Áhætta á fasteignamarkaði

Nýjasta spá Hagstofu Íslands um þróun mála í efnahagslífinu bendir til þess að fasteignamarkaðurinn gæti átt erfitt uppdráttar á næstu misserum.

Fasteignir hús
Auglýsing

Hag­stofa Íslands spáir því að sam­dráttur verði í lands­fram­leiðslu um 0,2 pró­sent á þessu ári, en sam­kvæmt bráða­birgða­tölum mæld­ist hag­vöxtur í fyrra 4,6 pró­sent. 

Hag­vaxt­ar­spá Seðla­banka Íslands, sem birt­ist í Pen­inga­málum í febr­ú­ar, gerði ráð yfir 1,8 pró­sent hag­vexti á þessu ári.

En allt er nú breytt eftir dramat­íska atburði í ferð­þjón­ustu, með falli WOW air og kyrr­setn­ingu á 737 Max vélum Boeing eftir flug­slys þar sem 346 létust, í seinni hluta mars mán­að­ar. Íslenska flug­brúin hefur laskast við þetta og ekki aug­ljóst hvernig mun ganga að byggja hana aftur upp, með aukn­ingu í flug­ferð­u­m. 

Auglýsing

Sam­drátt­ur­inn í brott­förum frá Kefla­vík­ur­flug­velli í apríl var 18 pró­sent miðað við sama mánuð í fyrra, og allt bendir til að það muni taka nokkurn tíma að fylla upp í skarðið sem WOW air skildi eft­ir. 

Ferða­þjón­usta er orðin að hryggjar­stykki í hag­kerf­inu en hún stóð undir um 43 pró­sent gjald­eyr­is­tekna þjóð­ar­búss­ins und­an­farin tvö ár. Það munar því mikið um það, þegar svo snögg­lega dregur úr umsvifum í ferða­þjón­ustu.

Kemur færra fólk?

Kóln­unin í hag­kerf­inu hefur sést glögg­lega með ýmsum hætti, und­an­farin miss­eri. Meðal ann­ars hefur veru­lega dregið úr hækk­unum á fast­eigna­mark­aði. Vorið 2017 mæld­ist árs­hækkun á fast­eigna­mark­aði í höf­uð­borg­ar­svæð­inu 23,5 pró­sent, og var þá með allra hæsta móti í heim­in­um. 

Að und­an­förnu hefur fast­eigna­verð lítið sem ekk­ert hækk­að. Að teknu til­liti til verð­bólgu nemur hækk­unin á fast­eigna­mark­aði 1 til 2 pró­sent. 

Það ætti ekki að koma á óvart, eftir þær miklu hækk­anir sem verið hafa á fast­eigna­mark­aði, allt frá árinu 2011, en mestu hækk­an­irnar voru þó á árunum 2015 til og með 2017.

Tólf mánaða hækkun fasteignaverðs hefur lækkað mikið undanfarin misseri.Ferða­þjón­ustan hafði mikil áhrif á fast­eigna­mark­að­inn, end­aði fjölg­aði ferða­mönnum sem heim­sóttu landið úr 450 þús­und árið 2010 í 2,3 millj­ónir í fyrra. Áhrifin á fast­eigna­mark­að­inn komu ekki síst fram í fjölda íbúða sem fóru af hefð­bundnum mark­aði í skamm­tíma­leigu fyrir ferða­menn, einkum mið­svæð­is. Þá hafði fjölgun starfa í hag­kerf­inu, sem flest urðu til í ferða­þjón­ust­unni, mikil áhrif á fast­eigna­mark­að­inn sömu­leið­is. 

Í fyrra flutt­ust 6.500 fleiri til lands­ins heldur en fluttu frá land­inu, en árið á undan var sú tala 8.000. Lík­legt verður að telj­ast að veru­lega muni draga úr því að fólk flytji til Íslands, einkum erlendir rík­is­borg­ar­ar, á þessu ári, þar sem farið er að hægja á hag­kerf­in­u. 

Í fyrra fjölg­aði störfum í hag­kerf­inu úr rúm­lega 201 þús­und í 207 þús­und og sex hund­ruð. 

Hag­vaxt­ar­skeiðið und­an­farin ár hefur ekki síst byggst á mik­illi fjölgun starfa í ferða­þjón­ustu, en um 75 pró­sent nýrra skatt­greið­enda í hag­kerf­inu á und­an­förnum árum hafa verið erlendis rík­is­borg­ar­ar. 

Fari svo að það hægji veru­lega á þess­ari sköpun starfa, þá gæti það dregið úr eft­ir­spurn eftir hús­næði á höf­uð­borg­ar­svæð­inu, á sama tíma og fram­boð er að aukast nokkuð hratt þessi miss­er­in, en talið er að um 5 þús­und nýjar íbúðir komi út á markað á næstu 18 til 24 mán­uð­u­m. 

Í mán­að­ar­skýrslu Íbúða­lána­sjóðs, um horfur á fast­eigna­mark­aði, segir að meira sé um það þessi miss­erin að nýjar íbúðir selj­ist undir ásettu verði. „Í jan­úar til mars í fyrra seld­ust að með­al­tali 33% nýrra íbúða undir ásettu verði en fyrstu þrjá mán­uði þessa árs var það hlut­fall 48%. Aðrar íbúðir en nýbygg­ingar hafa í gegnum tíð­ina verið tals­vert lík­legri til að selj­ast undir ásettu verði og það sem af er ári mælist það hlut­fall að með­al­tali 81%. Á sama tíma­bili í fyrra var það hins vegar um 79%,“ segir meðal ann­ars í skýrsl­unn­i. 

Launa­skriðið stöðvast

Það sem einnig hefur haft veru­leg áhrif á fast­eigna­mark­að­inn á und­an­förnum árum, er veru­legar launa­hækk­anir og kaup­mátt­ar­aukn­ing hjá flestum hóp­um. Í sögu­legu til­liti hefur verið fylgni á milli launa­hækk­ana og fast­eigna­verð­þró­un­ar.

Í nýaf­stöðnum kjara­samn­ingum var ein­blínt á tekju­lægstu hópana, þegar kom að krónu­tölu­hækk­un­um. Þeir sem hafa 400 þús­und á mán­uði og yfir það, munu hins vegar litar sem engar hækk­anir fá á þessu ári, sé tekið til­lit til verð­bólgu eins og hún er nú, en hún mælist 3,3 pró­sent á meðan verð­bólgu­mark­miðið er 2,5 pró­sent. 

Vaxta­lækkun getur hjálpað til 

Vænt­ingar eru um að meg­in­vextir Seðla­banka Íslands geti lækkað á næst­unni en þeir eru nú 4,5 pró­sent. Það gæti haft jákvæð áhrif á fast­eigna­mark­að­inn þar sem fjár­mögnun yrði auð­veld­ari, með lægri greiðslu­byrði.





Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira eftir höfundinnMagnús Halldórsson
Meira úr sama flokkiFréttaskýringar