Eig­endur Hörpu, íslenska ríkið og Reykja­vík­ur­borg, lögðu tón­list­ar- og ráð­stefnu­hús­inu Hörpu til alls 728 millj­ónir króna í rekstr­ar­fram­lag í fyrra. Upp­haf­lega átti rekstr­ar­fram­lagið að vera 450 millj­ónir króna en vegna áhrifa heims­far­ald­urs­ins var það aukið um 278 millj­ónir króna. Aðrar tekjur af starf­semi húss­ins voru 538 millj­ónir króna og dróg­ust saman um 56 pró­sent milli ára. Því var rekstr­ar­fram­lag eig­enda tæp­lega 58 pró­sent af öllum tekjum Hörpu á árinu 2020. 

Þetta kemur fram í nýbirtum árs­reikn­ingi Hörpu fyrir síð­asta ár.

Þar segir að lil við­bótar við fram­lög að fjár­hæð 450 millj­ónir króna árið 2021 hafi eig­endur stað­fest sér­stakt fram­lag vegna áhrifa COVID-19 og muni það tryggja rekstr­ar­hæfi sam­stæð­unnar að óbreyttu út árið 2021. Eft­ir­lits­stofnun EFTA (ESA) lagði blessun sína yfir við­bót­ar­stuðn­ing eig­enda Hörpu við húsið í des­em­ber í fyrra. ESA veitti eig­endum hús­s­ins heim­ild til þess að bæta tjón Hörpu vegna heims­far­ald­urs­ins að fullu með fjár­­fram­lögum úr opin­berum sjóðum ríkis og borg­­ar. 

Við blasa hins vegar stærri vanda­mál sem þarf að taka á. Í árs­reikn­ingnum segir að  rekstr­ar­for­sendur og grund­völlur starf­semi í Hörpu þarfn­ist end­ur­skoð­un­ar. Sú staða sé ekki ný heldur hafi hún ein­kennt starf­sem­ina frá opnun húss­ins. Skýr­ing­arnar fyrir því eru meðal ann­ars hár kostn­aður við rekstur fast­eign­ar­innar og mun hærri fast­eigna­gjöld en gert hafði verið ráð fyr­ir. „Al­var­leg staða er að skap­ast vegna upp­safn­aðs við­halds á fast­eign og bún­aði sem hefur ekki hefur verið hægt að sinna og sömu­leiðis er skortur á fjár­magni til að sinna til hlítar menn­ing­ar­hlut­verki Hörpu sem kveðið er á um í eig­enda­stefnu Hörpu.“

Ríki og borg tóku yfir

Íslenska ríkið og Reykja­vík­­­­­­­ur­­­­borg sam­­­­þykktu að taka yfir og klára bygg­ingu Hörpu snemma árs 2009. Þá höfðu fram­­­­kvæmdir við bygg­ingu hús­s­ins, sem Eign­­­­ar­halds­­­­­­­fé­lag­ið Portus stóð fyr­ir, stöðvast í kjöl­far banka­hruns­ins. Ástæðan var sú Portus og dótt­­­­ur­­­­fé­lög þess, sem voru í eigu Lands­­­­banka Íslands og Nýs­is, fóru í þrot.  

Eftir yfir­­­­­­­töku ríkis og borgar á verk­efn­inu, sem var gerð þegar Katrín Jak­obs­dótt­ir, nú for­­sæt­is­ráð­herra, var mennta­­­­mála­ráð­herra og Hanna Birna Krist­jáns­dóttir borg­­­­ar­­­­stjóri í Reykja­vík, var tekið sam­­­­banka­lán hjá íslensku bönk­­­­unum til að fjár­­­­­­­magna yfir­­­­tök­una. Í skrif­­­­legu svari Katrínar við fyr­ir­­­­spurn þing­­­­manns­ins Marðar Árna­­­­sonar um Hörpu, sem birt var í mars 2011, kom mjög skýrt fram að ekki ætti að setja meira fé en þar var umsamið í Hörpu.

Þar sagði orð­rétt að „for­­­­sendur fyrir yfir­­­­­­­töku verk­efn­is­ins voru þær að ekki þyrftu að koma til önnur fram­lög frá ríki og borg en gert var ráð fyrir í samn­ing­i Aust­­­ur­hafn­­­ar-TR og Portusar frá 9. mars 2006".

Tón­list­­­ar- og ráð­­­stefn­u­­­húsið Harpan er nú í 54 pró­­­sent eigu rík­­­is­ins og 46 pró­­­sent í eigu Reykja­vík­­­­­ur­­­borg­­­ar. 

Kostn­aður eig­enda kom­inn í 14,4 millj­arða króna

Eig­end­urnir hafa alls greitt 11,6 millj­arða króna í end­ur­greiðslu láns vegna bygg­ing­ar­kostn­aðar Hörpu frá því að  húsið opn­aði árið 2011. Fyrsti gjald­dagi láns­ins var í maí 2013 og síð­asti gjald­dagi verður þann 15. febr­úar 2046. Áætluð afborgun næsta árs er um 500,6 millj­ónir króna en áætluð heild­ar­greiðsla láns­ins með vöxtum og verð­bótum er 1.201,6 millj­ónir króna á árinu 2021.

Til við­bótar hafa þeir greitt áður­nefnd rekstr­ar­fram­lög sem sam­tals hafa numið rúm­lega 2,8 millj­örðum króna síð­ast­lið­inn ára­tug. Sam­an­lagt hafa ríki og borg því greitt 14,4 millj­arða króna vegna Hörpu á tíma­bil­inu. Í ár munu bæt­ast hátt í tveir millj­arðar króna við þá tölu án tek­ist til­lits til við­bót­ar­kostn­aðar vegna upp­safn­aðs við­halds.

Reykja­vík­ur­borg fær umtals­verðar beinar tekjur vegna húss­ins á móti sínu fram­lagi í formi fast­eigna­gjalda. Þau voru 311 millj­ónir króna í fyrra. Mik­illar óánægju hefur gætt á meðal þeirra sem stýra málum hjá Hörpu með það hversu há fast­eigna­gjöld eru lögð á starf­sem­ina. Upp­haf­lega mið­aði Þjóð­skrá Íslands fast­eigna­mat Hörpu við bygg­ing­ar­kostnað húss­ins. Rekstr­ar­fé­lag Hörpu var afar ósátt með þá flokkun og málið fór fyrir dóm­stóla, enda ljóst að þorri rekstr­ar­tekna Hörpu fyrstu árin eftir að húsið opn­aði myndi fara til greiðslu fast­eigna­gjalda, sem rukkuð voru af öðrum eig­anda húss­ins. Hæsti­réttur Íslands ógilti úrskurð yfir­fast­eigna­mats­nefndar í mál­inu snemma árs 2016 og við það lækk­uðu fast­eigna­skattar Hörpu umtals­vert. Þeir eru þó enn háir og í fyrra voru þeir til að mynda 58 pró­sent af öllum rekstr­ar­tekjum Hörpu utan fram­lags eig­enda. Það er þó vert að end­ur­taka að þær tekjur rúm­lega helm­ing­uð­ust á milli áranna 2019 og 2019 vegna áhrifa heims­far­ald­urs kór­ónu­veiru.