Sam­an­dregið þá benda allar tölur til þess að lög­gjöfin um kynja­kvóta í stjórnum hafi hvorki skilað því að 40 pró­sent stjórn­ar­manna í stórum fyr­ir­tækjum séu konur né að það skili sér í því að mun fleiri konur séu ráðnar til að stýra fjár­magni á Ísland­i. 

Litlar breyt­ingar á sjö árum

Kjarn­inn hefur fram­kvæmt úttekt á því hvers kyns þeir sem stýra fjár­magni á Íslandi eru árlega frá 2014. Úttektin nú er því sú sjö­unda sem fram­kvæmd hefur ver­ið.

Í ár nær hún til 96 æðstu stjórn­enda við­skipta­banka, spari­sjóða, líf­eyr­is­sjóða, skráðra félaga, óskráðra trygg­inga­fé­laga, lána­fyr­ir­tækja, verð­bréfa­fyr­ir­tækja og -miðl­ana, fram­taks­sjóða, orku­fyr­ir­tækja, raf­eyr­is­fyr­ir­tækja, greiðslu­stofn­ana, Kaup­hallar og lána­sjóða. 

Nið­ur­staðan nú er sú að 83 þeirra eru karlar en þrettán eru kon­ur. Konum fjölgar um þrjár á milli ára en körlum um fjóra, vegna ýmissa breyt­inga sem orðið hafa á eft­ir­lits­skyldum aðilum á árinu. Hlut­fall kvenna á meðal helstu stjórn­enda fjár­magns á Íslandi fer með því úr 11,1 pró­sent í 13,5 pró­sent milli áranna 2019 og 2020. 

Þessi hópur sem fellur undir úttekt­ar­skil­yrðin stýrir sam­tals þús­undum millj­arða króna og velur í hvaða fjár­fest­ingar þeir pen­ingar rata hverju sinni.

Frá því að Kjarn­inn gerði úttekt sína fyrst hefur kon­unum sem hún nær til fjölgað um helm­ing, farið úr sex í tólf. Körlunum hefur hins vegar líka fjölg­að, alls um tvo, og eru nú líkt og áður sagði 84. Og hlut­falls­lega bilið milli þeirra ekki lækkað sem neinu nem­ur.

Ef 16 af stærstu einka­fjár­festum lands­ins eru einnig taldir með þá breyt­ist myndin aðeins. Körlunum fjölgar í 100 en kon­urnar eru 16. Hlut­fall kvenna fer því upp í 16 pró­sent. 

Því er ljóst að þótt dropi á gler­þak­ið, þá virð­ist langt í að það mynd­ist sprungur í því.

Miklar svipt­ingar á árinu 2019

Árið 2019 var þrátt fyrir allt ár mik­illa breyt­inga. Fyrst ber að nefna að fram­kvæmda­stjóri Líf­eyr­is­sjóðs starfs­manna rík­is­ins (LS­R), stærsta líf­eyr­is­sjóðs lands­ins, ákvað að hætta störf­um. Það vakti mikla athygli þegar Harpa Jóns­dótt­ir, þáver­andi fram­kvæmda­stjóri fjár­mála­stöð­ug­leika­sviðs Seðla­banka Íslands, var ráðin í starf­ið. Þar með varð hún fyrsta konan til að stýra einum af „fjórum stóru“ líf­eyr­is­sjóðum lands­ins, en sá hópur telur líka Líf­eyr­is­sjóð verzl­un­ar­manna, Gildi og Birta. 

Sam­kvæmt nýbirtri sam­an­tekt fjár­mála­eft­ir­lits Seðla­banka Íslands námu eignir LSR 1.019 millj­örðum króna um síð­ustu ára­mót, eignir Líf­eyr­is­sjóðs verzl­un­ar­manna 867 millj­örðum króna, Gildis 657 millj­örðum króna og Birtu 430 millj­örðum króna. Sam­an­lagt eru eignir þess­ara fjög­urra sjóða nálægt þrjú þús­und millj­örðum króna eða um 57 pró­sent af líf­eyri lands­manna. 

Það voru líka tölu­verðar breyt­ingar í banka­heim­in­um. Bæði Arion banki og Kvika skiptu um banka­stjóra. Þar voru þó ráðnir tveir karlar í stað tveggja karla. Vert er að taka fram að tvær konur stýra tveimur af fjórum stærstu bönkum lands­ins, þær Birna Ein­ars­dóttir í Íslands­banka og Lilja Björk Ein­ars­dóttir í Lands­bank­an­um. Það vekur þó athygli að kon­urnar starfa báðar í bönkum sem eru í rík­i­s­eigu.

