Á móti þessum upp­hæð­um, sem eru sann­ar­lega sparn­aður laun­þeg­anna sjálfra, bæt­ist fram­lag vinnu­veit­enda vegna sér­eigna­sparn­að­ar, sem er ekk­ert annað en við­bót­ar­laun til þeirra sem safna slík­um. Alls greiddu atvinnu­rek­endur 26 millj­arða króna á tíma­bil­inu inn á hús­næð­is­lán þeirra sem not­uðu sér­eigna­sparnað sinn til slíks, eða í útgreiðslu á útborgun fyrir hús­næði við kaup. 

Þetta kemur fram í tölum sem fjár­mála- og efna­hags­ráðu­neytið tók saman fyrir Kjarn­ann. 

Hefur ekki náð upp­haf­legu krónu­tölu­mark­miði

Nýt­ing á sér­eign­ar­sparn­aði til að greiða niður hús­næð­is­lán var upp­haf­lega hluti af hinni svoköll­uðu Leið­rétt­ingu, sem kynnt var til leiks í mars 2014. Upp­haf­lega átti heild­ar­um­fang hennar að vera 150 millj­arðar króna. 

Um 80 millj­arðar króna áttu að vera greiðsla úr rík­is­sjóði inn á höf­uð­stól þess hóps sem hafði verið með verð­tryggð hús­næð­is­lán á árunum 2008 og 2009, óháð efna­hag. Á end­anum nam Leið­rétt­inga­greiðslan 72,2 millj­örðum króna. Hún fór að mestu til tekju­hærri og eign­­ar­­meirihópa sam­­fé­lags­ins.

Um 70 millj­arðar króna áttu síðan að koma til vegna þess að lands­mönnum yrði gert kleift að nota sér­eigna­sparnað sinn skatt­frjálst til að borga niður hús­næð­is­lán sín í þrjú ár, frá miðju ári 2014 og fram til 30. júní 2017. 

Búið er að fram­lengja nýt­ingu sér­eign­ar­sparn­aður til að greiða inn á hús­næð­is­lán tví­vegis síðan þá, fyrst fram á sum­arið 2019 og svo aft­ur, í tengslum við gerð lífs­kjara­samn­ing­anna, fram á mitt ár 2021.

Sér­eigna­sparn­að­ar­úr­ræðið eitt og sér, ef frá eru taldir þeir sem nýttu sér Fyrstu fast­eign, hafði í lok síð­asta árs gert lands­mönnum kleift að nota 68 millj­arða króna af sínum eigin sparn­aði til að greiða inn á hús­næð­is­lán­ið. Tveimur og hálfu ári eftir að upp­haf­lega nýt­ing­ar­tíma­bil­inu lauk hafði upp­gefið 70 millj­arða króna mark­mið Leið­rétt­ing­ar­inn­ar, sem áttu að klár­ast sum­arið 2017, ekki náðst. 

Hús­næð­is­verð hefur hækkað mikið

Hug­myndin á bak við það að heim­ila lands­mönnum að nýta sér­eigna­sparnað sinn með þessu hættir var sú að gefa þeim frek­ari kost á því að stýra betur hvernig sparn­aður þeirra er fjár­fest­ur. Vana­lega er sér­eign­ar­sparn­aði ráð­stafað í fjár­fest­ingar í verð­bréf­um, en með úrræð­inu var hægt að fjár­festa frekar í eigin hús­næð­i. Til að skapa hvata var úrræðið haft skatt­frjál­st, en vana­lega þarf að greiða skatt af sér­eign­ar­sparn­aði við útgreiðslu.

Ómögu­legt er að segja um hvort muni skila betri ávöxtun til lengri tíma fyrir þá sem eiga t.d. nokkra tugi ára í að fara á eft­ir­laun. Ef miðað er upp­hafs­tíma úrræð­is­ins, sem var í júní 2014, og út síð­asta ár þá hefur íbúða­verð á höf­uð­borg­ar­svæð­inu hækkað um tæp­lega 50 pró­sent. Á sama tíma hefur verð­bólga verið lág og vextir á hús­næð­is­lánum lækkað meira en nokkru sinni áður. Lægstu fáan­legu verð­tryggðu vextir í dag eru 1,69 pró­sent og þrír líf­eyr­is­sjóðir bjóða sjóðs­fé­lögum sínum upp á vexti á aðal­láni (60-70 pró­sent af kaup­verði) sem eru undir tveimur pró­sent­u­m. 

Kjarn­inn mun fjalla ítar­lega um nýt­ingu sér­eign­ar­sparn­aðar til nið­ur­greiðslu hús­næð­is­lána í frétta­skýr­inga­röð næstu daga. Á morgun verður fjallað um fjölda þeirra sem nýtt hafa sér úrræð­ið.