Á átt­unda ára­tug síð­ustu aldar varð Nýald­ar­hreyf­ingin (New Age Movem­ent) til og varð sífellt sýni­legri á Íslandi um ára­tug síðar og fram til þessa dags. Hreyf­ingin felur í sér heild­ræna sýn á heim­inn þannig að andi og efni séu sam­of­in. Áhersla er á ein­stak­lings­bundna and­lega iðkun, frjálst sjálf, heilun og orkuflæði.

Við sjáum þessa dags dag­lega stað í kristöllum og orku­steinum sem sumir nota til heil­un­ar, svetti, Qui quong og almennri ástundun jóga og hug­leiðslu, notkun jurta til lækn­inga, kakóat­höfn­um, höf­uð­beina- og spjald­hryggs­jöfnun og jafn­vel sham­an­isma. Í þess­ari hugs­un, sem er á heims­vísu, tengj­ast saman ýmsar trú­ar­hug­myndir og vís­inda­kenn­ing­ar. Áhersla er á sjálfið og að ein­stak­ling­ur­inn breyti sjálfum sér til hins betra sem mann­eskja og þannig hafi hann síðan áhrif til breyt­inga út í sam­fé­lag­ið.

Í Búdd­isma síð­ari tíma lög­máls­ins, sem kallað er og er kennt við Lótus Sút­runa, segir að ef við gaum­gæfum þessa nýju sýn vel þá hætti menn að sjá landið og umhverfið sem frá­brugðið og aðskilið frá mann­eskj­unni sem þar býr. Þrátt fyrir að andi og efni virð­ist vera tveir aðskildir hlutir eða þættir í líf- og orku­keðj­unni, þá sé veru­leik­inn sá að þeir eru ekki aðskilj­an­leg­ir.

Vita­skuld getur mann­fólkið ekki lifað í tóma­rúmi, við þurfum umhverfi til að geta lif­að. Við þurfum stað til að lifa á og umhverfið styður okkur í að lifa þar, útvegar okkur loft, vatn, mat ásamt því að skapa stöð­ug­leika til að við getum lifað lífi okk­ar.

„Nafnið á þessu lög­máli ein­ingar ein­stak­lings og umhverfis er á japönsku esho funi. E er stytt­ing fyrir eho eða umhverfið sem styður lífið og sho er stytt­ing á shoho óháðri ein­ingu lífs­ins eða með öðrum orðum sjálf­inu. Þar sem líf mann­eskj­unnar hefur áhrif á og er háð umhverfi sínu þá er það sem virð­ist vera aðskildar ein­ingar lífs í raun óað­skilj­an­leg­ar. Þrátt fyrir að ein­ing­arnar virð­ast vera sitt hvor hlut­ur­inn þá eru þær, þegar grannt er skoðað ekki tveir hlut­ir. Þessi „ekki-tví­skipt­ing“ er merk­ing orðs­ins funi, sem hægt er að þýða sem „tveir hlutir en ekki tveir hlut­ir“. Þannig að umhverfi okkar og líf ein­stak­lings­ins er á gagn­kvæman hátt háð hvert öðru. Við nán­ari athugun eru þau eitt vegna þess að umhverfið og fólkið sem lifir þar á hvoru­tveggja upp­tök sín í lífs­krafti alheims­ins.“ - (Ham­ingja í þessum heimi Mann­úð, tíma­rit SGI Búddista á Íslandi. Sept­em­ber 2015).

Sam­fé­lög mann­anna eru að miklu leyti gagn­tekin af æsifrétta­mennsku og ill­kvittni og tölu­vert er um falskar og vill­andi upp­lýs­ing­ar. Það eru margir spilltir ein­stak­lingar sem blekkja aðra og margir nei­kvæðir áhrifa­valdar sem draga fólk niður í óham­ingju og eymd. Þrátt fyrir það skynja fjöl­margir kjarna lífs­ins á jákvæðan hátt.

