Magasin du Nord, Den gamle dame, 150 ára

Íslendingar ættu flestir að þekkja Magasín du Nord úr heimsóknum sínum til Kaupmannahafnar og frá þeim tíma sem íslenskir athafnamenn áttu þessa sögufrægu verslun um stutt skeið. Hún á stórafmæli í ár.

Magasin du nord
Auglýsing

Árið 1868, þegar þeir Theodor Wessel og Emil Vett opn­uðu verslun í Árósum undir heit­inu Emil Vett & Co hefur þeim lík­lega ekki dottið í hug að það væri upp­hafið á rekstri einnar þekkt­ustu versl­unar á Norð­ur­lönd­um. Emil Vett & Co var vefn­að­ar­vöru­versl­un, sem Danir köll­uðu þá hvidevar­er.

Versl­unin í Árósum naut frá upp­hafi vin­sælda og 1870, tveimur árum eftir stofnun fyr­ir­tæk­is­ins, opn­uðu þeir Wessel og Vett útibú í Ála­borg. Sama ár settu þeir á lagg­irnar heild­verslun á Østergade (hluti af því sem síðar fékk nafnið Strø­get, Strik­ið). Árið 1871 var versl­unin í Árósum flutt í stærra hús­næði og sama ár flutti heild­versl­unin í Kaup­manna­höfn í hluta Hotel du Nord við Kóngs­ins Nýja­torg, og þar var jafn­framt opnuð smá­sölu­versl­un. Versl­unin við Kóngs­ins Nýja­torg fékk nafnið „De for­enede Hvidevare Forretn­inger ved Th. Wessel & Co“. Við­skiptin gengu vel og vöru­úr­valið var ekki ein­skorðað við vefn­að­ar­vör­ur, í nýju búð­inni voru jafn­framt seld föt og hús­gögn.

Magasin du Nord

Eins og áður sagði var „ríf­andi gang­ur“ í við­skipt­unum og árið 1879 höfðu tví­menn­ing­arnir opnað fjölda úti­búa víða um land, og breyttu jafn­framt nafn­inu, fyr­ir­tækið og allar versl­an­irnar fengu nú nafnið „Magasin du Nor­d“. Eig­end­urnir sögðu að þeim þætti við hæfi að tengja nafnið hinu þekkta hót­eli í mið­borg Kaup­manna­hafn­ar, Hotel du Nord. Þeir leigðu jafn­framt æ stærri hlut hót­els­ins og árið 1890 höfðu þeir keypt allt húsið og jafn­framt tvö hús við hlið­ina.

Auglýsing

Kaup­menn­irnir hugs­uðu stórt og á árunum 1893 – 95 voru gamla hót­elið og húsin við hlið­ina rifin og á lóð­inni reist stór­hýsið sem enn stendur og snýr fram­hlið­inni að Kon­ung­lega leik­hús­inu við torg­ið. Húsið er í frönskum ný-end­ur­reisn­ar­stíl, sama stíl og Kon­ung­lega leik­húsið sem er í næsta nágrenni. Athygli vekur að á fram­hlið versl­un­ar­húss­ins hefur frá upp­hafi staðið skrif­að, gylltum stöf­um, „Hotel du Nor­d“, það var gert í virð­ing­ar­skyni við gamla hót­elið sem á sínum tíma þótti afar glæsi­legt. Arki­tektar húss­ins voru Henri Glæ­sel og Albert Jen­sen, báðir þekktir á sínu sviði og bygg­ing­ar­meist­ari var Olaus Mynster, sem bæði var lærður arki­tekt og múr­ari, sömu­leiðis þekktur og virtur fag­mað­ur.

Magasin du Nord um allt land

Á síð­asta ára­tug 19. ald­ar­innar og fyrstu ára­tugum þeirrar tutt­ug­ustu óx veldi Magasin du Nord hratt. Versl­anir með Magasin nafn­inu spruttu upp en flestar þeirra voru í eigu ein­stak­linga eða fyr­ir­tækja sem fengu að nota nafnið og selja sömu vör­ur. Árið 1892 voru 50 versl­anir með Magasin du Nord nafn­inu í Dan­mörku, 1906 voru þær 98 og á þriðja ára­tug síð­ustu aldar voru 170 Magasin du Nord versl­anir í land­inu, flestar litl­ar. 1911 var opnuð verslun í Malmö í Sví­þjóð, hún bar þó ekki Magasin du Nord nafn­ið, hét Th. Wessel & Vett.  Á árunum eftir 1950 ákvað stjórn Magasin du Nord að reka fáar, en stórar versl­an­ir. Í dag eru Magasin versl­an­irnar sex tals­ins. Í Kaup­manna­höfn er, auk versl­un­ar­innar við Kóngs­ins Nýja­torg, minni verslun í Fields á Ama­ger, í Lyngby er stór Magasin versl­un, ein í Rødovre, í Óðins­véum á Fjóni er ein verslun og sömu­leiðis í Árósum á Jót­landi, þar sem fyr­ir­tækið var stofn­að. Á næst­unni verður ein Magasin verslun til við­bótar opn­uð, í Ála­borg. Auk þess net­verslun þar sem við­skiptin aukast jafnt og þétt. Af stofn­endum Magasin du Nord, þeim Wessel og Vett er það að segja að þeir drógu sig að mestu út úr rekstr­inum um alda­mótin 1900, Wessel lést árið 1905 og Vett sex árum síð­ar.

