Það þekkja sjálf­sagt flest­ir, ef ekki all­ir, (frönsku) barna­gæl­una um meist­ara Jakob sem vildi fá að vita hvað klukkan slægi þegar hann rumskaði. Og hún sló, sem kunn­ugt er, þrjú. Ef þetta hefði verið aðfara­nótt síð­asta sunnu­dags í októ­ber (síð­ast­liðna nótt) hefði Jakob getað lúrt áfram í klukku­tíma og vaknað þegar klukkan slægi aftur þrjú, búinn að „græða“ klukku­tíma. Vel að merkja ef Jakob byggi í Evr­ópu, ann­ars stað­ar­ en á Íslandi. Aðfara­nótt síð­asta sunnu­dags í októ­ber ár hvert er ­sem sé nóttin þegar flestir Evr­ópu­búar seinka klukk­unni og bæta klukku­stund við nótt­ina. Sá hagn­aður hverfur svo aðfara­nótt síð­asta sunnu­dags í mars árið eft­ir.

Benja­mín Frank­lín vildi spara kertin

Árið 1784 dvaldi amer­íski vís­inda­mað­ur­inn og fjöl­fræð­ing­ur­inn Benja­mín Frank­lín í Par­ís. Hann lét sig flesta hluti varða, og á meðan hann var í París skrif­aði hann grein (An Econ­i­m­ical Project) þar sem hann lagði til að Par­ís­ar­búar færu klukku­tíma fyrr á fætur en þeir væru vanir og gengju til náða einni stundu fyrr en venjan væri. Með þessu myndi draga úr notkun ster­ín­kerta (tólgar­kerta) sem væru dýr og kæmu hreint ekki í stað dags­birtunn­ar. 

Í grein­inni er einnig að finna útreikn­inga Frank­líns á hversu mik­ill tólg­ar­sparn­að­ur­inn væri og hug­myndir hans um myrkv­un­ar­tjöld í svefn­her­bergjum og fleira í þeim dúr. Ekki minnt­ist hann hins veg­ar á að færa klukk­una til eftir árs­tíð­um. Greinin er hin skemmti­leg­asta aflestrar eins og margt sem hraut úr penna Benja­míns Frank­líns. En eins og það er erfitt að kenna göml­um hundi að sitja reynd­ust Par­ís­ar­búar ekki fúsir til að fylgja þess­ari efna­hags­ráð­gjöf og höfðu áfram dökkar gard­ínur fyrir gluggum til að úti­loka morg­un­sól­ina.

Skor­dýra­fræð­ingur og bygg­inga­meist­ari

Árið 1895 kom nýsjá­lenskur skor­dýra­fræð­ing­ur, Georg Vernon Hud­son, fram með þá hug­mynd að færa klukk­una fram um tvær stundir að sum­ar­lagi. Ekki var það tólg­ar­sparn­aður sem Hud­son hafði í huga heldur sá hann fram á að með því móti gæti hann leng­ur fram eft­ir á hverju kvöldi sinnt áhuga­máli sínu, skor­dýra­söfn­un. Tíu árum síð­ar, 1905, kom Willi­am Wil­lett, enskur bygg­inga­meist­ari, fram með sömu hug­mynd, blöskr­aði að sögn að fólk stein­svæfi í morg­un­sól­inni. „Morg­un­stund gefur gull í mund“ sagði Wil­lett. Þessi hug­mynd kom til kasta breska þings­ins en varð ekki að veru­leika.

30. apríl 1916

Það sem seinna fékk heitið sum­ar­tími varð til í miðri fyrri heims­styrj­öld­inni. Þýska­land og Aust­ur­ríki ákváðu 30. apríl 1916 að breyta klukk­unni, færa hana fram um eina klukku­stund til að spara orku, sem mik­ill skortur var á. Dan­mörk fylgdi í kjöl­farið 21. maí sama ár, Rúss­land og fleiri lönd ári síðar og Banda­ríkin árið 1918. Síðan hafa verið sett ótelj­andi lög og reglu­gerðir um sum­ar- og vetr­ar­tíma. 

Ára­tugum áður en sum­ar- og vetr­ar­tím­inn voru inn­leiddir hafði orðið til það sem nefna má alþjóð­lega tíma­belta­kerf­ið. Með auknum sam­göngum í Evr­ópu, ekki síst járn­braut­unum varð tíma­sam­ræm­ing nauð­syn­leg. Árið 1981 náðu aðild­ar­ríki ESB sam­komu­lag­i  um núver­andi fyr­ir­komu­lag: klukk­unni er flýtt um eina klukku­stund  að­fara­nótt síð­asta sunnu­dags í mars og seinkað um eina klukku­stund aðfara­nótt síð­asta sunnu­dags í októ­ber. 

Árvisst og enda­laust deilu­mál

Þótt sum­ar- og vetr­ar­tím­inn séu stað­reynd þýðir það ekki að allir séu á eitt sáttir um fyr­ir­komu­lag­ið. Þeir sem fylgj­andi eru breyt­ingum á klukk­unni vor og haust nefna fyrst og fremst orku­sparnað og að dag­ur­inn nýt­ist bet­ur. And­stæð­ingar þess að breyta klukk­unni segja því fylgja mik­inn kostnað og óþæg­ind­i ým­is­s ­kon­ar. Bændur hafa alla tíð verið mjög and­snúnir því að breyta klukk­unni, segja morg­un­dögg­ina sitja lengur og þeir verði því að vinna leng­ur fram eft­ir til að ná heyjum og korni í hús, því fylgi auka­kostn­að­ur.

Rétt eða rangt     

Iðu­lega hefur verið deilt um hvort sum­ar­tím­inn sé „rétt­ari“ en vetr­ar­tím­inn eða öfugt. Við þeirri spurn­ingu er lík­lega ekki til afdrátt­ar­laust svar. Breskur sér­fræð­ingur birti nýlega grein í Brit­ish Med­ical Journal þar sem hann leiðir rök að, og mælir með, að sum­ar­tím­inn verði lát­inn gilda allt árið. Birtu­tím­inn verði lengri og það sé gott fyrir heils­una, bæði lík­am­lega og and­lega. Dönsk rann­sókn, sem spannar átján ára tíma­bil leiðir í ljós að um eins mán­aðar skeið eftir að breytt er yfir í vetr­ar­tíma fjölgar þeim sem grein­ast með þung­lyndi. Ástæðan er ekki ljós. 

Sér­fræð­ingar hafa á síð­ustu árum í auknum mæli beint sjónum sínum að áhrifum þess að breyta klukk­unni tvisvar á ári. Hvort þær rann­sóknir verða til þess að núver­andi fyr­ir­komu­lagi verði breytt leiðir tím­inn í ljós.