á veru­lega á inn­byggðum skekkjum í mat­væla­kerf­un­um.

Spurn­ingin um of margt fólk og meiri mat er því röng. Hún er um hvernig mat og hvernig hans er aflað, handa hverj­um.

Um höf­und­inn: Stefán Jón Haf­­stein hefur um ára­bil starfað í utan­­­rík­­is­­þjón­ust­unni, m.a. í Afr­íku og verið fasta­­full­­trúi Íslands hjá stofn­unum Sam­ein­uðu þjóð­anna.

Greina­skrif hans byggja á nið­ur­stöðum hans úr nýút­kominni bók, Heim­ur­inn eins og hann er. Myndir eru úr bók­inni.