Í nóv­em­ber var haldin flug­elda­sýn­ing í Hörpu þar sem sýnt var á nokkrum glærum hversu frá­bær hug­mynd milli­færsla á 80 millj­örðum króna úr vasa allra í vasa sumra væri. Í kjöl­farið var nán­ast sama greinin um gæði þess­arra aðgerða skrifuð í blöðin og  tveir til þrír þing­menn Fram­sóknar látnir kvitta undir í hvert sinn. Sjálf­stæð­is­menn hafa mest megnis bara skamm­ast sín fyrir að taka þátt í þessum risa­vöxnu póli­tísku hrossa­kaup­um, sem eru and­stætt öllu sem flokk­ur­inn stendur fyr­ir, en voru samt sem áður verð­mið­inn sem settur var á end­ur­komu þeirra að valda­stóli.

Vanda­málið við kynn­ing­una var að hún sýndi bara það sem rík­is­stjórnin vildi sýna. Út frá henni var ómögu­legt að sjá hverjir frá­drátt­ar­lið­irnir yrðu, hvernig pen­ing­arnir skipt­ust á milli tekju- og eign­ar­hópa, milli lands­hluta og ómögu­legt að sjá hvernig þeir skipt­ast á milli kyn­slóða.

Svarið bendir til ann­ars af tvennu. Annað hvort liggja þessar upp­lýs­ingar ekki fyr­ir, sem er með ólík­ind­um, eða rík­is­stjórnin er að draga það að upp­lýsa nákvæm­lega um hversu stór hluti af þessum pen­ingum lenti hjá fólki sem borgar auð­legð­ar­skatt, skuldar lítið eða ekk­ert eða er með marg­föld með­al­laun, sem er líka með ólíkindum.

Þetta er auð­vitað afleitt þegar um er að ræða for­dæma­lausa pen­inga­gjöf og Katrín Jak­obs­dótt­ir, for­maður Vinstri grænna, lagði fram prýði­lega fyr­ir­spurn til fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra í 15 liðum til að fá betri útskýr­ingar á þessu. Hann svar­aði í vik­unni með því að svara fyr­ir­spurn­inni ekki. Þess í stað boð­aði hann skýrslu um málið í vor.

Svarið bendir til ann­ars af tvennu. Annað hvort liggja þessar upp­lýs­ingar ekki fyr­ir, sem er með ólík­ind­um, eða rík­is­stjórnin er að draga það að upp­lýsa nákvæm­lega um hversu stór hluti af þessum pen­ingum lenti hjá fólki sem borgar auð­legð­ar­skatt, skuldar lítið eða ekk­ert eða er með marg­föld með­al­laun, sem er líka með ólík­ind­um.

Rif­ist að ástæðu­lausu um höft

Í þess­ari viku var ljósi varpað á áform stjórn­valda um afnám hafta. Í grófum dráttum munu þau snú­ast um að þvinga aflandskrónu­eig­endur í löng óarð­bær skulda­bréf og setja útgöngu­skatt á þá sem vilja yfir­gefa íslenskt hafta­hag­kerfi.

Þessi hug­mynd er í grunn­inn nákvæm­lega sú sama og Seðla­banki Íslands kynnti í mars 2011 og hann hefur leynt og ljóst unnið að síð­an. Þar var gert ráð fyrir útgáfu rík­is­skulda­bréfa til margra ára í erlendri mynt og útgöngu­gjaldi.

Á þeim rúmu þremur og hálfu ári sem er liðið frá því að Seðla­bank­inn sýndi á þessar til­lögur höfum við þurft að hlusta á enda­lausar póli­tískar víga­yf­ir­lýs­ingar um kylf­ur, gul­rætur og vél­byssur sem nota eigi til að brenna eig­endur krafna á þrotabú föllnu bank­anna, með gjald­þrota­leiðum eða stjórn­valds­að­gerðum á grunni ein­hvers ímynd­aðs neyð­ar­rétt­ar, til að búa til gullpott sem ætti að leysa öll okkar vanda­mál. Eina sem þyrfti væri pólitikusa sem þyrðu að segja alþjóða­sam­fé­lag­inu hvert það eigi að stinga sínum reglum og hags­mun­um. Út á þessa harð­hausa­af­stöðu unn­ust fjöl­mörg atkvæði.

Svo er nið­ur­staðan bara sú sem Seðla­bank­inn hefur alltaf verið að vinna eft­ir. Og morg­un­ljóst að allt tal um afnám hafta er ekki raun­veru­leika­tengt. Höft verða los­uð, en þau verða ekki afnumin að fullu í nán­ustu fram­tíð. Og mögu­lega aldrei.

Kunnum við ekki að reikna hag­vöxt?

