Sagt er að Frið­rik VII Dana­kon­ungur hafi brosað í kamp­inn þegar bygg­inga­meist­ari hans, hinn 37 ára gamli verk­fræð­ingur G.V.A. Krühnke ­sýndi honum stóran upp­drátt sem hann hafði gert. Upp­drátt­ur­inn sýndi hug­mynd­ir ­bygg­inga­meist­ar­ans um lagn­ingu járn­brautar frá Kaup­manna­höfn til Ham­borgar um ­Fem­ern sund. 

Þetta var árið 1863. Hug­mynd Krühnke var að á landi yrð­i ­járn­brautin í eins beinni línu og mögu­legt væri en yfir Fem­ern sundið yrð­i lagður eins konar flóð­garð­ur, eða brú, sem lestin færi um. Kóngi þótt­i hug­myndin athygl­is­verð og hvatti Krühnke til að útfæra hug­mynd­ina bet­ur. Þrem­ur árum síðar fékk Krühnke sam­þykki og fjár­veit­ingu til að leggja járn­braut og ­gera ferju­höfn við Rødby á Lálandi.

Svo liðu árin

Ýmsar ástæður urðu til þess að ekki varð meira úr áform­um Krühnken fyrr en uppúr 1920. Þá urðu stjórn­endur þýsku og dönsku ­rík­is­járn­braut­anna sam­mála um að taka málið upp að nýju og í áætl­unum sem þá ­urðu til var gert ráð fyrir ein­hvers­konar brú yfir Fem­ern sund­ið. 

Ekk­ert varð þó úr þessum fyr­ir­ætl­unum og það var ekki fyrr en árið 1955 að samn­ingur um fastar ferðir lesta­ferja yfir sundið hófust. Brú­ar­hug­myndin hafði verið lögð á hill­una. Fastar ferðir yfir Fem­ernsund, með járn­brauta­teng­ingum beggja vegna hófust árið 1963. Þá voru nákvæm­lega 100 síðan Krühnke lagði teikn­ingar sínar á borðið hjá Frið­riki VII.

Brú­ar­hug­myndin end­ur­vakin

Árið 1985 var á ný farið að tala um að tengja sam­an­ Þýska­land og Dan­mörku um Fem­ern sund. Þótt mikið væri tal­að, og reikn­að, ­gerð­ist fátt og engar ákvarð­anir tekn­ar. Það var ekki fyrr en árið 2008 sem ráð­herrar sam­göngu­mála í báðum löndum skrif­uðu undir sam­komu­lag um gerð teng­ingar yfir sund­ið. Þegar þjóð­þing beggja landa höfðu stað­fest sam­komu­lag­ið var komið að því að reikna og teikna.

Árið 2011 skil­uðu tvö ráð­gjaf­ar­fyr­ir­tæki skýrslum sín­um varð­andi verk­ið. Bæði fyr­ir­tækin mæltu með að æski­legra væri að leggja göng í stað brúar eins og rætt hafði verið um fram að því. Helstu rökin voru að göng yrðu óháð veðri en á þessum slóðum er vinda­samt og því fyr­ir­séð að brú yrð­i lokuð marg­sinnis á ári hverju.

Tækn­inni við lagn­ingu ganga í sjó hefur fleygt mjög fram, slík göng eru í dag eins­konar risarör, fyr­ir­fram steyptar ein­ingar sem tengd­ar eru saman og liggja á botn­in­um. Kostn­að­ur­inn langtum minni en að bora. Hver ein­ing, eða rör­bútur í Fem­ern­gögn­unum myndi vega 73.500 tonn, yrði um það bil 200 metra lang­ur, 40 metra breiður og 9 metra hár. Göngin því sam­tals um 18 kíló­metra löng, með land­fyll­ingum beggja vegna. Tvær akreinar í hvora átt fyr­ir­ bíla og tvö­faldir lesta­tein­ar. Mat ráð­gjaf­ar­fyr­ir­tækj­anna var að fram­kvæmd­irn­ar tækju átta ár.

Mörg ljón í veg­inum og kæru­flóð

Ráð­gjaf­ar­fyr­ir­tækin fyrr­nefndu töldu að göngin gætu orð­ið til­bú­in  árið 2020. Sú dag­setn­ing var miðuð við að strax árið 2011 yrði haf­ist handa. Öllum var hins­vegar ljóst að þetta gengi ekki eft­ir. Verkið yrði mjög flókið og ótal samn­ingar sem ganga ­þyrfti frá áður en fram­kvæmdir gætu haf­ist.

