Lögum um kjara­ráð var breytt undir lok árs 2016 og tóku þær breyt­ingar gildi um mitt síð­asta ár. Um var að ræða frum­varp sem for­menn sex flokka á Alþingi stóðu að. For­menn­irnir sex voru Bjarni Bene­dikts­son Sjálf­stæð­is­flokki, sem einnig var fyrsti flutn­ings­maður frum­varps­ins, Katrín Jak­obs­dóttir Vinstri græn­um, Logi Ein­ars­son Sam­fylk­ingu, Ótt­arr Proppé Bjartri fram­tíð, Sig­urður Ingi Jóhanns­son Fram­sókn­ar­flokki og og Bene­dikt Jóhann­es­son Við­reisn.

Eini flokk­ur­inn sem þá átti sæti á þingi og var ekki með á frum­varp­inu voru Pírat­ar. Þing­menn flokks­ins greiddu hins vegar atkvæði með lög­unum þegar þau voru sam­þykkt í atkvæða­greiðslu 22. des­em­ber 2016.

Til­gangur frum­varps­ins var að fækka veru­lega þeim sem kjara­ráð ákveður laun og önnur starfs­kjör og færa ákvarð­anir um slíkt ann­að. Á meðal þeirra sem flutt­ust þá undan kjara­ráði voru fjöl­margir for­stjórar fyr­ir­tækja í opin­berri eigu.

Þau áttu því að vinda ofan af breyt­ingum á lögum um kjara­ráð sem tóku gildi sum­­­arið 2009 og gerðu það að verkum að rík­­is­­for­­stjórar máttu ekki vera með hærri grunn­­laun en for­­sæt­is­ráð­herra.

Þegar frum­varpið var lagt fram var því spáð að það myndi nær örugg­lega leiða til þess að laun ýmissa rík­is­for­stjóra myndu hækka veru­lega. Upp­lýs­ingar sem fram hafa komið síð­ustu daga sýna að það er raun­in.

32 og 49 pró­sent

Um þessar mundir eru flest stærri fyr­ir­tæki lands­ins að birta árs­reikn­inga sína. Þeirra á meðal eru fyr­ir­tæki í eigu rík­is­ins. Áður en ofan­greind breyt­ing á lögum um kjara­ráð tók gildi voru ákvarð­anir um laun æðstu stjórn­enda þeirra tekin af kjara­ráði, en það vald var fært aftur til stjórna þeirra með breyt­ing­unni.

Í nýbirtum árs­reikn­ingi Lands­virkj­unar kom til að mynda fram að Hörður Arn­ar­son, for­stjóri fyr­ir­tæk­is­ins, hafi fengið 32 pró­senta launa­hækkun á síð­asta ári þegar leið­rétt hefur verið fyrir geng­is­sveifl­um, en reikn­ingar Lands­virkj­unar eru gerðir upp í Banda­ríkja­dölum þótt laun séu greidd í krón­um. Án slíkrar leið­rétt­ingar nam hækk­unin 45 pró­sent. Mán­að­ar­laun hans fóru úr tveimur milljón krónum á mán­uði í 2,7 millj­ónir króna. Lands­virkjun segir að þetta vegna þess að laun for­stjór­ans hafi verið lækkuð svo mikið árið 2012.  

Stjórn­ar­for­maður Lands­virkj­unar er Jónas Þór Guð­munds­son. Það er fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra sem til­nefnir í stjórn Lands­virkj­un­ar. Þegar Jónas Þór sett­ist í stjórn­ina gengdi Bjarni Bene­dikts­son því emb­ætti. Hann er einnig for­maður Kjara­ráðs og er þar full­trúi Sjálf­stæð­is­flokks. Á meðal ann­arra stjórn­ar­manna í Lands­virkj­un, sem tóku ákvörðun um launa­hækkun for­stjóra, eru tveir fyrr­ver­andi ráð­herr­ar, Ragn­heiður Elín Árna­dóttir úr Sjálf­stæð­is­flokki og Álf­heiður Inga­dóttir úr Vinstri græn­um. Auk þeirra sitja í stjórn­inni Har­aldur Flosi Tryggva­son og Kristín Vala Ragn­ars­dótt­ir. Stjórnin hækk­aði einnig eigin laun dug­lega á síð­asta ári. Heild­ar­laun hennar fóru úr 12,7 millj­ónum króna í 19 millj­ónir króna. Það er hækkun um 49 pró­sent.

17,6 pró­sent og 11 pró­sent

Ingi­mundur Sig­ur­páls­son, for­stjóri Íslands­póst, hefur einnig notið góðs af þessum breyt­ing­um. Laun hans hækk­uðu um 17,6 pró­sent á síð­asta ári og mán­að­ar­laun hans eru nú 1,7 millj­ónir króna.  

Á meðal þeirra sem sitja í stjórn Íslands­pósts, sem ákvað hækk­un­ina, er Svan­hildur Hólm Vals­dótt­ir, aðstoð­ar­maður Bjarna Bene­dikts­son­ar. Hún er vara­for­maður stjórn­ar­inn­ar. Laun stjórn­ar­manna í Íslands­pósti voru einnig hækkuð milli ára. Sam­tals fóru greiðslur til stjórn­ar­manna úr níu millj­ónum króna í tíu millj­ónir króna. Þau eru ekki sund­ur­liðuð sér­stak­lega í árs­reikn­ingi Íslands­pósts. Um er að ræða hækkun um 11 pró­sent milli ára.

