Lík­lega kann­ast fáir les­endur Kjarn­ans við Riaz Butt, 63 ára athafna­mann, búsettan í Dan­mörku. Nafn hans hefur ekki heldur verið á hvers manns vörum í heima­land­inu og stundum hefur hann verið kall­aður huldu­mað­ur­inn í dönsku atvinnu­lífi.

Riaz Butt hefur verið eig­andi fjöl­margra veit­inga­staða í Kaup­manna­höfn, Hró­arskeldu og víðar í Dan­mörku. Sömu­leiðis á hann að minnsta kosti eitt keilu­hús ásamt hót­eli. Þekkt­ustu veit­inga­stað­irnir undir stjórn Riaz Butt eru án vafa Burger King, en átta slíkir voru í hans eigu í Dan­mörku.

Fyr­ir­komu­lagið á rekstri Burger King í Dan­mörku, eins og víð­ast hvar, er með þeim hætti að til­tek­inn ein­stak­ling­ur, eða fyr­ir­tæki hefur rekstr­ar­leyfi sem móð­ur­fyr­ir­tæk­ið, í þessu til­viki í Banda­ríkj­un­um, hefur samið um. Útlit stað­anna fylgir ákveðnum regl­um, sem móð­ur­fyr­ir­tækið hefur ákveðið og sama gildir um mat­seð­il­inn. Leyf­is­haf­inn greiðir svo sér­stakt gjald til móð­ur­fyr­ir­tæk­is­ins. Þetta fyr­ir­komu­lag er alþekkt. Sá sem ræður yfir rekstr­ar­leyf­inu getur svo samið við svo­nefnda und­ir­verk­taka um rekst­ur­inn á einum eða fleiri stöð­um.

Umfangs­mikil rann­sókn

Snemma árs 2016 hafði lög­reglan fengið veður af því að sitt­hvað í rekstri fyr­ir­tækja Riaz Butt sam­ræmd­ist ekki lögum og regl­um. 1. mars gerði lög­reglan mikla „rass­íu“ í fyr­ir­tækjum Riaz Butt, hald var lagt á tölv­ur, far­síma og skjöl. Í kjöl­farið hófst svo umfangs­mikil rann­sókn á rekstr­in­um. Rann­sóknin spann­aði þriggja ára tíma­bil, frá 2013 til 2016. Lög­reglan komst fljótt að því að grun­ur­inn um óhreint mjöl í poka­horni athafna­manns­ins átti við rök að styðj­ast.

Nið­ur­staða rann­sókn­ar­innar var í stuttu máli sú að Riaz Butt og sex sam­starfs­menn hans hefðu gerst brot­legir við lög. Svind­lið fór meðal ann­ars þannig fram að, á papp­írum, var starfs­fólk veit­inga­stað­anna, hót­els­ins og keilu­húss­ins skráð hjá starfs­manna­leigum (vik­ar­bur­eauer) sem í reynd voru skúffu­fyr­ir­tæki, skrald­espandsselska­ber. Eig­andi þess­ara skúffu­fyr­ir­tækja, sem voru fimm, var einn sam­starfs­manna Riaz Butt, Ali Has­hem að nafni. Þessi fyr­ir­tæki stóðu ekki skil á sköttum og gjöld­um, og fóru svo á hausinn, og áttu öll sam­eig­in­legt að „engar eignir fund­ust í búin­u“.

Auk þess fann lög­reglan fjöld­ann allan af „heima­til­bún­um“ reikn­ing­um, vegna vinnu iðn­að­ar­manna, en sú vinna hafði aldrei átt sér stað. Fleira af svip­uðu tagi fannst í bók­hald­inu, allt gert í þeim til­gangi að búa til frá­drátt og lækka þannig virð­is­auka­skatts­greiðsl­ur. Pen­ing­ar, sem skúffu­fyr­ir­tækin drógu af starfs­fólk­inu, vegna skatta, voru fluttir úr landi og sama gilti um launa­tengd gjöld.

Rétt er að geta þess að móð­ur­fyr­ir­tæki Burger King hefur sagt upp sam­ingum við Riaz Butt.

