Þegar pistla­skrif­ari var að alast upp var töfra­mað­ur­inn og búktal­ar­inn Baldur Georgs, ásamt dúkkunni Konna, vin­sæll skemmti­kraft­ur. Baldur töfraði kan­ínur úr hatti og sýndi ýmsa galdra svo áhorf­endur stóðu á önd­inni. Aldrei hefði þó hvarflað að Baldri (né Konna) að breyta svína­kótel­ettu í nauta­steik en það vefst hins­vegar ekki fyrir víetnömskum mat­vöru­svindl­ur­um. Nokk­urra mán­aða aðgerð Alþjóða­lög­regl­unnar Inter­pol og Evr­ópu­lög­regl­unnar Europol gegn svindli með mat­væli lauk fyrir nokkrum dög­um. 

Á und­an­förnum árum hafa margoft, víða um heim, komið upp mál sem tengj­ast svikum og prettum með mat­væli. Starf­semi af því tagi teng­ist nær und­an­tekn­ing­ar­laust þeirri áráttu, sem fylgt hefur mann­kyn­inu frá upp­hafi, að fá meira fyrir minna. Græða.

Síð­ast­lið­inn ára­tug hafa flest slík mál, í Evr­ópu, með einum eða öðrum hætti tengst nautum og hross­um. Í flest­um, eða öll­um, til­vikum hefur verið um það að ræða að hross hefur breyst í naut, gam­all drátt­ar­klár orð­inn að úrvals tudda. Iðu­lega hefur þetta gerst á leið­inni gegnum hakka­vélar kjöt­vinnslu­fyr­ir­tækja. Skýr­ingin á því að hross verður oft­ast að nauti en ekki öfugt liggur í því að nauta­kjöt er eft­ir­sótt vara, and­stætt því sem gildir um hrossa­kjöt. Þaraf leið­andi er verðið á nauta­kjöt­inu hærra, auk þess sem erfitt getur reynst að selja hrossa­kjöt því að í flestum Evr­ópu­löndum er ekki hefð fyrir neyslu þess.

Findus málið

Í febr­úar 2013 var greint frá því í fjöl­miðlum víða um lönd að  mat­væla­fram­leið­and­inn Findus hefði orðið upp­vís að því að nota hrossa­kjöt í ýmsa til­búna rétti og ham­borg­ara, í stað nauta­kjöts eins og stóð á umbúð­un­um. Margt athygl­is­vert kom í ljós við rann­sókn þessa máls og leiðir hrossa­kjöts­ins á leið­inni í neyt­enda­pakkn­ingar Findus bæði langar og flókn­ar. Milli­lið­irnir reynd­ust margir og mjög flókið að kom­ast að upp­runa kjöts­ins, hvaðan gat allt þetta hrossa­kjöt kom­ið, var spurt. Grunur beind­ist að Rúm­eníu en nokkrum árum áður höfðu tekið þar gildi lög sem bönn­uðu hesta­kerrur á veg­um. Á árunum eftir að bannið tók gildi er talið að allt að sex hund­ruð þús­und kerru­klárum hafi verið slátrað og miklum fjölda asna sem höfðu verið not­aðir til drátt­ar. Rúm­enar harð­neit­uðu öllum slíkum ásök­unum og aldrei tókst að kom­ast til botns í mál­inu. Hrossa­kjötsskandall­inn (eins fjöl­miðlar komust að orði) vakti mikla athygli og olli Findus fyr­ir­tæk­inu, sem er sænskt og með fram­leiðslu í mörgum lönd­um, miklum skaða. Þótt Findus yrði að eins konar sam­nefn­ara fyrir þetta umfangs­mikla mál tengd­ust því mörg önnur fyr­ir­tæki, í mörgum lönd­um. Þetta mál hefur iðu­lega verið kallað stærsta mat­væla­hneyksli Evr­ópu. 

26 hand­tekn­ir 

Árið 2015, tveimur árum eftir að Findus málið komst upp voru 26 manns hand­teknir sem taldir voru tengj­ast umfangs­miklu smygli og svindli með hrossa­kjöt. Evr­ópska rétt­ar­að­stoðin (Euroju­st) og franska lög­reglan skipu­lögðu aðgerð­irnar en hand­tök­urnar fóru fram í sjö lönd­um. Í til­kynn­ingu Eurojust kom fram að Belgi væri höf­uð­paur máls­ins. 

Hér hafa aðeins verið nefnd tvö mál sem tengj­ast svindli með mat­væli. Ótal mál af svip­uðu tagi, ekki þó jafn umfangs­mik­il, væri hægt að nefna.

Stóra rassían

Fyrir nokkrum dögum sendu Alþjóða­lög­reglan Inter­pol og Evr­ópu­lög­reglan Europol frá sér frétta­til­kynn­ingu. Til­efnið var að lokið var nokk­urra mán­aða aðgerðum gegn ólög­legum mat­væla­iðn­aði. Aðgerðir lög­regl­unn­ar, sem lög­regla í 57 löndum tók þátt í, áttu sér langan adrag­anda, und­ir­bún­ing­ur­inn hafði staðið yfir í nokkur ár. Þótt margir hafi talið sig vita að víða væri maðkur í mat­væla­mys­unni hefur lík­lega fæsta grunað að svind­lið væri jafn umfangs­mikið og teygði anga sína jafn víða og rann­sóknin leiddi í ljós.  Hvat­inn í öllum til­vikum gróða­vonin og grun­laus almenn­ingur getur fátt gert annað en treysta á eft­ir­lit lög­reglu og eft­ir­lits­stofn­ana. Þessi ólög­lega starf­semi veltir árlega þús­undum millj­arða og hækk­andi mat­ar­verð víða um heim kyndir enn frekar undir gróða­von­ina. 

