Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, og skrifstofa forsetaembættisins hafa ekki viljað svara fyrirspurn Kjarnans um skattamál forsetans og eiginkonu hans, Dorritar Moussaieff. Kjarninn beindi spurningum í sjö liðum til skrifstofu forsetans þann 5. maí 2016. Forsetaritari staðfesti mótttöku fyrirspurnarinnar tveimur dögum síðar og kom henni á framfæri við forseta.
Síðan þá hefur Kjarninn ítrekað verið í sambandi við forsetaritara og skrifstofustjóra á skrifstofu forseta Íslands til að reyna að fá fyrirspurn sinni svarað. Það hefur ekki tekist þrátt fyrir að í liðinni viku hafi verið tveir mánuðir verið liðnir frá því að þær voru sendar. Auk þess hafa starfsmenn skrifstofu forseta Íslands ekki fengist til þess að svara hvort til standi að svara fyrirspurninni eða ekki.
Forsetinn sem hætti við
Fyrirspurnin var send eftir að Ólafur Ragnar tilkynnti að hann ætlaði að bjóða sig aftur fram til embættis forseta Íslands en áður en hann dró þá ákvörðun til baka. Það gerði Ólafur Ragnar 9. maí 2016 í kjölfar þess að Guðni Th. Jóhannesson og Davíð Oddsson tilkynntu um framboð sín. Í yfirlýsingu sem Ólafur Ragnar sendi þá frá sér kom fram að með framboði þeirra ætti þjóðin nú „kost á að velja frambjóðendur sem hafa umfangsmikla þekkingu á eðli, sögu og verkefnum forsetaembættisins; niðurstaða kosninganna gæti orðið áþekkur stuðningur við nýjan forseta og fyrri forsetar fengu við sitt fyrsta kjör. Við þessar aðstæður er bæði lýðræðislegt og eðlilegt, eftir að hafa gegnt embættinu í 20 ár, að fylgja í ljósi alls þessa röksemdafærslu, greiningu og niðurstöðu sem ég lýsti í nýársávarpinu. Ég hef því ákveðið að tilkynna með þessari yfirlýsingu þá ákvörðun mína að gefa ekki kost á mér til endurkjörs."
Þær upplýsingar sem Kjarninn óskaði eftir voru eftirfarandi:
1. Hafa forsetahjónin talið fram til skatts, saman eða í sitt hvoru lagi? Svar óskast sundurliðað eftir árunum 2006-2015.
2. Hverjar voru framtaldar tekjur forsetafrúarinnar eftirtalin ár:
2006
2007
2008
2009
2010
2011 og
2012?
3. Hverjar voru eignir forsetafrúarinnar samkvæmt skattframtölum árin 2006-2012?
4. Hver var reiknaður stofn til greiðslu auðlegðarskatts og viðbótarauðlegðarskatts fyrir eftirtalin ár:
2010
2011
2012?
5. Hversu mikið greiddi forsetafrúin í auðlegðarskatt og viðbótarauðlegðarskatt fyrir sömu ár?
6. Hafa skattamál forseta og forsetafrúarinnar verið til sérstakrar skoðunar skattayfirvalda á tímabilinu 2006-2015? Hafa einhver samskipti verið við embætti Ríkisskattstjora eða Skattrannsóknarstjora á sama tíma?
7. Hefur forseti einhvern tíma nýtt sér ónýttan persónuafslátt maka síns, á tímabilinu 2006-2012?
Færði lögheimili sitt
Skattamál Dorritar hafa lengi verið óljós og töluverð umræða farið fram um þau í íslenskum fjölmiðlum. Dorrit og Ólafur Ragnar giftu sig þann 14. maí 2003. Ólafur hafði þá verið forseti Íslands í sjö ár. Á heimasíðu forsetaembættisins segir að Dorrit hafi um „árabil fengist við skartgripaviðskipti með áherslu á sjaldgæfa steina og einnig stundað ýmis önnur viðskipti."
Tæpum níu árum síðar, þann 27. desember 2012, flutti Dorrit lögheimili sitt frá Bessastöðum til Bretlands. Sá gjörningur vakti mikla athygli og umræður á Íslandi þar sem íslensk lög gera ráð fyrir því að hjón eigi að hafa lögheimili í sama landi. Eftir að Fréttablaðið greindi frá þessu í júní 2013 sendi Dorrit frá sér yfirlýsingu þar sem hún sagði meðal annars:
„Þegar horfur voru á að eiginmaður minn yrði ekki lengur forseti gerði ég ráðstafanir til að geta sinnt meira fyrri störfum mínum í London, einkum í ljósi þess að foreldrar mínir, sem stjórnað hafa fjölskyldufyrirtækinu, eru nú háaldraðir.“ Færslan á lögheimili hafi verið gerð á grundvelli skattalaga og í samræmi við ráðgjöf sérfræðinga.
Í nýjársávarpi sínu 2012 tilkynnti Ólafur Ragnar að hann ætlaði ekki að bjóða sig fram aftur til embættis forseta Íslands. Honum snérist síðar hugur og sigraði í kosningum það sumar, nokkrum mánuðum áður að Dorrit færði lögheimili sitt.
