Þegar lög um Banka­sýslu rík­is­ins voru sett árið 2009 var sett í þau ákvæði um að stofn­unin skuli hafa lokið störfum eigi síður en fimm árum eftir að hún var sett á fót. Þegar þeim störfum lyki yrði „hún þá lögð nið­ur“.

Áður en sá fimm ára frestur rann út lét fjár­mála- og efna­hags­ráðu­neytið vinna lög­fræði­lega skoðun á því hvaða þýð­ingu umrætt ákvæði hefði á starf­semi Banka­sýslu rík­is­ins ef hún myndi starfa í lengur en fimm ár, sem hún hefur sann­ar­lega gert. Nið­ur­staða hennar var sú að ekki yrði ráðið með ótví­ræðum hætti af laga­grein­inni að starf­semi Banka­sýsl­unnar legð­ist sjálf­krafa af að liðnum fimm árum frá því að stofn­unin tók til starfa.

Á fundi rík­is­stjórnar Íslands á föstu­dag kynnti Bjarni Bene­dikts­son, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, hins vegar frum­varp um breyt­ingar á lögum um Banka­sýslu rík­is­ins. Það snýst ein­vörð­ungu um breyt­ingar á nið­ur­lagn­ing­ar­á­kvæð­inu. Í svari ráðu­neyt­is­ins við fyr­ir­spurn Kjarn­ans um málið segir að ljóst sé að verk­efnum Banka­sýslu rík­is­ins sé ekki lokið og ekki liggur fyrir hvenær þeim ljúki. Ríkið á enda nær allt hlutafé í tveimur bönk­um, Lands­bank­anum og Íslands­banka og ekk­ert liggur fyrir um hvenær þeir eign­ar­hlutir verði settir í sölu­með­ferð. Í svar­inu segir að þótt ekki sé talið að vafi leiki á því hjá fjár­mála- og efna­hags­ráðu­neyt­inu að stofn­unin hafi traustan laga­grund­völl „var ákveðið að leggja til að hún verði felld brott en þess í stað bætt við ákvæði til bráða­birgða um að leggja skuli stofn­un­ina niður þegar verk­efnum hennar er lok­ið.“

Frum­varp átti að leggja niður stofn­un­ina

Banka­sýsla rík­is­ins var sett á fót af rík­is­stjórn Jóhönnu Sig­urð­ar­dóttur til að halda á hlutum rík­is­ins í fjár­mála­fyr­ir­tækj­um. Þá stóð til að stofn­unin yrði starf­rækt í fimm ár.

Þegar ný rík­is­stjórn, undir for­sæti Sig­mundar Dav­íðs Gunn­laugs­son­ar, tók við hófst vinna við að breyta þessu skipu­lagi mála. Bjarni Bene­dikts­son sat þá sem nú í fjár­mála- og efna­hags­ráðu­neyt­inu og lagði vorið 2015 fram frum­varp um með­ferð og sölu á eign­ar­hlutum rík­is­ins í fjár­mála­fyr­ir­tækj­um. Sam­kvæmt frum­varp­inu yrði Banka­sýsla rík­is­ins lögð niður og eign­­ar­hlutir rík­­is­ins í fjár­­­mála­­fyr­ir­tækjum færðir undir fjár­­­mála- og efna­hags­­mála­ráð­herra. Hann átti að setja sér­­staka eig­anda­­stefnu rík­­is­ins sem tæki til þeirra fjár­­­mála­­fyr­ir­tækja sem ríkið á eign­­ar­hluti í, skipa þriggja manna ráð­gjaf­­ar­­nefnd, án til­nefn­inga, til að veita honum ráð­­gjöf um með­­­ferð eign­­ar­hluta í fjár­­­mála­­fyr­ir­tækjum og und­ir­­búa sölu og sölu­­með­­­ferð þeirra eign­­ar­hluta. Þetta frum­varp varð á end­anum ekki að lögum og Banka­sýslan hefur haldið áfram störfum umfram þann líf­tíma sem henni var upp­haf­lega ætl­að.

Eftir að stöð­ug­leika­samn­ing­arnir voru gerðir eign­að­ist íslenska ríkið allt hlutafé í Íslands­banka og stóran hlut í Arion banka, sem nú hefur verið seld­ur. Hluta­bréfin í Íslands­banka voru færð til Banka­sýsl­unn­ar.

Um nokk­urra ára skeið hefur verið heim­ild í fjár­lögum til að selja allt hlutafé rík­is­ins í Íslands­banka og allt að 30 pró­sent hlut í Lands­bank­an­um. Ekk­ert sölu­ferli liggur þó fyrir sem stend­ur. Lík­legt verður að telj­ast að ákvarð­anir um hvort og hvenær selja eigi bank­ana verði tekin í kjöl­far þess að hvít­bók um fram­tíð­ar­sýn og stefnu fyrir fjár­mála­kerfið á Íslandi verður birt, en til stendur að hún komi út fyrir lok þess­arar viku.