Arion banki, sem heldur á kís­il­málm­verk­smiðju United Sil­icon í Helgu­vík, hefur fært niður virði hennar í bókum sínum um 1,4 millj­arða króna á hálfu ári. Í lok mars síð­ast­lið­ins var virðið sagt vera 6,9 millj­arðar króna en í nýjasta upp­gjöri bank­ans er það bók­fært á 5,5 millj­arða króna, eða 41 milljón evr­a. 

Í upp­gjöri Arion banka fyrir fyrstu níu mán­uði árs­ins kemur fram að Stakks­berg ehf., félag bank­ans sem heldur á verk­smiðj­unni, sé á loka­stigum þess að ljúka nýju umhverf­is­mati vegna henn­ar. Til að áform bank­ans vegna verk­smiðj­unnar gangi eftir þar Reykja­nes­bær þó að breyta deiliskipu­lagi svo hægt sé að ljúka við þær lag­fær­ingar sem Arion banki vill gera á henni til að koma starf­sem­inni aftur í gang. 

Á meðal þess sem stefnt var að því að gera vegna þessa var að byggja 52 metra háan skor­­stein sem draga ætti úr mengun frá verk­smiðj­unni, þar á meðal lykta­­meng­un. Til sam­an­­burðar er Hall­gríms­­kirkja 74,5 metrar á hæð. Mikil and­staða hefur verið við það á meðal íbúa Reykja­nes­bæjar að verk­smiðjan verði end­ur­ræst og hávær krafa hefur verið um íbúa­kosn­ingu um starf­sem­ina.

Arion banki telur íbúa­kosn­ingu baka bóta­skyldu

Arion banki hefur ekki viljað láta undan kröfum um slíka kosn­ingu. Í bréfi sem Stakks­berg sendi til Skipu­lags­­stofn­unar í fyrra sagð­i:  „Verk­­smiðjan hefur þegar verið byggð á lóð­inni fyrir um 22 millj­­arða króna. Um er að ræða rétt­indi sem njóti verndar eign­­ar­rétt­­ar­á­­kvæðis 72. gr. stjórn­­­ar­­skrár­innar og atvinn­u­rétt­indi sem njóti verndar 75. gr. stjórn­­­ar­­skrár. Um slík rétt­indi verði ekki kosið í almennum kosn­­ingum að mati Stakks­berg ehf.“

Ef til kosn­­inga kæmi þá taldi Stakks­berg að Reykja­­nes­­bær hefði bakað sér bóta­­skyldu. Ef kosn­­ing myndi leiða til þess að ekki væri hægt að starf­rækja þá verk­smiðju sem þegar hefur verið byggð á lóð­inni mun það að mati Stakks­berg ehf. leiða af sér skaða­­bóta­­skyldu gagn­vart eig­anda lóð­ar­inn­ar[...]­Sökin væri nokkuð aug­­ljós enda um að ræða ásetn­ing til þess að koma í veg fyrir til­­­tekna starf­­sem­i/­­upp­­­bygg­ingu sem þegar hafði verið fall­ist á og hefði þegar leitt til veru­­legrar fjár­­­fest­ing­­ar.“

Meira en þrjú ár síðan að slökkt var á

Rúm þrjú ár eru síðan að kís­­il­­málm­­verk­smiðj­unni, sem er stað­­sett í Helg­u­vík á Suð­­ur­­nesjum, var lok­að. Félagið utan um rekstur hennar var svo sett í þrot í jan­úar 2018. 

Fjöl­margir töp­uðu háum fjár­­hæðum á ævin­týr­inu. Frjálsi líf­eyr­is­­­­­­­sjóð­­­­­­­ur­inn, sem fjár­­­­­­­­­­­­­festi 1.178 millj­­­­­­­ónum króna í United Sil­icon, hefur fært niður virði þeirra hluta­bréfa og skulda­bréfa sem sjóð­­­­­­­ur­inn á í félag­inu um 100 pró­­­­­­­sent. Sömu sögu er að segja af Eft­ir­­­­­­­launa­­­­­­­sjóði félags íslenskra atvinn­u­flug­­­­­­­manna (EF­Í­A). Þar nemur nið­­­­­­­ur­­­­­­­færslan einnig 100 pró­­­­­­­sent­­­­­­­um. 

Líf­eyr­is­­­­­­­sjóð starfs­­­­­­­manna Bún­­­­­­­að­­­­­­­ar­­­­­­­banka Íslands (LS­BÍ) fjár­­­­­­­­­­­festi einnig í verk­efn­inu. Arion banki rekur alla sjóð­ina þrjá, starfs­­­­­­­fólk bank­ans gegnir stjórn­­­­­­­un­­­­­­­ar­­­­­­­stöðum í þeim og þeir eru til húsa í höf­uð­­­­­­­stöðvum hans í Borg­­­­­­­ar­­­­­­túni.

Sá sem stóð fyrir verk­efn­inu, Magnús Garð­­ar­s­­son, hefur verið til rann­­sóknar vegna gruns um að hafa framið stór­­felld auð­g­un­­ar­brot og að hafa svikið út háar fjár­­hæð­­ir. Þrotabú United Sil­icon hefur einnig stefnt honum fyrir meint fjár­­­svik hans. Á meðal þess sem rök­studdur grunur er um er að Magnús hafi, í starfi sínu sem for­­­stjóri United Sil­icon, falsað reikn­inga og und­ir­­­skrift­ir, átt við lána­samn­inga og búið til gervi­lén í við­­­leitni sinni til að draga að sér fé úr fyr­ir­tæk­inu.