Gervi­greind hefur sífellt meiri áhrif á líf okk­ar, bæði það sem við fáumst við í vinnu­tíma og í frí­tíma. Þegar rætt er um 4. iðn­bylt­ing­una og áhrif hennar er því stundum haldið fram að rútínu­störf muni fær­ast yfir á vél­ar. Sum störf sem sinnt er af mönnum muni því hverfa, einkum og sér í lagi störf sem ein­kenn­ast af kerf­is­bundnum og end­ur­teknum aðgerð­um. Þessi þróun hefur verið til umræðu um ára­bil og sýnt þykir að við þurfum að búa okkur undir miklar breyt­ingar á kom­andi árum.

Lengi hefur verið rætt og ritað um þessa þró­un. Nor­ræna ráð­herra­nefndin stóð fyrir yfir­grips­mik­illi rann­sókn undir yfir­skrift­inni „Fram­tíð vinnu á Norð­ur­lönd­un­um“ og loka­skýrslan kom út 2021 [1]. Þar var sjónum beint að staf­rænu bylt­ing­unni og breyttri sam­setn­ingu íbú­anna og hvaða áhrif þetta hefði á vinnu­mark­aði Norð­ur­land­anna fimm.

Einnig má nefna breska skýrslu frá 2015 [2] þar sem því haldið fram að á næstu 10 árum myndi gervi­greind ryðja sér til rúms í atvinnu­líf­inu og hrista ærlega upp í öllu sem tengd­ist stjórn­un. Sér í lagi myndu tölvur taka yfir að sam­ræma tíma­skipu­lag, útdeil­ingu aðfanga og skýrslu­gerð. Í febr­úar 2019 kom út skýrsla for­sæt­is­ráðu­neyt­is­ins [3] undir yfir­skrift­inni „Ís­land og fjórða iðn­bylt­ing­in“. Þar má lesa að þau störf muni hverfa þar sem upp­lýs­ingar eru aðgengi­legar og störfin byggja á síend­ur­tek­inni úrvinnslu þess­ara upp­lýs­inga. Þar muni sjálf­virknin taka við af manns­hönd­inni. MPM námið við HR hefur staðið fyrir mál­stefnum um þessa þróun og áhrif hennar á verk­efna­stjórn­un; meðal ann­ars þann 15. apríl 2021 og upp­taka frá mál­stefn­unni er aðgengi­leg á vef HR [4].

Fyrir skemmstu hlust­aði ég á hlað­varp frá BBC [1] þar sem umfjöll­un­ar­efnið var hvort tölvur og gervi­greind væru að taka við af hefð­bundnum stjórn­endum í fyr­ir­tækj­um. Þró­unin er nefni­lega alls ekki bundin við rútínu­störf við fram­leiðslu eða veit­ingu þjón­ustu, hún á ekki síður við um rútínu­störf sem tengj­ast stjórnun (ad­ministration). Þró­unin er ör og sum­part stjórna tölvur nú þegar ýmsu í lífi okkar og við látum okkur það vel líka.

Til dæmis látum við tölvur stýra okkur þegar við keyrum um með aðstoð GPS leið­sögu­kerf­is. Þegar við verslum við stórar vef­versl­anir er aðfanga­keðjan að lang­mestu leyti sjálf­virk og sam­ræmd af hug­bún­aði – allt frá því að við pöntum uns við fáum vör­una afhenta nokkrum dögum síð­ar. Í hlað­varp­inu var sagt frá fyr­ir­tæki sem tekur að sér að gera rann­sókn­ir. Hver rann­sókn er í eðli sínu verk­efni og því var lýst hvernig fyr­ir­tækið hefur sjálf­virkni­vætt alla áfanga slíks verk­efn­is. Tölvur leita að sér­fræð­ingum sem gefa sig út fyrir að taka þátt í slíku á verk­efna­grunni. Tölv­urnar ráða þá til verk­efn­is­ins, sam­ræma störf allra sér­fræð­ing­anna og halda utan um rann­sókn­ina allt þar til loka­nið­ur­stöðu er skil­að.