Dóm­arnir

Það tók sér­fræð­inga lög­regl­unnar langan tíma að kom­ast til botns í öllum þeim gögnum sem hún hafði lagt hald á. Nið­ur­staðan var sú að sam­tals hefðu skatt­svik fyr­ir­tækja Riaz Butt numið rúmum 29 millj­ónum danskra króna (600 millj­ónir íslenskar).

Dómur í máli Riaz Butt var kveð­inn upp 3. júlí í fyrra við bæj­ar­rétt­inn á Frederiks­berg. Dóm­ur­inn hljóðar upp á tveggja og hálfs árs fang­elsi og jafn­framt skal Riaz Butt borga 9,8 millj­ónir (200 millj­ónir íslenskar) í sekt. Sam­starfs­menn hans fengu sömu­leiðis dóma, mis­þunga. Einn þeirra, erlendur rík­is­borg­ari, var dæmdur í fjög­urra ára fang­elsi og verður vísað úr landi að lok­inni afplán­un. Riaz Butt áfrýj­aði dóm­inum til Lands­réttar en ekki liggur fyrir hvenær dómur þar verður kveð­inn upp.

Dóm­arnir vöktu ekki sér­staka athygli í Dan­mörku en það gerðu hins­vegar fréttir sem nýlega birt­ust í dönskum fjöl­miðl­um.

Naut góðs af tekju­falls­styrkjum

Fyrir nokkrum dögum greindu danskir fjöl­miðlar frá því að á tíma­bil­inu 15. apríl til 16. júní á síð­asta ári hefði Riaz Butt mót­tekið 2,8 millj­ónir danskra króna (57 millj­ónir íslenskar) í tekju­falls­styrki. Þetta var á meðan skulda­mál hans var fyrir rétti. Síð­ar, eftir að dómur í máli hans féll, fékk hann greiddar 670 þús­und krónur (14 millj­ónir íslenskar) í bætur vegna fastra útgjalda Burger King veit­inga­stað­anna. Sem þá, vel að merkja, voru ekki lengur í hans hönd­um.

Sam­tals hefur Riaz Butt því fengið um það bil jafn­gildi 71 millj­óna íslenskra króna úr sjóðum danska rík­is­ins. Fyrir liggur að þessir pen­ingar hafa allir verið fluttir úr landi, inn á reikn­ing hjá breska net­bank­anum Revolut. Ekki ein ein­asta króna hefur verið notuð til að bjarga rekstri Burger King, en það var til­gang­ur­inn með tekju­falls­styrkj­un­um.

Ekki eina til­vikið

Frétt­irnar af tekju­fall­styrkj­unum til Riaz Butt hefur orðið til þess að vekja athygli á fyr­ir­komu­lagi þess­ara styrk­veit­inga. Sam­tök danskra end­ur­skoð­enda, FSR, hafa fyrir nokkrum dögum birt skýrslu um efna­hagsaf­brot í Dan­mörku. Myndin sem þar er dregin upp er dökk. Á síð­asta ári hafi rann­sókn­ar­nefnd gegn pen­inga­þvætti (Hvidvasksekret­ari­atet) fengið 4500 til­kynn­ingar vegna gruns um svindl í tengslum við tekju­falls­styrki og aðra hjálp­ar­pakka stjórn­valda. Charlotte Jep­sen, fram­kvæmda­stjóri SFR, sagð­ist, í við­tali við dag­blaðið Information, ótt­ast að þetta væri aðeins topp­ur­inn á ísjaka­naum. Greini­legt væri að stjórn­völd þurfi að setja mun skýr­ari reglur og sam­ræma eft­ir­lit.

Þing­menn eru ósáttir

Margir þing­menn hafa tekið undir það álit fram­kvæmda­stjóra SFR, að eft­ir­lit varð­andi aðstoð hins opin­bera þurfi að bæta. Það nái ekki nokk­urri átt að maður sem var fyrir rétti, vegna skattsvika fái millj­ónir greiddar úr opin­berum sjóð­um, jafn­vel eftir að hann hefur hlotið dóm. „Það ætti að minnsta kosti að vera hægt að geyma pen­ing­ana á vörslu­reikn­ingi (deponere) þangað til end­an­legur dómur hefur verið kveð­inn upp“ sagði Rune Lund þing­maður Ein­ing­ar­list­ans í blaða­við­tali.

Riaz Butt hefur ekki viljað tjá sig við fjöl­miðla á meðan mál hans er fyrir Lands­rétti.