Ólafur Ragnar tilkynnti síðan í síðasta nýjársávarpi að hann ætlaði ekki að bjóða sig aftur fram til forseta. Hann hefur gegnt embættinu frá árinu 1996. Þann 18. apríl boðaði hann skyndilega til blaðamannafundar og greindi frá því að honum hafi aftur snúist hugur og ætli að sækjast eftir því að sitja sem forseti í fjögur ár til viðbótar. Hann hætti síðan við að hætta við að hætta við 9. maí, líkt og áður sagði.
Nokkrum dögum áður hafði dagblaðið The Guardian greint frá því að Dorrit væri ekki með skráð lögheimili í Bretlandi líkt og fyrri yfirlýsingar hennar hefðu bent til, heldur væri hún skráð án lögheimilis eða heimilisfestu í Bretlandi vegna skattamála.
Fjölskylda Dorritar í Panamaskjölunum
Vikurnar á undan hafði verið fjallað um aflandsfélög í eigu fjölskyldu Dorritar í íslenskum og erlendum fjölmiðlum. Kjarninn og Reykjavík Grapevine greindu frá því þann 25. apríl að félag í eigu fjölskyldu hennar hafi átt skráð félag á Bresku Jómfrúareyjunum frá árinu 1999 til ársins 2005. Félagið, sem heitir Lasca Finance Limited, er að finna í gögnum frá panamísku lögfræðistofunni Mossack Fonseca. Árið 2005 seldi fjölskyldufyrirtækið Moussaieff Jewellers Ltd. tíu prósenta hlut sinn í Lasca Finance til hinna tveggja eigenda þess. Þeir voru S. Moussaieff og „Mrs." Moussaieff.
Nokkrum dögum áður hafði Ólafur Ragnar farið í viðtal til fréttakonunar Christiane Amanpour, á bandarísku sjónvarpsstöðinni CNN. Amanpour spurði Ólaf Ragnar um Panamaskjölin og hreint út hvort hann eða fjölskylda hans væri tengd aflandsfélögum:
„Átt þú einhverja aflandsreikninga? Á eiginkona þín einhverja aflandsreikninga? Á eitthvað eftir að koma í ljós varðandi þig og fjölskyldu þína?” spurði hún. Ólafur var afdráttarlaus í svörum: „Nei, nei, nei, nei, nei. Það verður ekki þannig.”
Fyrirtæki Moussaieff fjölskyldunnar heitir Moussaieff Jewellers Limited. Í ársreikningum félagsins frá árunum 1999 til 2005 kemur fram að fyrirtæki Moussaieff-fjölskyldunnar ætti hlut í félagi sem heitir Lasca Finance Limited, sem sett var á fót árið 1999. Eigendur fyrirtækisins voru S. Moussaieff og A. Moussaieff, sem áttu ráðandi hlut og Moussaieff Jewellers Limited sem átti tíu prósent.
Lasca Finance er með heimilisfesti á Bresku Jómfrúareyjunum. Í skjölum sem Kjarninn hefur undir höndum kemur fram að félagið var á þeim tíma í umsjón panamísku lögfræðistofunnar Mossack Fonseca og greiddi árgjald fyrir þá þjónustu. Í ársreikningum Moussaieff Jewellers Limited, sem skilað var til fyrirtækjaskráar í Bretlandi, kemur fram að Lasca Finance fái greitt umtalsverðar fjárhæðir í vexti á hverju ári (e. interest receivable), sem gefur til kynna að Lasca hafi lánað einhverjum fé. Samanlögð fjárhæð þeirra vaxta sem Lasca átti að fá greitt frá árinu 2000 til 2005 er tæplega sjö milljónir punda. Á gengi dagsins í dag er sú upphæð jafnvirði 1.262 milljónum íslenskra króna.
Á árinu 2005 seldi Moussaieff Jewellers Ltd. tíu prósent hlut sinn í Lasca Finance. Samkvæmt ársreikningi Moussaieff Jewellers Limited voru kaupendurnir S. Moussaieff og „Mrs." Moussaieff. Kaupverðið var 375 þúsund pund, eða 68 milljónir íslenskra króna. Eftir þann tíma er félagið ekki lengur skráð í bókum Moussaieff Jewellers Limited.
Annar leki
Viku síðar, 2. maí, birtust fréttir víða í heimspressunni um að Dorrit tengdist að minnsta kosti fimm bankareikningum í Sviss í gegnum fjölskyldu sína og að minnsta kosti tveimur aflandsfélögum. Þetta kom fram í gögnum em uppljóstrarar létu Le Monde, Süddeutshe Zeitung og ICJ fá og kallast Swiss Leaks og Panama Papers. Greint frá málinu í frétt á heimasíðu Reykjavik Media.
Þar sagði einnig að Dorrit hafi ekki viljað svara spurningum um hvort hún tengdist félögunum þegar eftir því var leitað. Viðskipti sín hefðu alltaf verið í samræmi við lög og að þau væru einkamál.