Frá sjón­ar­hóli sér­fræð­ings í verk­efna­stjórnun er þessi sviðs­mynd býsna fram­úr­stefnu­leg og þau verk­efni sem stjórnað er með þessum hætti eru ekki hefð­bundin verk­efni, sem ein­kenn­ast oftar en ekki af tíma­pressu, mik­illi óvissu og snerti­flötum marg­vís­legra hags­muna­að­ila sem hafa ólíka hags­muni.

En hvar eru mörkin dregin og hve langt mun þessi þróun ganga á kom­andi árum? Við­mæl­endur í þessu hlað­varpi BBC drógu mörkin við við­kvæm og flókin sam­skipti stjórn­anda og und­ir­manns, þar sem öllu skiptir að geta metið ólík sjón­ar­mið, skynjað til­finn­ing­ar, lesið milli lín­anna og ályktað og brugð­ist við út frá því sem er sagt, en ekki síður því sem er ósagt og þarf að skynja.

Gervi­greindin á líka langt í land með að koma að notum í sjálfu stjórn­ar­her­berg­inu því tölvur ráða illa við að spá í fram­tíð­ina, velta vöngum yfir ólíkum sviðs­mynd­um, móta stefnu og leggja niður skyn­sam­leg­ustu leið­irnar til að raun­gera þá stefnu með því að skil­greina og fram­kvæma verk­efni.

Þetta kemur heim og saman við rann­sóknir vís­inda­manna við HR á áhrifum gervi­greindar á verk­efna­stjórn­un[1]. Þar hefur verið ályktað að við­kvæm sam­skipti verði áfram á höndum manna þó sum svið klass­ískrar verk­efna­stjórn­unar muni örugg­lega fær­ast meira og meira yfir til tölva, til að mynda áhættu­grein­ing­ar, fjár­hags­legir útreikn­ingar og útreikn­ingar sem lúta að verk­tíma.

Við erum for­vitin um fram­tíð­ina í HR og nú um stundir erum við áhuga­söm um það hvernig nýta má gervi­greind til að ná betri árangri í verk­efna­stjórn­un. Við erum meðal ann­ars að skoða – ásamt rann­sókn­ar­hópum við nokkra evr­ópska háskóla – hvernig nota megi spjall­menni (chat­bots) í þjálfun og kennslu í verk­efna­stjórnun [2] og um nokk­urra ára skeið höfum við prófað okkur áfram með notkun hermi­lík­ana í þeim sama til­gangi.

En svo vikið sé að titli þessa pistils þá ger­ist það varla í náinni fram­tíð að næsti yfir­maður okkar verði vél með gervi­greind, eða ein­hvers konar vit­vél!

Höf­undur er pró­fessor við verk­fræði­deild Háskól­ans í Reykja­vík.

Heim­ild­ir:

[1] https://www.nor­den.org­/en/pu­blication/fut­ure-work-nor­dic-countries

[2] Kol­bjørns­rud, V., Amico, R., & Thom­as, R. J. (2016). The promise of artificial intelli­g­ence. Accenture: Dublin, Ireland.

[3]www.­google.com/­ur­l?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2a­hUKEwiKq7zSz9P7A­hXwQ0EA­HUNN­Bu4QF­noECBMQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.­stjorn­arra­did.is%2Fli­br­ar­y%2F04-Ra­du­neyt­in%2F­For­sA­et­is­ra­du­neytid%2F­Framtid­ar­nefnd%2F­Fjor­da-idn­bylt­ing­in-­skyr­sla.pdf&usg=A­OvVaw3D­B7W4GLn­M3ooBG-f­vA6CF

[4] www.ru.is/mp­m/um-okk­ur/frett­ir-pistl­ar-og-vid­burdir/­streymi-af-_framtid-vinn­u-og-verk­efna­stjorn­un_

[5] www.bbc.co.uk/programmes/w3ct­39tw

[6] Frid­geirs­son, T. V., Inga­son, H. T., Jon­as­son, H. I., & Jons­dott­ir, H. (2021). An aut­horita­tive study on the near fut­ure effect of artificial intelli­g­ence on project mana­gement knowledge are­as. Susta­ina­bility, 13(4), 2345.

[7] https://www.oulu.fi/en/project­s/per­sona­lized-project­-mana­gement-­learn­ing-chat­bots