Miðaldaborgin Visby á Gotlandi á sér langa og merkilega sögu. Hún var þegar orðin miðstöð verslunar í Eystrasalti um það leyti sem Ingólfur tók sér vetursetu á Íslandi og enn má skoða borgarmúrana sem eru ríflega 700 ára gamlir. Vegna staðsetningarinnar hafa fjölmargir bardagar verið háðir á eynni og bæði Danir og Rússar réðu yfir henni um tíma.
Eftir mikið hnignunarskeið frá sextándu öld hefur borgin byggst upp á síðustu áratugum og er nú einn vinsælasti áfangastaður Svía sem fylla hana á hverju sumri. Fyrsta vikan í júlí er hins vegar afar sérstök því þá sameinast í Visby bókstaflega allir sem fara með einhver völd í Svíþjóð.
Almedalsvikan er merkilegur viðburður þar sem stjórnmálamenn, forsvarsmenn fyrirtækja og stofnana, fulltrúar samtaka og eiginlega bara allir sem vija hafa áhrif í Svíþjóð hittast á formlegum og óformlegum fundum. Sagan segir að sala á rósavíni nái óþekktum hæðum þessa vikuna og víst er að kokteilboðin eru bæði mörg og glæsileg.
Bærinn Visby á Gotlandi. Mynd: Wikimedia Commons
Það var Olof Palme sem var í raun upphafsmaður vikunnar en fjölskylda hans dvaldist í sumarhúsi á Fjárey sem liggur rétt fyrir utan Gotland. Reyndar var það ekki fyrr en í byrjun níunda áratugarins sem vikan fékk þá mynd sem hún hefur í dag og þótt þá hafi það bara verið Jafnaðarmenn sem skipulögðu viðburðinn fylgdu hinir flokkarnir í kjölfarið og hafa nær óslitið tekið þátt síðan þá. Nú fær hver stjórnmálaflokkur á sænska þinginu einn dag til að láta ljós sitt skína í Almedalen og setja fram stefnu fyrir næsta ár.
Vinstri flokkurinn í harðari stjórnarandstöðu
Staðan í sænskum stjórnmálum er óvenju flókin því bæði hefur stjórnin ekki meirihluta á þingi og þar að auki brutu Svíþjóðardemókratar áratuga hefð með því að fella fjárlög stjórnarinnar. Forsætisráðherrann Stefan Löfven þarf því að semja um hvert einasta mál sem mun reynast þrautin þyngri. Hann myndaði stjórn með Umhverfisflokknum en getur hins vegar alls ekki reitt sig á stuðning Vinstri flokksins, systurflokks VG, sem í áratugi varði minnihutastjórnir Jafnaðarmanna falli.
Leiðtogi Vinstri flokksins var harðorður í gagnrýni sinni á stjórnina þegar hann talaði í Almedalen í gær. Hann hét því að reka róttæka stjórnarandstöðu þar sem sérstaklega yrði lögð áhersla á velferðarmál og umhverfismál. Hann lýsti jafnframt yfir stuðningi við grísku stjórnina og sagði ekki við hæfi að styðja stofnanir Evrópusambandsins í baráttu gegn því að lýðræðislegur vilji þjóðarinnar næði fram að ganga.
Á þessu fyrsta ári nýrrar stjórnar hefur í raun ekki margt gerst. Engar kollsteypur hafa orðið og ljóst að veik staða mun þýða að færri róttækar breytingar nái fram að ganga.
Jonas Sjöstedt leiðtogi Vinstri flokksins. Mynd: EPA
Svíþjóðardemókratar í ökumannssætinu
Stuðningur við Svíþjóðardemókrata hefur aldrei mælst meiri en í nýjustu könnununum og ljóst að hvert hneykslismálið á fætur öðrum hefur ekki hrakið kjósendur frá flokknum. Hér áður fyrr vildu fáir viðurkenna að þeir styddu flokkinn eða stefnumál hans en það hefur breyst. Í Noregi er systurflokkur Svíþjóðardemókrata í stjórn og Danski þjóðarflokkurinn er orðinn stærsti flokkurinn á borgaralega vængnum.
Hingað til hafa hinir sænsku flokkarnir farið þá leið að hafna allri samvinnu við flokkinn en margt bendir til að það sé að breytast. Í Almedalen kom reyndar í ljós að flokkurinn hefur í raun þegar unnið stóran sigur því Kristilegir demókratar hafa tekið upp mörg stefnumál hans.