Ekki fyrsta stór­versl­unin

Magasin du Nord var ekki fyrsta stór­versl­unin sem Danir kynnt­ust. Í Kaup­manna­höfn voru Fonn­es­bech (1847 – 1970), Crome & Goldschmidt (1860 – 1971). Síðar komu Mes­sen (1875 – 1972) Illum (1891 -)  og Daells Varehus (1910 – 1999) og fleiri mætti nefna. Þessar versl­an­ir, að Illum und­an­tek­inni, sem er í eigu ítalsks fyr­ir­tæk­is, heyra sög­unni til.

Kaupin á Illum og erf­ið­leika­ára­tugir   

Árið 1991 keypti Magasin erki­keppi­naut­inn Ill­um. Ekki voru þau kaup ferð til fjár og síð­asti ára­tugur síð­ustu aldar reynd­ist Magasin þungur í skauti. Magasin seldi 80% af Illum árið 2003 en ári síðar keypti Baugur Group versl­un­ina Magasin og eign­að­ist þá jafn­framt 20% hlut í Ill­um.

Rekstur Magasin var sömu­leiðis erf­iður á fyrstu árum þess­arar aldar en smám saman rétti fyr­ir­tækið úr kútn­um. Saga Baugs Group verður ekki rakin hér en fyr­ir­tækið komst í þrot árið 2009 og þá keypti breska fyr­ir­tækið Deb­en­hams Magasin og hefur rekið það síð­an.

Sífelld end­ur­nýjun og breyt­ingar

Stundum er haft á orði að stöðnun og kyrr­staða beri dauð­ann með sér. Þetta á ekki síst við um versl­an­ir, þar skiptir öllu máli að hafa í boði, á sann­gjörnu verði, vörur sem við­skipta­vin­irnir vilja, bjóða góða þjón­ustu, koma með nýj­ung­ar, stunda öfl­uga og árang­urs­ríka aug­lýs­inga- og kynn­ing­ar­starf­semi, vera „á tán­um“ eins og það er kall­að. Líka er mik­il­vægt að inn­rétt­ingar og fyr­ir­komu­lag breyt­ist, slíkt þarf að ger­ast í litlum skrefum en þó nógu stórum til þess að við­skipta­vin­irnir skynji að ekki ríki stöðnun og allt sé „eins og það hefur alltaf ver­ið“. Reyna að höfða til allra ald­urs­hópa, óháð stétt og stöðu, láta við­skipta­vin­ina finna að þeir séu vel­komn­ir. Alla þessa þætti hefur Magasin lagt rækt við. Eitt verður þó að nefna sem ekki hefur í ára­tugi þótt ástæða til að breyta, það er firma­merk­ið. Núver­andi merki var tekið í notkun árið 1954 og þá var nafn versl­un­ar­innar líka stytt og hún hefur síðan verið nefnd Magasin. Í litlu Magasin sögu­safni sem starf­rækt er í sömu bygg­ingu og versl­unin við Kóngs­ins Nýja­torg má meðal ann­ars sjá fjöld­ann allan af tíma­ritum og vöru­listum sem Magasin hefur gefið út í áranna rás. Þar má sjá það nýjasta sem versl­unin bauð upp á, á hverjum tíma. Þessi rit bera með sér að aug­lýs­ing­unum hefur einkum verið beint að kven­þjóð­inni, sem  alla tíð hefur verið stærsti kaup­enda­hóp­ur­inn og konur eru 82% þeirra sem leggja leið sína í Magasin. Af ein­stökum vöru­flokkum hefur fatn­aður alla tíð, að fyrstu árunum und­an­tekn­um, vegið þyngst í söl­unni en snyrti­vörur eru sömu­leiðis veiga­mik­ill þátt­ur. Enn fremur selur Magasin skótau, bús­á­höld, leir­tau, rúm­fatn­að, raf­tæki og heim­il­is­muni margs kon­ar.

Eins og áður var nefnt hefur verslun á net­inu auk­ist jafnt og þétt og er nú rúm­lega fjórð­ungur veltu Magasin.

Á síð­asta ári komu rúm­lega 20 millj­ónir við­skipta­vina í versl­anir Magasin. Flestir komu í Magasin í Kaup­manna­höfn, um það bil 7.5 millj­ónir og næst­flestir í Árósum, tæp­lega 4 millj­ón­ir. Starfs­menn eru um 3 þús­und.

„Den gamle dame“ í fullu fjöri

Síð­ustu ár hefur rekst­ur­inn gengið vel en á næstu árum verða umtals­verðar breyt­ingar á næsta nágrenni versl­un­ar­innar í Kaup­manna­höfn, sem kalla má flagg­skip fyr­ir­tæk­is­ins. Breyt­ing­unum er ætlað að styrkja svæðið sem versl­un­ar- og þjón­ustu­miðju mið­borg­ar­innar og Magasin ætlar sér bita af þeirri köku, einsog for­stjór­inn orð­aði það í við­tali. Og, eins og áður sagði verður á þessu ári opnuð ný Magasin verslun í Ála­borg Ekk­ert bendir því til ann­ars en  „Den gamle dame“ eins og Magasin er stundum kallað muni hér eftir sem hingað til soga til sín við­skipta­vini í þús­unda­tali á degi hverj­um.

Að lokum má geta þess að í Kaup­manna­höfn var 150 ára afmæl­inu  fagnað með úti­skemmtun á Kóngs­ins Nýja­torgi 14. apríl síð­ast­lið­inn en 8. maí verður sér­stök Magasin afmæl­is­há­tíð í Árósum þar sem saga fyr­ir­tæk­is­ins hófst.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira eftir höfundinnBorgþór Arngrímsson
Meira úr sama flokkiFréttaskýringar