Friðelskandi Svíar græða milljarða á viðskiptum með vopn

Swedish_CV9040.jpg
Auglýsing

Svíar eru hlut­laus þjóð. Þessi hugsun var grund­völlur utan­rík­is­stefnu þeirra frá lokum seinni heims­styrj­aldar þótt heldur hafi hrikt í stoðum hlut­leys­is­ins síð­ustu ár. Olof Palme gagn­rýndi Banda­ríkin harð­lega vegna Víetna­m-­stríðs­ins en ris­inn í austri var engu að síður talin helsta öryggisógn lands­ins.

Sví­þjóð hefur aukið sam­starf sitt við NATO að und­an­förnu og fylgir þar ekki hvað síst for­dæmi Finna. Finnski for­set­inn sagði meðal ann­ars nýlega að ræða ætti um inn­göngu í NATO, en lengi vel þótti það óhugs­andi vegna mögu­legra við­bragða Rússa. Svíar og Finnar hafa ákveðið að auka varn­ar­sam­starf þjóð­anna með það að marki að þær geti sam­eina krafta sína ef stríð brjót­ist út. Þetta er í sam­ræmi við Stol­ten­berg-­skýrsl­una sem kom út fyrir nokkrum árum og hvetur til auk­ins varn­ar­sam­starfs Norð­ur­landa­þjóð­anna.

Hlut­leysi Svía hefur vakið mikla athygli á heims­vísu og gjarnan talað um þá sem frið­elsk­andi þjóð. Hins vegar gleym­ist oft að Svíar þurfa að reka öfl­ugan her sem býr yfir nýj­ustu tækni til að bæta upp fyrir hlut­falls­lega fámennar sveit­ir. Svíar eru þess vegna meðal öfl­ug­ustu vopna­fram­leið­anda og útflytj­enda í heimi. Þótt stærstur hluti útflutn­ings­ins fari til þjóða innan Evr­ópu­sam­bands­ins ratar hluti vopn­anna alltaf til ein­ræð­is­herra.

Auglýsing

Óviðeig­andi markaðssetn­ing



Ís­lend­ingar tengja Saab verk­smiðj­una lík­lega einna helst við bíla en stað­reyndin er sú að fyr­ir­tækið er langstærsti vopna­fram­leið­andi Sví­þjóðar með um 60% mark­aðs­hlut­deild. Fyrir nokkrum árum birtu sænskir fjöl­miðlar fréttir af því hvernig Saab mark­aðs­setti vopn. Til þess var leitað í smiðju kvik­mynda­iðn­að­ar­ins og fram­leidd aug­lýs­ing sem vakti blendin við­brögð. Fyr­ir­tækið þótti hafa gengið heldur of langt og sér­stak­lega með notkun á slag­orð­inu „Sjáðu fyrst – dreptu fyrst“.

Það vakti athygli í mynd­inni að orystuflug­mað­ur­inn var leik­inn af konu sem átti að sýna að þrátt fyrir allt væru Saab verk­smiðj­urnar með­vit­aðar um jafn­rétti, líka þegar kæmi að dráps­vopn­um. Annað sem þótti óvið­eig­andi var aug­lýs­ing fyrir vopn sem einkum er notað til að skjóta á bryn­varin öku­tæki. Þar var sér­stak­lega tekið fram að vopnið væri með still­ingu fyrir „mjúk skot­mörk“ – eins og til dæmis mann­eskj­ur.

Deilt um vopnaútflutn­ing til Saudi-­Arabíu



Svíar fluttu út vopn fyrir um 8 millj­arða sænskra króna (um 130 millj­arðar ISK) árið 2014 sem var um þriðj­ungi minna en árið áður. Af því fóru um 78 pró­sent til Evr­ópu­sam­bands­landa auk Banda­ríkj­anna, Ástr­alíu og Kanada. Þegar tíma­bilið 2003-2013 er skoðað kemur í ljós að Sví­þjóð er í tólfta sæti yfir helstu vopna­út­flytj­endur í heimi með um 2 pró­sent af heild­inni. Sví­þjóð er hins vegar í þriðja sæti þegar miðað er við útflutn­ing sem hlut­fall af fólks­fjölda, á eftir Ísr­ael og Rúss­landi. Sum árin hefur Sví­þjóð verið í efsta sæti list­ans.