Átta félög skiptu um for­stjóra og átta karlar tóku við

Fyrir utan Arion banka og Kviku, sem báðir eru skráðir á aðal­l­ista Kaup­hallar Íslands, þá hafa sex önnur skráð félög um for­stjóra á síð­ast­liðnu ári. Það þýðir að átta af þeim 20 félögum sem skráð eru á aðal­l­ista, eða 40 pró­sent þeirra, skiptu um ein­stak­ling í brúnn­i. 

Í öllum til­fellum var karli skipt út fyrir karl, enda stýra engar konur skráðu félagi á Íslandi. Þannig hefur það raunar verið frá því að Sig­rúnu Rögnu Ólafs­dóttur var sagt upp hjá VÍS í ágúst 2016.

Á Íslandi eru fjórir spari­sjóðir enn starf­andi. Þremur þeirra er stýrt af körlum en einum af konu. Það er Spari­sjóður Suð­ur­-­Þing­ey­inga sem er stýrt af spari­sjóðs­stjór­anum Gerði Sig­tryggs­dótt­ur.

Þá lúta alls fjögur skil­greind lána­fyr­ir­tæki eft­ir­liti Fjár­mála­eft­ir­lits­ins. Einu þeirra, Lykli, er styrt af konu, Lilju Dóru Hall­dórs­dótt­ur, en að öðru leyti halda karl­menn um þræð­ina innan þeirra. Um að ræða stór fyr­ir­tæki og stofn­an­ir. Hin fjögur eru Borg­un, Lána­sjóður sveit­ar­fé­laga og Byggða­stofn­un.

Fram­tíðin lána­sjóður er skráður eft­ir­lit­skyldur lán­veit­andi. Í byrjun mars 2018 var kona, Vala Hall­dórs­dótt­ir, ráð­inn sem fram­kvæmda­stjóri hans í stað karls. Þegar Fram­tíðin færð­ist yfir til Kviku frá GAMMA, þegar bank­inn keypti fjár­mála­fyr­ir­tæk­ið, tók Rósa Krist­ins­dóttir við af Val­gerði.

Þá eru tvö hagn­að­ar­drif­inn leigu­fé­lög í land­inu, Almenna leigu­fé­lagið og Heima­vell­ir. Öðru er stýrt af konu, Maríu Björk Ein­ars­dótt­ur, en hinu karli.

Kar­lægni alls­ráð­andi hjá verð­bréfa­fyr­ir­tækj­unum

Að venju er kynja­staðan verst hjá verð­bréfa­fyr­ir­tækjum og rekstr­ar­fé­lögum verð­bréfa­sjóða, þeirra sem hagn­ast af því að flytja pen­inga frá þeim sem eiga þá og í þau við­skipta­tæki­færi sem skapast, og þiggja þókn­ana­tekjur fyr­ir. Stærstu við­skipta­vinir flestra þeirra eru íslenskir líf­eyr­is­sjóð­ir.

Sam­kvæmt yfir­lits­lista Fjár­mála­eft­ir­lits­ins eru níu verð­bréfa­fyr­ir­tæki starf­andi á Íslandi. Þau eru ALM Verð­bréf, Arct­ica Fin­ance, Arev verð­bréfa­fyr­ir­tæki, Centra Fyr­ir­tækja­ráð­gjöf, Fossar mark­að­ir, Íslensk verð­bréf, Íslenskir fjár­fest­ar, Jöklar-Ver­bréf og T Plús. Öllum er stýrt af körl­um. Og þorri starfs­manna þeirra allra eru líka karl­ar.

Rekstr­ar­fé­lög verð­bréfa­sjóða eru líka níu tals­ins. Þau heita Akta sjóð­ir, GAMMA, Íslands­sjóð­ir, ÍV sjóð­ir, Júpíter rekstr­ar­fé­lag, Lands­bréf, Rekstr­ar­fé­lag Virð­ing­ar, Stefnir og Summa rekstr­ar­fé­lag. Þrjú þeirra skiptu um æðsta yfir­mann á síð­asta ári. Í öll skiptin var karl ráð­inn í stöð­una. Öllum rekstr­ar­fé­lögum verð­bréfa­sjóða er því áfram sem áður stýrt af körl­um.

