Verð á 95 oktana bensíni á Íslandi hefur hríðlækkað undanfarið og algengasta verð er nú 202,5 krónur á lítra. Fyrir einu ári síðan var verðið 243,3 krónur á lítra og hefur því lækkað um tæp 17 prósent á tímabilinu, eða um tæpa 41 krónu. Á árinu 2014 voru fluttir inn 178 milljónir lítra af 95 oktana bensíni. Fyrir einu ári síðan hefði það magn kostað íslenska neytendur 43,3 milljarða króna, en í dag myndi það kosta 36,1 milljarð króna. Miðað við það magn er sparnaður bíleigenda um sjö milljarðar króna ársgrundvelli auk þess sem lækkunin sparar þjóðarbúinu um sex milljarða króna í verðmætum gjaldeyri.
Heimsmarkaðsverð á olíu hefur hríðfallið undanfarið ár og fór fyrr í þessum mánuði niður fyrir 40 dali á tunnu.Í dag er verðið um 50 dalir á tunnu. Í júní 2014 kostaði tunna af Brent-olíu 115,9 dali og verðið hefur því lækkað um 57 prósent á rétt rúmu ári.
Kjarninn greindi frá því í fréttaskýringu 4. ágúst síðastliðinn að samhliða þessum lækkunum á heimsmarkaði hefði útsöluverð olíufélaganna á Íslandi á 95 oktana bensíni lækkað um 12,1 prósent. Ein ástæða þess að bensínverðið hafði ekki lækkað meira var sú að álagning íslensku olíufélagana hafði aukist á tímabilinu. Félag íslenskra bifreiðareigenda áætlaði þá að sú hækkun á álagningu sem átt hafði sér stað hefði aukið útgjöld neytenda um hálfan milljarð króna á einu ári. Frá 4. ágúst hefur verð á 95 oktanabensíni lækkað um átta prósent, eða 17 krónur. Fyrir þá sem eru með dælulykla hjá þeim eldsneytissölum sem bjóða upp á slíka, og fá þar af leiðandi aukinn afslátt af bensíni, er verðið á 95 oktana bensíni því komið undir 200 krónur á lítra.
Heldur aftur af verðbólgu
Þessi mikla lækkun á eldsneyti hefur einnig haldið mjög aftur af áhrifum aukinnar einkaneyslu íslensku þjóðarinnar. Allar tölur sýna að hún eyðir nú mun meiri en áður og ef eldsneytisverð hefði haldist svipað og það var í fyrrasumar myndi sú eyðsla skila sér að miklum krafti inn í verðbólgu, sem þó hefur farið ört hækkandi undanfarið og nálgast nú verðbólgumarkmið Seðlabanka Íslands.
Sem dæmi um þessa auknu eyðslu má benda á að Íslendingar eyddu samtals 6,7 prósent meiru með Visakortunum sínum í júlí 2015 en í sama mánuði árið áður. Eyðsla þeirra innanlands jókst um 4,7 prósent en mesta aukningin var erlendis, þar sem velta íslenskra Visakortaeigenda jókst um 16,9 prósent á milli ára. Eyðsla á bensínstöðvum og í eldsneyti dróst hins vegar saman um 8,7 prósent, en eldsneytiskostnaður er stór hluti af daglegum útgjöldum íslenskra heimila.
Ríkið tekur um helming til sín
Það er eðlilegt að útsöluverð á eldsneyti lækki ekki til jafns við lækkun á heimsmarkaðsverði á olíu, þótt vissulega séu deildar meiningar um hversu mörgum krónum lækkun á heimsmarkaðsverði ætti að skila í vasa neytenda hverju sinni. Íslenskir eldsneytissalar þurfa til dæmis að gera ráð fyrir innkaupaverði, sköttum álagningu og flutningskostnaði í útsöluverði sínu. Og gengi íslensku krónunnar skiptir líka máli, enda greitt fyrir eldsneyti með gjaldeyri. Íslenska krónan hefur lækkað töluvert gagnvart Bandaríkjadal frá því í júní á síðasta ári, eða um 12 prósent,og það hefur neikvæð áhrif á lækkun á eldsneytisverði til neytenda.
Önnur ástæða sem oft er nefnd er sú að olíufélögin eigi svo miklar uppsafnaðar birgðir af eldsneyti sem keyptar hafi verið á hærra verði. Því taki tíma fyrir lækkanir á heimsmarkaðsverði að skila sér út í verðlagið sem íslenskir neytendur verða að sætta sig við. Þegar langt lækkunarskeið á sér stað eiga þau rök þó augljóslega ekki við og ljóst að á einhverjum tímapunkti verði lækkun á heimsmarkaðsverði alltaf að skila í útsöluverði.
Það er rétt að stór ástæða þess að verð á bensín og dísel er jafnt hátt og raun ber vitni hérlendis er sú að ríkið tekur til sín um helming eldsneytisverðis til sín í formi ýmissa gjalda og skatta sem það leggur á. Þar er átt við sérstakt bensíngjald, almennt bensíngjald, kolefnisgjald og auðvitað virðisaukaskatt sem leggst á bensín eins og aðra vöru. Því fara rúmlega 100 krónur af hverjum lítra af bensíni sem við kaupum til ríkisins og augljóst að ríkið gæti stuðlað að lægra verði með því að draga úr álögum sínum.
Það breytir því hins vegar ekki að svigrúm olíufélaga til að lækka sitt útsöluverð eykst í hvert skipti sem heimsmarkaðsverðið lækkar.