Allt þetta ár höfum við hlustað á full­trúa stjórn­ar­flokk­anna mæra sjálfa sig og rík­is­stjórn­ina fyrir að hafa stuðlað að stór­kost­legum efna­hags­legum aðstæðum hér­lend­is. Stjórn­ar­and­stæðan grípur þetta á lofti og segir þetta allt síð­ustu rík­is­stjórn að þakka, hún hafi fræst gólfið undir góð­ærispar­ketið sem nú sé verið að leggja.

En svo kemur í ljós að hag­vöxt­ur­inn var bara 0,5 pró­sent á fyrstu níu mán­uðum árs­ins. Það er aðeins öðru­vísi en sá 2,7 pró­sent hag­vöxtur sem for­sendur fjár­laga fyrir árið 2014 byggðu á, eða sá 2,9 pró­sent hag­vöxtur sem Seðla­bank­inn spáði, eða sá 3,1 pró­sent hag­vöxtur sem Alþjóða­gjald­eyr­is­sjóð­ur­inn spáði.

Á þriðja árs­fjórð­ungi var hag­vöxt­ur­inn meira að segja nei­kvæður um 0,2 pró­sent. Til sam­an­burðar má nefna að í löndum Evr­ópu­sam­bands­ins, sem oft er talað um hér­lendis að séu að hverfa í efna­hags­legt hyl­dýpi, mæld­ist hag­vöxtur jákvæður um 0,3 pró­sent á sama tíma.

­Menn kepp­ast nú um að segja að þetta sé mis­skiln­ingur og spá­töl­urn­ar  ­séu rétt­ar. Hag­stofan rífur hins vegar bara kjaft og segir töl­urnar sínar réttar.

Menn kepp­ast nú um að segja að þetta sé mis­skiln­ingur og að spá­töl­urnar séu rétt­ar. Hag­stofan rífur hins vegar bara kjaft og segir töl­urnar sínar rétt­ar.

Staðan er því þannig að annað hvort höfum við lifað í ein­hverri ímynd­un­ar-­bólu und­an­farin miss­eri og látið stjórn­mála­menn fóðra okkur af hug­myndum um góð­æri sem til sé komið vegna ágætis þeirra, eða sú stofnun sem við treystum til að reikna út hag­vöxt kann það ekki. Bæði er auð­vitað mjög alvar­legt.

Stöð­ug­leika ógnað

Og svo eru læknar í verk­falli. Þeir eru búnir að vera í verk­falli í margar vikur og það sér ekki fyrir end­ann á þeirri bar­áttu. Búið er að fresta yfir 700 aðgerðum og lækna­nemar hafa komið því skýrt á fram­færi við fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra að þeir muni ekki sækja um kandi­dats­stöður á næsta ári.

Kjara­deilur lækna eru tækl­aðar eins og efna­hags­mál. Að ekki sé hægt að mæta kröfum þeirra vegna þess að það ógni stöð­ug­leika. En staðan eins og hún er í dag ógnar stöð­ug­leika. Hún ógnar lífs­gæðum í land­inu og til­urð boð­legs vel­ferð­ar­kerf­is.

Fjórir af hverjum tíu íslenskum læknum búa erlend­is. Hluti þess hóps er í sér­námi. Þeir halda hóp­inn og gera stundum kann­anir um hversu lík­legt það séu að þeir séu á leið­inni heim til Íslands. Sam­kvæmt mínum upp­lýs­ingum sjá lang­flestir þeirra heim­för ekki fyrir sér næstu tíu árin. Á sama tíma eru margir sér­fræði­læknar á Íslandi að kom­ast á ald­ur.

En kannski eigum við bara að lækna okkur sjálf, föst í gjald­eyr­is­höft­um, með fulla vasa af leið­rétt­inga­pen­ingum í ímynd­uðu hagvaxtarumhverfi.

Staðan í heil­brigð­is­málum er bráða­vandi en hún er líka stór­hættu­legur fram­tíð­ar­vandi. Fjöldi Íslend­inga yfir 67 ára aldri mun þre­fald­ast á næstu 45 árum. Gam­alt fólk þarf meiri heil­brigð­is­þjón­ustu. Það er stað­reynd. Og við þurfum að bæta stór­kost­lega í heil­brigð­is­kerfið til að taka á þess­ari lýð­fræði­legu kúvend­ingu sem er að fara að eiga sér stað. Við erum að breyt­ast úr ungri þjóð í gamla þjóð.

En kannski eigum við bara að lækna okkur sjálf, föst í gjald­eyr­is­höft­um, með fulla vasa af leið­rétt­inga­pen­ingum í ímynd­uðu hag­vaxt­ar­um­hverfi.

Þetta er stað­an. Og for­sæt­is­ráð­herra fór í frí.