Útflutn­ingur til Saudi-­Ar­abíu er aðeins lít­ill hluti af vopna­við­skiptum lands­ins en hefur hins vegar vakið hörð við­brögð í Sví­þjóð. Árið 2005 gerði rík­is­stjórn Jafn­að­ar­manna leyni­legan samn­ing um vopna­verk­smiðju í Saudi-­Ar­abíu við stjórn­völd þar í landi. Rík­is­stjórn Rein­feld­t’s end­ur­nýj­aði samn­ing­inn árið 2010 en það var ekki fyrr en árið 2012 þegar sænska rík­is­út­varpið birti fréttir af sam­komu­lag­inu sem það komst upp. Í kjöl­farið vökn­uðu spurn­ingar um það hvernig rétt­læta mætti slíkan samn­ing við land sem ítrekað hefur verið staðið að grófum mann­rétt­inda­brot­um. Í skýrslu sænska utan­rík­is­ráðu­neyt­is­ins er mann­rétt­inda­brot­unum lýst nákvæm­lega og þau sögð vera þess eðlis að alþjóða­sam­fé­lagið ætti að bregð­ast við þeim.

Snýst vopna­sala um frjáls viðskipti?



Á föstu­dag birt­ist grein í Dag­ens Nyheter þar sem 31 for­svars­maður í sænsku við­skipta­lífi hvatti til þess að vopna­við­skiptum við Saudi-­Ar­abíu yrði fram­hald­ið. Á list­anum mátti meðal ann­ars sjá stjórn­endur í bönkum en einnig for­svars­menn fyr­ir­tækja á borð við Vol­vo, H&M, Erics­son og Scania. Í grein­inni er fjallað um hversu háðir Svíar eru útflutn­ingi og að trú­verð­ug­leiki Sví­þjóðar sem við­skipta­lands sé í húfi. Mik­il­vægt sé að standa við gerða samn­inga.

Saudi-­Ar­abía er í átj­ánda sæti yfir helstu útflutn­ings­lönd Sví­þjóðar en í fjórða sæti þegar lönd utan Evr­ópu eru skoð­uð. Þrátt fyrir mann­rétt­inda­brot segja stjórn­end­urnir að við­skipti og sam­ræður séu besta leiðin til að auka lýð­ræði og bæta mann­rétt­indi. Verði vopna­við­skiptum við landið hætt, segja for­svars­menn­irn­ir, megi gera ráð fyrir að önnur við­skipti skað­ist einnig.

Stefan Löfven, forsætisráðherra Svíþjóðar ræðir við fréttamenn. Stefan Löf­ven, for­sæt­is­ráð­herra Sví­þjóðar ræðir við frétta­menn.

Þessi rök halda þó ekki að mati hag­fræði­pró­fess­ors­ins Olof Johans­son-Sten­man. Hann segir að útflutn­ingur til Saudi-­Ar­abíu sé aðeins tæpt pró­sent af útflutn­ingi Sví­þjóðar og því ekki um gríð­ar­legan skell að ræða ef hann minnki. Þess utan sé ekki gert ráð fyrir nei­kvæðum við­brögðum frá mik­il­væg­ari útflutn­ings­löndum eins og Þýska­landi, sem þegar hafi ákveðið að selja ekki vopn til Saudi-­Ar­ab­íu.

Deilt um málið innan stjórn­ar­innar



Rík­is­stjórn Jafn­að­ar­mann og Umhverf­is­flokks­ins þarf fljót­lega að ákveða hvort sam­komu­lagið við Saudi-­Ar­abíu verði fram­lengt. Nokkuð öruggt mál telja að for­sæt­is­ráð­herran Stefan Löf­ven vilji fram­lengja enda hefur hann sterk tengsl við við­skipta­lífið og fram­leiðslu­iðn­að­inn í gegnum fyrra starf sitt sem for­maður verka­lýðs­fé­lags.

Stuðn­ingur meðal flokks­manna fyrir til­lög­unni er hins vegar minni og þá hefur Umhverf­is­flokk­ur­inn lýst því yfir að hann sé henni mót­fall­inn. Spurn­ingin sem Svíar standa frammi fyrir snýst að lokum ekki bara um vopna­sölu­samn­ing við Saudi-­Ar­ab­íu. Hún snýst um utan­rík­is­stefnu lands­ins og hvort áhersla á bar­áttu fyrir mann­rétt­indum fari alltaf saman við frjáls við­skipti og hlut­leys­is­stefn­una.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira eftir höfundinnBaldvin Þór Bergsson
Meira úr sama flokkiFréttaskýringar
None