Dag­blaðið Politi­ken komst fyrir nokkrum dögum yfir drög að skýrslu um fjögur svo­nefnd „óör­ugg til­vik“ (usikre for­hold) á Kastrup flug­velli við Kaup­manna­höfn. Skýrslu­drögin hafa vakið mikla athygli og danskir þing­menn heimta nákvæma úttekt á örygg­is­málum flug­vall­ar­ins.

Til­vikin sem um ræðir eru öll sama eðl­is, ef svo mætti að orði kom­ast, snú­ast um auka­hluti á flug­brautum vall­ar­ins. Nánar til­tekið svo­nefnd braut­ar­ljós, ljósastikur sem afmarka flug­braut­irn­ar. Stikur þessar eru yfir­leitt ekki hærri frá jörðu en 35 senti­metr­ar.

Fyrsta til­vikið er frá 24. sept­em­ber 2018. Þá fannst ljósa­stika á einni flug­braut vall­ar­ins (22L). Starfs­fólk á vell­inum fann stik­una sem ein­hverra hluta vegna hafði losn­að, eða hrokkið í sundur og svo að lík­indum fokið inn á braut­ina. 

Annað til­vikið er frá 22. ágúst síð­ast­liðn­um, þá fannst ljósa­stika á akbraut flug­véla (Tax­iway B). 

Þriðja til­vikið varð fyrir tveimur mán­uð­um, 14. sept­em­ber. Þá fannst ljósa­stika og ýmsir lausa­hlutir (orða­lag skýrslu­höf­unda) á einni og mest not­uðu braut vall­ar­ins (22R).

Fjórða til­vik­ið, og hið alvar­leg­asta, átti sér stað 15. sept­em­ber. Þá ók flug­vél (eins og segir í skýrslu­drög­un­um) á „eitt­hvað“ á einni aðal­braut vall­ar­ins (12/30). Þetta „eitt­hvað“ reynd­ist síðar vera enn ein ljósa­stik­an. Þetta til­vik er í flokki A, efsta áhættu­flokki. 

Sem­sagt fjögur til­vik á rúm­lega einu ári og þau tengj­ast öll braut­ar­ljós­un­um.

Skapa mikla hættu

Auka­hlutir á flug­braut­um, hverju nafni sem nefnast, eru ætíð litnir alvar­legum augum enda geta þeir haft mjög alvar­legar afleið­ingar í för með sér. Það var einmitt slíkur hlutur sem olli slysi á Charles de Gaulle flug­vell­inum við París 25. júlí árið 2000, þegar Concorde vél í eigu Air France flug­fé­lags­ins fórst Þegar vélin var í flug­taki ók hún á hlut sem hafði losnað af annarri vél skömmu áður, en ekki hafði upp­götvast. Dekk á Concorde vél­inni sprakk, hluti dekks­ins reif gat á vinstri væng hennar og leki kom að elds­neyt­is­geymi. Eldur braust út og vélin hrap­aði til jarð­ar. Allir um borð, 109 manns, fór­ust. 

Í við­tali við Politi­ken seg­ist Hans Christ­ian Stigaard, fyrr­ver­andi flug­vall­ar­stjóri á Kastr­up, gátt­aður á að stjórn flug­vall­ar­ins skuli ekki hafa aðhafst neitt eftir fyrsta til­vik­ið, í sept­em­ber 2018. „Þegar ljósa­stika losnar og lendir svo á flug­braut­inni liggur beint við, og er í raun skylda flug­vall­ar­stjórn­ar­inn­ar, að yfir­fara allar slíkar stikur á vell­in­um. Það var ekki gert og bendir til að flug­vall­ar­yf­ir­völdin hafi ekki tekið þetta alvar­lega“. 