Eins og fyr­ir­fram var búist við voru ekki allir jafn ánægð­ir ­með hina fyr­ir­hug­uðu fram­kvæmd. Danski sam­göngu­ráð­herr­ann Benny Eng­el­brect­ ­sagði að þótt búast hefði mátt við mörgum kærum hefði fæsta grunað að þær yrð­u 30 þús­und eins og raunin varð. Margar þeirra voru vegna umhverf­is­mála og einnig ­vegna útboða. Sum þess­ara mála komu til kasta Evr­ópu­dóm­stóls­ins en í mars á þessu ári átti öllum slíkum hindr­unum að hafa verið rutt úr vegi. Í þessu ­sam­bandi má nefna að verk­efnið fær veru­legan fjár­stuðn­ing frá Evr­ópu­sam­band­in­u því það flokk­ast undir það sem nefnt er for­gangs­verk­efni í sam­göngu­mál­um.

Danska ­þing­ið, Fol­ket­in­get, sam­þykkti sl. föstu­dag 24. apr­íl, með form­legum hætti að hefja verkið og nú fer allur und­ir­bún­ingur á fullt skrið.

Ekki smá­pen­ingar

Langan tíma tók að ganga frá fjár­mála­hlið­inni en nið­ur­stað­an var að Þjóð­verjar borga allt sín megin við göngin en Danir hins­vegar göng­in ­sjálf og mann­virki Dan­merk­ur­meg­in, ásamt við­haldi á göng­un­um. Kostn­að­ar­á­ætl­un­in hljóðar uppá 60 millj­arða danskra króna (1.231 millj­arð íslenskan). Á kynn­ing­ar­fundi vegna gang­anna sagði danski sam­göngu­ráð­herr­ann að þetta yrð­i ­kostn­að­ar­samasta fram­kvæmd sem Danir hefðu nokkru sinni ráð­ist í.

Danir fá allar tekjur af fyr­ir­hug­uðu veggjaldi, upp­hæð þess hefur ekki verið end­an­lega ákveðin en áætl­anir gera ráð fyrir að fullt gjald ­fyrir fólks­bíl verði um það bil 500 krónur danskar (10.600 íslenskar) fyr­ir­ hverja ferð. Til sam­an­burðar kostar stök ferð yfir Eyr­ar­sunds­brúna 390 krón­ur d­anskar (8.300 íslenskar). Sú tala segir þó ekki alla sög­una því í boði eru alls kyns afslættir og gera má ráð fyrir að sama verði upp á ten­ingnum varð­and­i ­Fem­ern. Gert er ráð fyrir að göngin verði greidd upp á 36 árum, en sá tími gæt­i orðið lengri, eða skemmri, það veltur á umferð­inni. Hér er rétt að nefna að ­fullt verð fyrir staka ferð með ferju frá Rødby til Putt­gar­den er 605 danskar krónur (12.900 íslenskar), en þar eru ýmsir afslættir í boði.

Ekki alveg komið að því að kaupa miða

Eins og fyrr var nefnt gerðu áætl­anir upp­haf­legar ráð fyr­ir­ að fram­kvæmda­tím­inn yrði rúm átta ár. Þær áætl­anir eru óbreyttar og því gert ráð fyrir að hægt verði að opna göngin á miðju ári 2029.

Ef ekið er í bíl frá Kaup­manna­höfn um Fjón og Jót­land til­ Ham­borgar er vega­lengdin tæpir 500 kíló­metr­ar. Með því að aka suður Dan­mörku, ­gegnum göngin og áfram til Ham­borg­ar, verður vega­lengdin um það bil 370 kíló­metr­ar. Það mun taka um það bil sjö mín­útur að aka gegnum göngin en það ­tekur ferj­una 45 mín­útur að sigla yfir sund­ið, þar við bæt­ist bið­tími til að kom­ast í ferj­una og úr henni þegar yfir er kom­ið. 

Á kynn­ing­ar­fundi vegna gang­anna fyrir nokkrum dögum sagð­ist d­anski sam­göngu­ráð­herr­ann þess full­viss að margir bíði nú þegar eftir að geta ekið um göng­in. „Þeir verða þó að sýna bið­lund, það er ekki búið að opna miða­söl­una,“ sagði ráð­herr­ann.