Hjá inn­heimtu­að­ilum (Aur app, Fjár­vak­ur, Inkasso, Moment­um, Motus og Prem­i­um) er staðan þannig að stjórn­end­urnir eru Þrír karlar og tvær kon­ur. Önnur þeirra, Eva Sóley Guð­björns­dótt­ir, er fram­kvæmda­stjóri Icelandair en Fjár­vakur var fært úr því að vera sjálf­stæð ein­ing og undir sviðið í fyrra.

Einn skipti­mark­aður með sýnd­arfé er eft­ir­lits­skyldur á Íslandi, fyr­ir­tækið Skipti­mynt ehf. Því er stýrt af karli. Þá eru tvær skráðar greiðslu­stofn­an­ir, Korta­þjón­ustan og Valitor. Báðum var stýrt af körlum þar til nýverið þegar for­stjóri Valitor sagði upp. Her­dís Fjel­sted, stjórn­ar­for­maður Valitor, tók við stöð­una tíma­bundið og telst Valitor því vera stýrt af konu, þrátt fyrir að að ráðn­ing Her­dísar sé yfir­lýst tíma­bund­in.

Her­dís stýrði áður Fram­taks­sjóði Íslands, sem var umsvifa­mik­ill umbreyt­ing­ar­fjár­festir á Íslandi á eft­ir­hrunsár­un­um, og þá í eigu líf­eyr­is­sjóða og um tíma rík­is­banka. Þótt hlut­verki Fram­taks­sjóðs­ins sé að mestu lokið þá er hann enn starf­andi, lýtur eft­ir­lits­skyldu og er stýrt af karli.

Þá eru átta orku­fyr­ir­tæki í land­inu. Lengi vel var þeim öllum stýrt af körlum en 2018 var Berg­lind Rán Ólafs­dóttir ráðin fram­kvæmda­stjóri Orku Nátt­úr­unnar í kjöl­far mik­illa átaka innan þess fyr­ir­tækis vegna meintrar kyn­ferð­is­legrar áreitni.

Stjórn­mál og stjórn­sýsla

Þegar horft er víðar á áhrifa­stöður í sam­fé­lag­inu, þar sem pen­ingum er auð­vitað stýrt, en þó með öðrum hætti en í við­skipta­líf­inu, hallar víða enn á kon­ur. Í rík­is­stjórn er kynja­hlut­fallið til að mynda enn körlum í hag. Þar sitja sex karlar og fimm kon­ur. For­sæt­is­ráð­herra er hins vegar konan Katrín Jak­obs­dótt­ir. Það er í annað sinn í lýð­veld­is­sög­unni sem kona situr í því emb­ætti. Sú fyrsta var Jóhanna Sig­urð­ar­dóttir sem var for­sæt­is­ráð­herra 2009-2013.

Þá er seðla­banka­stjóri karl en af þremur vara­seðla­banka­stjórum eru tvær kon­ur, Rann­veig Sig­urð­ar­dóttir og Unnur Gunn­ars­dótt­ir.

Á Alþingi eru 24 kjörnar kon­ur. Þær dreifast ójafnt á flokka. Mið­flokk­ur­inn, nú stærsti stjórn­ar­and­stöðu­flokkur lands­ins, sam­anstendur til að mynda af átta körlum og einni konu. Hjá Sjálf­stæð­is­flokknum eru tólf karlar og fjórar kon­ur.Hjá Pírötum eru karl­arnir fjórir en kon­urnar tvær og hjá Sam­fylk­ingu eru karl­arnir fjórir en kon­urnar þrjár. Kynja­hlut­fallið í tveimur minnstu þing­flokk­un­um, hjá Við­reisn og Flokki fólks­ins sem sam­an­lagt eru með sex þing­menn, eru jafnt.

Ein­ungis tveir þing­flokkar eru með fleiri konur inn­an­borðs en karla: ann­ars vegar Vinstri græn, þar sem kon­urnar eru sex og karl­arnir fimm, og hins vegar Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn, þar sem kon­urnar eru fimm en karl­arnir þrír. Allir karl­arnir þrír hjá Fram­sókn­ar­flokknum eru þó í mjög áhrifa­miklu stöð­um: tveir eru ráð­herrar og sá þriðji for­maður fjár­laga­nefnd­ar, áhrifa­mestu þing­nefndar Alþing­is.