pulsuvagn í danmörku
Auglýsing

Meðal þess fyrsta sem kemur upp í huga margra þegar minnst er á Dan­mörku eru pyls­urnar og pylsu­vagn­arn­ir. Þótt vögn­unum hafi fækkað á síð­ustu árum á götu­hornum og torg­um, enda margs konar annar skyndi­biti í boði, eru pyls­urnar enn mjög vin­sælar og í hugum margra Dana ómissandi hluti „danska eld­húss­ins“. Úrvalið í versl­unum er mik­ið, við laus­lega taln­ingu í mat­vöru­verslun skammt frá heim­ili sínu fann pistla­höf­undur tutt­ugu og tvær mis­mun­andi gerðir og „út­færsl­ur“ á þess­ari kjöt­vöru. 

Kann­anir hafa sýnt að þegar Danir ferð­ast til ann­arra landa leita þeir gjarna að pylsu­bar til að geta gert sam­an­burð­ar­rann­sóknir á sama tíma og þeir seðja hungrið. Þótt víða séu til prýði­legar pylsur vantar þó eitt­hvað, að mati Dana, og þeir Danir sem setj­ast að fjarri heima­land­inu leita uppi versl­anir sem selja danskar pylsur og beri sú leit ekki árangur bregða þeir gjarna á það ráð að fá þær sendar að heim­an. 

Á bratt­ann að sækja í holl­ustu­um­ræð­unni

Á und­an­förnum árum hefur orðið mikil umræða um heil­brigð­ari lífs­stíl og breytt og holl­ara matar­æði. Þessi umræða hefur ekki verið pyls­unum hag­stæð. Þær eru flestar fremur fitu­ríkar og þar að auki yfir­leitt reykt­ar, falla í þann flokk sem kall­ast unnin kjöt­vara. Pylsu­fram­leið­endur hafa reynt að bregð­ast við með því að bjóða upp á fitu­minni vörur og alls kyns létt­pylsur sem ekki sáust fyrir örfáum árum eru nú í boði. Slíkt þykir sönnum pylsu­að­dá­endum ekki manna­matur og fýla grön þegar talað er um létt­pyls­urnar í sömu andránni og „ekta“ vöru. En þrátt fyrir allt holl­ustu­talið, sem ekki skal gert lítið úr, hefur pylsan lifað af. 

Auglýsing

Pyls­urnar ekki bundnar við Dan­mörku

Þótt hér að framan hafi ein­göngu verið minnst á Dani og danskar pylsur fer því þó fjarri að Dan­mörk sé eina landið þar sem pylsan skipar ríkan sess í dag­legu matar­æði. Þjóð­verjar eru miklir pylsu­menn, sama má segja um Ítali, Pól­verja, Rússa og margar fleiri þjóðir sem gera pyls­urnar hver með sínum hætti. „Ein með öllu“ hefur lengi notið mik­illa vin­sælda sem skyndi­biti á Íslandi og þekktur pylsu­bar í Reykja­vík er lík­lega það sem flestir Íslend­ingar tengja við Íslands­heim­sókn Bill Clinton árið 2004. Hann hrós­aði íslensku pyls­unum og lét að sögn þau orð falla að svona góður skyndi­biti væri ekki í boði vestan hafs.

Lík­lega hefur hann ekki grunað að tólf árum síðar yrði kom­inn danskur pylsu­bar á aðal­járn­braut­ar­stöð­ina í New York, Grand Central Term­inal. Og kannski enn síður að Dani búsettur í New York hefur ekki undan að fram­leiða, að dönskum hætti, pylsur sem hann selur vítt og breitt um Banda­rík­in. 

Claus Meyer á járn­braut­ar­stöð­inni í New York

Claus Meyer er einn þekkt­asti frum­kvöð­ull í danskri mat­ar­gerð sam­tím­ans. Iðu­lega er talað um hann sem mat­reiðslu­mann og það er hann vissu­lega enda þótt hann hafi ekki hlotið neina form­lega menntun á því sviði.  Hann er mennt­aður við­skipta­fræð­ingur og loka­verk­efni hans fjall­aði um stofnun og upp­bygg­ingu fyr­ir­tækja. Claus Meyer hefur víða komið við, varð fyrst lands­þekktur vegna sjón­varps­þátta um mat­ar­gerð og var einn stofn­enda hins þekkta veit­inga­staðar NOMA og á þar hlut. Fyr­ir­tæki sem hann hleypti af stokk­unum undir heit­inu Meyers rekur meðal ann­ars  bak­arí og veit­inga­hús er all­stórt og þekkt í Dan­mörku. 