Hug­mynda­flugi þeirra sem þessa iðju stunda virð­ast lítil tak­mörk sett og margt af því sem nefnt er í til­kynn­ing­unni með hreinum ólík­ind­um.

Á Ítalíu lagði lög­regla hald á 85 tonn af ólífum sem höfðu verið bað­aðar í kop­ar­s­úlfati til að fá á þær sterk­ari grænan lit.

Í Belgíu gerði lög­reglan upp­tækt apa­kjöt sem hafði verið flutt til lands­ins, slíkt er ólög­legt og veiðar á öpum víð­ast hvar bann­að­ar. Belgíska og franska lög­reglan lögðu líka hald á engi­sprettur og lirfur, hvort tveggja ólög­legt og ekki vitað hver ætl­unin með inn­flutn­ingnum var. 

Í Bolívíu fann lög­reglan tug­þús­undir sard­ínu­dósa og jafn­framt lím­miða með nafni þekkts nið­ur­suðu­fyr­ir­tækis í Perú. Eig­andi sard­ínulagers­ins hafði vandað til prent­un­ar­innar á mið­unum því þeir voru nákvæm­lega eins og fyr­ir­mynd­in.

Gríska lög­reglan fann þrjú ólög­leg vín­gerð­ar­hús, þarsem fram­leiðsla var í fullum gangi. Þar fund­ust 7400 flöskur með merki­miðum þekktra fram­leið­enda og sömu­leiðis tappar og merki­miðar í tug­þús­unda­tali, ásamt tómum flöskum undir fram­leiðsl­una.

Í Indónesíu lagði lög­reglan hald á margs­konar mat­vör­ur, bæði eft­ir­lík­ingar þekktra vöru­merkja og ýmis­konar ólög­legan varn­ing. Sumt af þeim varn­ingi hættu­legt heilsu manna, þar á meðal 70 kíló af kjúklinga­görn­um, sem geymdar voru í forma­líni.  

Í Bret­landi fann lög­regla 10 þús­und lítra af sterku ólög­lega fram­leiddu víni sem blandað hafði verið með enn ódýr­ari vökva. Á vef breska útvarps­ins BBC segir að alls hafi í þess­ari aðgerð víða um lönd fund­ist ólög­legt vín sem dugi til að fylla 10 þús­und bað­ker. Ekki algeng mæli­ein­ing enda fremur óná­kvæm!

Í Ung­verja­landi, Lit­há­en, Rúm­eníu og á Ítalíu fann lög­reglan tugi tonna af súkkulaði og kexi, pakkað í nákvæmar eft­ir­lík­ingar þekktra fram­leið­enda. Á Ítalíu fannst einnig, og ekki í fyrsta sinn, ólífu­olía á flöskum merktum þekktum fram­leið­end­um. Fyrir þremur árum kom upp hlið­stætt mál, lög­regla taldi þá að allt að 80 pró­sent af því sem selt væri sem ólífu­olía í hæsta gæða­flokki væri ódýrt sull. 

Þótt svindl­arar um allan heim séu hug­vits­samir slá lík­lega fáir þeim tælensku við. Þar greip lög­reglan nokkra menn sem voru að dunda sér við að breyta svína­kótel­ettum í nauta­steik­ur. Kótel­ett­unum var dýft í pott með nauta­blóði sem natr­íumblöndu hafði verið bætt í. Eftir ferð­ina í pott­inn voru kótel­ett­urnar blóð­rauðar en líkt­ust kannski ekki, af myndum að dæma, að öðru leyti nauta­kjöti. Af því hvernig þessar lit­breyttu svína­kótel­ettur smökk­uð­ust fer ekki sög­um. Tælenska lög­reglan gerði auk þess upp­tæka tugi tonna af nauta­kjöti sem talið var óhæft til mann­eld­is, en var eigi að síður á leið í versl­an­ir.

Í Dan­mörku fann Mat­væla­eft­ir­litið 81 tonn af sírópi sem eftir „lag­fær­ing­ar” er selt sem hun­ang. Eitt stærsta fyr­ir­tækið á þessu sviði  í Dan­mörku er nú til sér­stakrar skoð­unar þar sem ætl­unin er að kom­ast að hvort ”breyt­ingin úr sírópi í hun­ang” hefur farið fram í Dan­mörku eða Kína en þaðan kemur stór hluti þess hun­angs sem selt er í dönskum versl­un­um.

Hér hefur ein­ungis fátt eitt verið nefnt af því sem fannst í rassíu Inter­pol og Europol. Einn af yfir­mönnum Europol sagði í við­tali að þótt mörgum blöskr­aði eflaust það mikla umfang sem getið væri um í til­kynn­ingu Inter­pol og Europol væri það því miður aðeins topp­ur­inn á ísjak­an­um. 

Á allra síð­ustu árum hafa stjórn­völd víða um heim aukið mjög eft­ir­lit með öllu því sem við kemur mat­væla­iðn­að­in­um. Það gildir bæði um fram­leiðslu og sölu, merk­ingar og geymslu­þol svo eitt­hvað sé nefnt. Evr­ópu­sam­bandið hefur lagt mikla áherslu á þessi mál, stundum svo mikla að ýmsir hafa kallað ofur­eft­ir­lit. Miðað við nið­ur­stöð­urnar úr rassíu Alþjóða­lög­regl­unnar og Evr­ópu­lög­regl­unnar er ekki van­þörf á slíku eft­ir­liti.