140 pró­sent og 59 pró­sent

Íslenska ríkið á tvo banka. Annan þeirra, Íslands­banka, eign­að­ist það í byrjun árs 2016. Hann hafði þá árum saman verið í eigu slita­bús Glitn­is. Árið 2016 voru heild­ar­laun Birnu Ein­ars­dótt­ur, banka­stjóra bank­ans, 60,7 millj­ónir króna. Þau sam­an­stóðu af 51,6 millj­óna króna greiðslu vegna launa og hlunn­inda og 9,1 millj­óna króna árang­urstengdrar greiðslu.

Eftir að Íslands­banki komst í rík­i­s­eigu blasti við að ákvörðun um launa­kjör banka­stjóra hans myndu fær­ast undir kjara­ráð. Það náði að úrskurða einu sinni um laun Birnu áður en að breytt lög tóku gildi 1. júlí 2017. Sá úrskurður var á þá leið að laun hækkar ættu með öllu að vera rúmar tvær millj­ónir króna á mán­uði, og laun hennar á árs­grund­velli því um 24 millj­ónir króna.

Í nýbirtum árs­reikn­ingi Íslands­banka kemur hins vegar í ljós að laun, hlunn­indi og árang­urstengdar greiðslur til Birnu voru 58 millj­ónir króna í fyrra, og með­al­tals­laun hennar á mán­uði því um 4,8 millj­ónir króna. Það er um 140 pró­sent hærra en úrskurður kjara­ráðs sagði til um. Því er ljóst að breyt­ing­arnar á lögum um kjara­ráð um mitt síð­asta ár hafi komið í veg fyrir veru­lega kjara­rýrnun banka­stjór­ans.

Stjórn­ar­for­maður Íslands­banka er Frið­rik Soph­us­son, fyrr­ver­andi ráð­herra Sjálf­stæð­is­flokks­ins. Hann er líka for­maður starfs­kjara­nefndar bank­ans. Laun Frið­riks fyrir stjórn­ar­setu fóru úr 9,3 millj­ónum króna í 10,6 millj­ónir króna í fyrra, og hækk­uðu því um tæp 14 pró­sent. Það þýðir að Frið­rik fékk um 883 þús­und krónur að með­al­tali á mán­uði. Laun vara­for­manns stjórn­ar, Helgu Val­fells, hækk­uðu um 22,4 pró­sent í 8,2 millj­ónir króna á ári. Mán­að­ar­laun Helgu fyrir stjórn­ar­setu voru því um 683 þús­und krónur á mán­uði. Laun ann­arra stjórn­ar­manna en for­manna hækk­uðu þó mest, eða um 59 pró­sent á einu ári. Almennir stjórn­ar­menn fá nú sjö millj­ónir króna á ári eða um 583 þús­und krón­ur. Stjórn­ar­seta í Íslands­banka er ekki aðal­starf.

21,7 pró­sent

Banka­stjóri Lands­bank­ans er Lilja Björk Ein­ars­dótt­ir. Hún tók við starf­inu í fyrra en fyr­ir­renn­ara henn­ar, Stein­þóri Páls­syni, var sagt upp störfum í lok árs 2016. Í árs­reikn­ingi Lands­bank­ans kemur fram að Lilja Björk hafi verið með 2,8 millj­ónir króna á mán­uði í laun og hlunn­indi á því níu og hálfs mán­aðar tíma­bili sem hún gegndi starf­inu á síð­asta ári.

Á árinu 2016 námu heild­ar­mán­að­ar­laun og hlunn­indi fyrr­ver­andi og núver­andi banka­stjóra að með­al­tali 2,3 millj­ónum króna. Mán­að­ar­launin hækk­uðu því um 21,7 pró­sent á milli ára.

For­maður banka­ráðs Lands­bank­ans er Helga Björk Eiríks­dótt­ir. Hún er einnig for­maður starfs­kjara­nefndar sem tekur ákvörðun um launa­kjör innan bank­ans. Laun og hlunn­indi stjórn­ar­for­manns­ins hækk­uðu í 10,8 millj­ónir króna í fyrra, eða um 15,6 pró­sent. Hún fær því um 925 þús­und krónur á mán­uði fyrir stjórn­ar­setu sína. Vara­for­maður banka­ráðs­ins heitir Magnús Pét­urs­son. Laun og hlunn­indi hans hækk­uðu í 8,2 millj­ónir króna. Hann fær því 683 þús­und krónur að með­al­tali á mán­uði fyrir setu í banka­ráð­inu. Aðrir banka­ráðs­menn hækk­uðu einnig í launum og fá nú mán­að­ar­laun sem eru yfir 600 þús­und krónur á mán­uði. Seta í banka­ráði er ekki aðal­starf.

Tíu pró­sent

Annar for­stjóri sem færð­ist undan kjara­ráði í fyrra er Guð­mundur Ingi Ásmunds­son, for­stjóri Lands­nets. Laun hans hækk­uðu um tvær millj­ónir króna í fyrra og námu heild­ar­laun hans á árs­grund­velli 21,7 millj­ónum króna, eða um 1,8 millj­ónum króna á mán­uði. Það er hækkun um rúm tíu pró­sent.

Enn eiga ýmis fyr­ir­tæki sem eru að hluta eða öllu leyti í eigu rík­is­ins, og laun for­stjóra þeirra heyrðu áður undir kjara­ráð en eru nú ákvörðuð af stjórn­um, eftir að skila árs­reikn­ing­um. Þar má m.a. nefna RÚV, Isa­via, RARIK og Matís. Því liggja ekki fyrir opin­berar upp­lýs­ingar um launa­þróun for­stjóra eða for­stöðu­manna þeirra á síð­asta ári.