Kristilegir demókratar hafa verið í tilvistarkreppu um langa hríð en eftir formannsskiptin í vor varð ljóst að flokkurinn vildi flytja sig lengra til hægri. Ebba Busch Thor er aðeins 28 ára gömul en hefur gert sig gildandi í umræðu um skattalækkanir, fóstureyðingar og nú síðast um innflytjendamál. Ræða hennar í Almedalen snérist að miklu leyti um innflytjendur og íslamstrú. Hún sagði meðal annars að hinu opna lýðræðislega samfélagi væri hótað af öfgamönnum og lagði meðal annars til að dæma mætti þá sem færu frá Svíþjóð til að berjast með ISIS fyrir föðurlandssvik. Tónninn í ræðunni var harður og hingað til hafa aðeins Svíþjóðardemókratar talað á slíkan hátt.
Vilja auka kröfur sem gerðar eru til innflytjenda
Nýr formaður stærsta stjórnarandstöðuflokksins Moderaterna, Anna Kingberg Batra, hélt sína fyrstu Almedalsræðu í vikunni og þar var aðaláherslan á atvinnumál. Flokkurinn leiddi ríkisstjórnina síðustu átta ár en fékk harðan skell í kosningunum í fyrra þrátt fyrir að hafa fengið góð ummæli fyrir stjórn efnahagsmála á krísuárunum.
Kingberg Batra sagði að forsenda framfara væri að sem flestir hefðu vinnu, ekki aðeins með tilliti til efnahagsmála heldur vísaði hún mikið til þess að fólki þyrfti að finnast það hluti af samfélaginu. Um leið og tækifæri fólks til að fá vinnu væru bætt þyrfti hins vegar að gera auknar kröfur til þeirra. Harðari innflytjendastefna felst meðal annars í því að fólk fái aðeins tímabundin dvalarleyfi og að auknar kröfur verði gerðar um framfærslu þeirra sem flytja til landsins vegna fjölskyldutengsla við einhvern sem þegar hefur fengið dvalarleyfi. Í raun minnir málflutningur þessa systurflokks Sjálfstæðisflokksins á stefnu danskra Jafnaðarmanna sem hertu sína innflytjendastefnu fyrir síðustu kosningar.
Anna Kingberg Batra formaður Moderatarna. Mynd: EPA
Hingað til hafa formenn Moderaterna algjörlega útilokað alla samvinnu við Svíþjóðardemókrata. Innan flokksins eru þó sífellt háværari raddir sem vilja breyta þeirri stefnu og á Skáni segja forsvarsmenn Moderaterna að flokkarnir hafi sömu stefnu í átta málum af hverjum tíu. Kingberg Batra er hins vegar ekki spennt fyrir samstarfi og talaði í ræðu sinni um Svíþjóðardemókrata sem vinstri flokk sem myndu þenja út ríkisbáknið.
Sænska þjóðin virðist einnig vilja harðari innflytjendastefnu
Í raun kemur ekki á óvart að flokkarnir fari þessa leið. Svíþjóðardemókratar hafa náð miklum árangri og margt bendir til að sambærilegur málflutningur skili atkvæðum í kassann. Nýjasta dæmið er frá Bretlandi þar sem að Íhaldsflokkurinn náði óvæntum meirihluta, meðal annars vegna harðari tóns í innflytjendamálum. Þá hefur einnig verið bent á að stór hluti sænsku þjóðarinnar virðist einfaldlega vera þeirrar skoðunar að breyta þurfi áherslu þegar kemur að innflytjendamálum.
Í könnun sem gerð var fyrir SVT kom í ljós að 65 prósent sögðust óánægð með það hvernig staðið væri að málefnum innflytjenda, þar af voru 40 prósent mjög óánægð. Könnunarfyrirtækið ræddi við ríflega þúsund Svía sem sögðu að þeir væru bæði ósáttir við fjölda innflytjenda og að þeir teldu að aðlögun innflytjenda væri ekki fullnægjandi. Ríflega helmingur vill nú að stjórnmálaflokkar vinni með Svíþjóðardemókrötum en samsvarandi tala í febrúar var 43 prósent. Um leið eru nú mun færri andvígir því að unnið sé með Svíþjóðardemókrötum eða 33 prósent í stað 41 prósent í febrúar.
Miðað við þróunina í Noregi, Finnlandi og Danmörku má ætla að Svíþjóðardemókratar þurfi ekki að bíða í mjög mörg ár eftir sæti í betri stofunni. Sænsk stjórnmál hafa breyst mikið á síðustu árum. Líklegt má telja að frekari breytinga sé að vænta og að sama þróun verði þar eins og í nágrannalöndunum.