Fyrir nokkru seldi Claus Meyer fyr­ir­tækið og flutti til New York þar sem hann hugð­ist opna veit­inga­stað, og pylsu­bar, á aðal­járn­braut­ar­stöð borg­ar­inn­ar. Þótt fæstar járn­braut­ar­stöðvar þyki til­heyra háborg mat­ar­gerð­ar­list­ar­innar gegnir öðru máli um Grand Central Term­inal. Margir Danir ráku upp stór augu þegar þeir fréttu af áformum Claus Meyer og „það á járn­braut­ar­stöð­inni” sögðu sumir og varð kannski hugsað til skyndi­bita­stað­anna á Hoved­banegår­den í Kaup­manna­höfn. En þarna er ólíku saman að jafna. Veit­inga­stað­ur­inn sem heitir Agern (akarn­ið, aldin­ið) var opn­aður fyrir nokkru og hefur fengið mjög góða dóma, meðal ann­ars í Fin­ancial Times og New York Times en mat­gæð­ingar þess­ara blaða eru ekki silki­hanska­menn.  

Dan­ish dogs

Við hlið­ina á veit­inga­staðnum Agern opn­aði Claus Meyer pylsu­bar­inn Dan­ish Dogs. Þar eru seldar pyls­ur, að danskri fyr­ir­mynd. Mat­gæð­ingur New York Times segir að Dan­ish Dogs sé ein­fald­lega lang besti pylsu­bar New York borgar og það sé hrein unun að læsa tönn­unum í hinar kyn­þokka­fullu pylsur (án þess að útskýra það nán­ar) sem boðið sé uppá á þessum nýja nor­ræna pylsu­b­ar. Claus Meyer kvaðst í við­tali í dönsku dag­blaði vera him­in­lif­andi yfir við­tök­unum í New York, sem séu líka mikil aug­lýs­ing fyrir Dan­mörku.

Martin Høed­holt og Revol­v­ing Dansk

Árið 2011 flutti ungur mað­ur, Martin Høed­holt frá Hor­sens á Jót­landi, til New York. Nokkrum dögum eftir að hann kom til borg­ar­innar keypti hann sér pylsu á götu­horni. Mikil voru von­brigðin þegar hann „beit í þessa vatns­ósa og grámyglu­legu kjöt­lufsu sem kölluð var pylsa“. Eftir að hafa rætt málið við eig­in­kon­una, sem er banda­rísk, ákváðu þau hjónin að reyna að búa til pyls­ur, svip­aðar þeim sem Martin þekkti að heim­an. Hvor­ugt þeirra hjóna kunni nokkuð til verka á þessu sviði og þau eyddu miklum tíma, og pen­ing­um, í að prófa sig áfram. Þegar þau töldu sig hafa fundið réttu upp­skrift­ina reyndu þau fyrir sér á götu­mörk­uðum og úti­skemmt­un­um. Skemmst er frá því að segja að við­tök­urnar fóru fram úr þeirra björt­ustu vonum og þau ákváðu að stofna fyr­ir­tæki sem fékk heitið Revol­v­ing Dansk. 

Martin sagði í við­tali við dag­blaðið Politi­ken að ekki hefði verið hlaupið að því að kom­ast í gegnum banda­ríska skrifræðið og ekki hefði síður verið erfitt að finna fram­leið­anda sem hægt væri að treysta. Það tókst á end­anum og til að gera langa sögu stutta þá annar fyr­ir­tækið ekki eft­ir­spurn. Pyls­urn­ar, sem eru dýrar á banda­rískan mæli­kvarða eru seldar í sæl­kera­versl­unum og á net­inu. Og, sem Martin þykir þó mest um vert er að all­margir þekktir veit­inga­staðir hafa nú sett pyls­urnar á mat­seð­il­inn. „Við stefnum ekki að heims­yf­ir­ráðum á pyl­su­mark­aðn­um“ sagði hann í áður­nefndu við­tali „en fyrir mér er amer­íski draum­ur­inn pylsa. Pylsa sem bragð­ast eins og sú sem pabbi keypti stundum þegar hann sótti mig í skól­ann. Ég lít líka á þetta sem frum­kvöðla­starf“ sagði Martin Høed­holt og rétti blaða­manni Politi­ken nafn­spjaldið sitt. Þar stendur Martin Høed­holt Pølse Pioneer. Pylsu­frum­kvöð­ull. 

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira eftir höfundinnBorgþór Arngrímsson
Meira úr sama flokkiFréttaskýringar
None