Á sam­stundis að loka braut­inni

Sam­kvæmt vinnu­reglum Kastrup flug­vallar (Aer­odrome Manu­al) ber þegar í stað, í alvar­legum til­vik­um, eins og í þeim fjórum sem að framan get­ur, að loka við­kom­andi flug­braut meðan rann­sókn og athugun fer fram. Það var ekki gert í neinu áður­nefndra til­vika, þótt regl­urnar mæli fyrir um slíkt. 

Í skýrslu­drög­unum kemur fram að flug­vall­ar­yf­ir­völd hafi, síð­ast­liðið haust, látið athuga allar ljósastikur á flug­vell­in­um. Sú athugun hafi leitt í ljós að mjög margar (meget højt antal) stikur hafi verið í svo lélegu ástandi að ekki sé um annað að ræða en skipta þeim út. 

Hans Christ­ian Stigaard fyrr­ver­andi flug­vall­ar­stjóri, sagði í áður­nefndu við­tali, það mjög erf­iða ákvörðun að loka flug­velli, eða hluta hans. „En þegar um svona alvar­legt mál er að ræða er eina leiðin að loka flug­braut tíma­bund­ið, meðan við­gerð fer fram. Það var því miður ekki gert.“ Hann sagði að svona alvar­leg til­vik hefðu ekki komið upp á Kastrup síðan í miklu óveðri í des­em­ber 1999.

Starfs­menn segja reglur skorta

Krist­ian Dur­huus, rekstr­ar­stjóri flug­vall­ar­ins, sagði í við­tali við Politi­ken að flug­vall­ar­stjórnin hefði fengið vit­neskju um til­vikið í sept­em­ber í fyrra (fyrsta til­vik­ið) en litið á það sem sér­stakt til­vik sem ekki þarfn­að­ist sér­stakra við­bragða. Starfs­menn sem sjá um við­hald á bún­aði flug­vall­ar­ins segja vinnu­reglur alltof óljós­ar, það séu til að mynda engar reglur um reglu­lega yfir­ferð og við­hald ljósa­bún­að­ar­ins.

Þing­menn rasandi og heimta að ráð­herra bregð­ist við 

Frétt Politi­ken um til­vikin fjögur á Kastrup hefur vakið mikla athygli í Dan­mörku og þing­menn eru væg­ast sagt rasandi. Hans Christ­ian Schmidt fyrr­ver­andi ráð­herra sam­göngu­mála segir það með ólík­indum að stjórn flug­vall­ar­ins hafi ekki brugð­ist við og heimtar skýr­ing­ar. Margir þing­menn tala í sama dúr og krefj­ast þess að ráð­herra sam­göngu­mála bregð­ist við þegar í stað. Til dæmis með því að búa svo um hnút­ana að fjár­magn til eft­ir­lits, við­halds og end­ur­bóta á flug­braut­ar­ljósum og öðrum bún­aði sé trygg­t. 

Nokkrir þing­menn hafa enn­fremur kraf­ist þess að Danska umferð­ar­stofan (Trafik­styrel­sen) hafi eft­ir­lit með örygg­is­málum á flug­vell­in­um. Eins og málum er nú háttað er það stjórn flug­vall­ar­ins sem hefur eft­ir­lit með örygg­is­mál­un­um. „Það er aldrei gott fyr­ir­komu­lag að eiga að hafa eft­ir­lit með sjálfum sér en þannig er það núna á Kastr­up“ sagði einn þing­mað­ur.

„Þá getur það auð­veld­lega ger­st, eins og núna á Kastrup að brotnar séu regl­ur, sem við­kom­andi hefur sjálfur sett.“ Benny Eng­el­brecht ráð­herra sam­göngu­mála sagði í við­tali við Politi­ken að hann vildi bíða eftir skýrsl­unni (þeirri sem Politi­ken komst í drögin að) áður en lengra yrði hald­ið. Skýrslan, sem er unnin á vegum und­ir­stofn­unar Sam­göngu og hús­næð­is­mála­ráðu­neyt­is­ins er vænt­an­leg á næst­unni, en form­leg dag­setn­ing hefur ekki verið til­kynnt.