Þónokkrir eðl­is­fræð­ingar og aðrir vís­inda­menn hall­ast að því, í ljósi skammta­fræð­inn­ar, að líf­eðl­is­fræði og frum­spekin sjálf eigi sam­leið, en frum­spekin fæst við að útskýra grund­vall­ar­at­riði um eðli og umgjörð sjálfrar til­ver­unnar á heim­speki­legan hátt.

Eitt er að rann­sóknir á starf­semi heil­ans hafa leitt til þess að öreind­ir, sem hafa hingað til aðeins verið taldar efn­is­legar séu jafn­framt bylgj­ur, og því líf­fræði­leg heila­starf­semi mæl­an­leg á sam­bæri­legan hátt við breytta til­finn­inga­lega og and­lega líðan manna. Það er að segja að við and­lega og til­finn­inga­legar breyt­ingar hjá ein­stak­lingi geti hann mögu­lega breytt eigin skynj­un, lík­ams­starf­semi og haft ætluð áhrif á aðra ein­stak­linga. Að sterkar viðjar van­ans, þ.e. ríkj­andi hug­form og hugsun sem líkja má við fíkn­ir, haldi helst aftur af þróun og notkun þess­ara mögu­leika manns­ins til að virkja heila­starf­sem­ina til fulls.

Tek­ist er á um þessa túlkun og efa­semdir eru miklar um að rann­sókn­ar­að­ferð­irnar séu vís­inda­leg­ar, en hugs­unin ein og sér koll­varpar alda­gömlum vest­rænum gildum meðal millj­óna núlif­andi manna og jafn­vel hug­tak­inu raun­vís­indi, eins og við þekkjum það. Mögu­legt er að pró­fessor sem þurfti fyrir um 10 árum að velja á milli þess að láta af þjóð­fé­lags­stöðu sinni og tekjum eða snúa sér að rann­sóknum í skammta­fræði og dul­ar­fullri hug­ar­orku manns­ins, segði eitt­hvað sam­bæri­legt og Kópern­ikus á að hafa sagt á 16. öld: „Hún snýst nú sam­t“.

Hvað geta kenn­arar og aðrir full­orðnir gert fyrir börn og ung­menni ef þetta er raun­in? Hvernig menntum við kom­andi kyn­slóðir best?

Margt er svo sem til ráða, en sem umsjón­ar­kenn­ari á yngsta stigi með afar prúðan hóp legg ég áherslu á að hlusta á börn­in, tengj­ast þeim og mæta þeim þar sem þau eru stödd. Við vinnum líka eftir ein­kunn­ar­orðum skól­ans „Ábyrgð, traust og til­lits­semi“ og leggjum ríka áherslu á vin­átt­una, en umsjón­ar­nem­andi dags­ins fær að hafa bangs­ann Blæ sem táknar hana. Það er hægt að hafa kennslu­hætt­ina skap­andi og fjöl­breyti­lega. Við erum með Byrj­enda­læsi, þar sem verk­efni eru sam­þætt og gjarnan skap­andi, PALS sem er sam­vinna og para­lest­ur, reglu­lega hringekjur svo engum leið­ist ein­hæfn­in, lært er um til­finn­inga­læsi um leið og lýs­ing­ar­orðin eru num­in, við syngj­um, dönsum og tökum reglu­lega slök­un. Nem­enda­lýð­ræði er loks ástundað svo sem náms­efni og hvernig er hægt að leika meira, en fylgja samt náms­skránni, og að end­ingu eru reglu­lega bekkj­ar­fund­ir. Á síð­asta bekkj­ar­fundi, sem var auka­fundur að beiðni nem­anda, kom fram hugmynd um að lengja skóla­dag­inn.

Hvað annað getum við svo sem gert en að reyna að rækta and­ann og sam­skipti sjálf og leið­beina ung­við­inu í að gera það sama. Eða eins og kveðja svo margra hljómar í dag; Ást og frið­ur, verðum góð hvort við ann­að.

Höf­undur er grunn­skóla­kenn­ari og for­manns­fram­bjóð­andi í Kenn­ara­fé­lagi Reykja­vík­ur.