Fyrir utan glugg­ann minn syngur í nagla­dekkjum fjölda bíla á skrauf­þurru mal­bik­inu. Ég þarf að velta því fyrir mér hvort ég eigi ekki að vera með grímu í mínum dag­lega göngutúr. Þökk sé Covid er ég alla vega með nokkrar í hand­rað­an­um. En svifrykið er hættu­legt, eins og sjá má t.d. í þess­ari grein í Lækna­blað­inu frá síð­asta ári. Það fer inn í lungun þegar við öndum og minnstu agn­irnar kom­ast meira að segja inn í blóð­rás­ina. Hættan er sér­stak­lega mikil fyrir þá sem við­kvæmir eru fyr­ir, asma- og lungna­veika. En þetta er eitur fyrir okkur öll.

Megnið af svifryk­inu stafar af nagla­dekkjum eins og sjá má hér í glæ­nýrri skýrslu. Það er stað­reynd sem liggur fyr­ir. Samt er orð­ræðan um þessa óværu í ein­hverjum furðu­legum hug­mynda­fræði­legum skot­gröf­um. Það er eins og sumir telji það vera mann­rétt­indi að eitra fyrir sam­borg­urum sínum og slíta göt­unum með tutt­ugu­földum hætti miðað við þá sem aka um á ónegldum dekkj­um. Sjálfur hef ég ekki notað nagla­dekk í ára­tugi, aðeins góð vetr­ar­dekk. Hér í borg­inni er það ekk­ert mál. Ég hef farið að vetr­ar­lagi norður í land, hring­inn í kringum landið á fólks­bíl og jepp­lingi og alltaf kom­ist allra minna ferða. Auð­vitað er það ekki ein­hlítt, það getur verið brjálað veður og mikil ófærð vegna snjóa, en hvaða gagn gera nagla­dekk í slíku færi? 

Hugsjónamenn nagla­dekkj­anna hrópa og kalla eftir „götu­þvott­i“. Afsak­ið, en hvers vegna á að nota mitt útsvar til að þrífa götur af mengun sem aðrir hafa vald­ið? Á ég að heimta að sveit­ar­fé­lagið sjái um að hirða upp skít­inn eftir hund­inn minn og láta útsvars­greið­endur borga fyrir það? Hunda­skít­ur­inn er kannski hvim­leið­ur, en alls ekki eins hættu­legur og svifryk­ið. Slitið á göt­unum er tutt­ugu­falt meira vegna negldra dekkja en vegna ónegldra. Ég sem skatt­greið­andi borga fyrir lag­fær­ingar á göt­unum sem nagla­dekkin valda. Er það eðli­legt og sann­gjarnt? Samt má ekki ræða að leggja sér­stakt gjald á nagla­dekk, þrátt fyrir að þau valdi bæði fjár­hags­legu og heilsu­fars­legu tjóni. Hvers vegna ekki? Sumir segja að fólk á lands­byggð­inni verði að vera á nagla­dekkjum og það sé mis­munun að það borgi sér­stakt gjald fyrir nagla­dekk­in. En hver er mis­mun­un­in? Fast­eigna­gjöld eru lægri á lands­byggð­inni vegna lægra fasteigna­verðs, sums staðar er útsvars­hlut­fallið lægra. Íbúum höf­uð­borg­ar­svæð­is­ins er mis­munað með því að þurfa borga hærri flug­far­gjöld í inn­an­lands­flugi.

Gjald á nagla­dekk sem rynni til sveit­ar­fé­lag­anna kæmi líka á móti, þau gætu þá greitt fyrir við­gerðir á götum fyrir tekj­urn­ar, jafn­vel farið í mót­væg­is­að­gerðir eins og „götu­þvott“. Akur­eyr­ingar voru að fjár­festa í götu­sópara fyrir 40 millj­ónir króna sem allir útsvars­greið­endur þar punga út fyr­ir. Á sama tíma gefur lög­reglan á Akur­eyri út þá til­kynn­ingu að ekki verði sektað fyrir ólög­lega nagla­dekkja­notkun fram í maí. Hvaða heim­ild hefur lög­reglan til þess að velja sér brot sem ekki er sektað fyr­ir? Alvar­leg­ast er að svifryks­mengun er mikið vanda­mál á Akur­eyri og heilsu­fars­hætta og samt er látið eins og að það séu mann­rétt­indi að menga fyrir sam­borg­urum sín­um. Lög­reglan á höf­uð­borg­ar­svæð­inu hefur líka gert sig seka um sams konar lin­kind á kostnað okkar allra. Þetta er í raun fáheyrt að mínu mati og mál að linni. Það eru ekki mann­rétt­indi að aka um á nagla­dekkjum og lág­mark að þeir sem gera það borgi fyrir það tjón sem þeir valda.

Höf­undur er pró­­­fessor í þýð­ing­ar­fræð­i við Haskóla Ís­lands.