Árið 2005 sendi mið­stjórn Raf­iðn­að­ar­sam­bands Íslands frá sér ályktun um að tíma­bært væri að end­ur­skoða hátíð­ar­höldin 1. maí. Kröfu­gangan væri barn síns tíma og stæði ekki undir vænt­ingum félags­manna. Í stað­inn var stungið upp á víð­tækri skemmti­dag­skrá í Laug­ar­dals­höll­inni og frí­miðum í hús­dýra­garð­inn. Að lokum segir í álykt­un­inni: „Mið­stjórn RSÍ leggur til að verka­lýðs­hreyf­ingin sam­ein­ist ásamt Sam­tökum atvinnu­lífs­ins um að tekið verði upp það fyr­ir­komu­lag að ætíð verði frí fyrsta föstu­dag í maí í stað hins hefð­bundna frí­dags 1. maí og hátíð­ar­höld flytj­ist yfir á þennan föstu­dag.“

Álykt­unin fangar anda fyr­ir­hrunsár­anna með allt að því óhugn­an­lega nákvæmum hætti. Síðan þá höfum við farið ótal hringi í þeyti­vind­unn­i. 

Á árunum fyrir hrun höll­uð­umst við mörg að því að tími harðrar stétt­ar­bar­áttu væri lið­inn. Marx sagði á sínum tíma að öll bar­átta væri stétta­bar­átta og að ríkj­andi öfl hvers tíma létu líta út fyrir að þeirra sér­hags­munir væru hags­munir heild­ar­inn­ar. En komm­ún­ism­inn var löngu fall­inn og miðjan færð­ist til hægri. Jafn­vægi ein­stak­lings­hyggju og félags­hyggju riðl­að­ist og óheft nýfrjáls­hyggja með til­heyr­andi einka­væð­ingu og afnámi eft­ir­lits flæddi yfir sam­fé­lag­ið. Blair þótti flottur en komm­arnir hall­æris­leg­ir. Skilj­an­lega. Hver vill ekki þykk­ari sneið af kök­unn­i? 

En nú ættum við að hafa lært okkar lexíu og eigum skýrslu í níu bind­um, ótal bæk­ur, greinar og dóma um hrun­ið, orsakir þess og afleið­ing­ar. Og á heims­vísu sjáum við að jafn­að­ar­stefnan vinnur á og miðjan í hinu póli­tíksa lit­rófi er að fær­ast aftur til vinstri. Nýjar stjórn­mála­hreyf­ingar sem kenna sig við félags­hyggju, svo sem Podemos á Spáni og Syr­iza í Grikk­landi, hafa átt miklu fylgi að fagna. Ann­ars­staðar virð­ast gömlu vinstri hreyf­ing­arnar vera að end­ur­nýja sig með afger­andi hætti. Nefna má kjör Jer­emy Cor­bins sem leið­toga Verka­manna­flokks­ins í Bret­landi og sögu­legan sigur Frjáls­lynda flokks­ins í Kanada undir for­ystu Justins Tru­deau þar sem lögð var áhersla á félags­leg gildi, rétt­læti, mannúð og jöfn­uð. 

En Sam­fylk­ingin sem var stofnuð árið 2000 til að sam­eina vinstri menn á Íslandi virð­ist hafa keyrt út í skurð, spólar þar í drull­unni og sekkur sífellt dýpra. Aðeins 8,2% kjós­enda myndu treysta sér til veita flokknum atkvæði sitt sam­kvæmt nýj­ustu könnun Frétta­blaðs­ins og sú útskýr­ing að Sam­fylk­ing­ar­menn sé líka að finna í Bjartri fram­tíð dugar ekki lengur því sá flokkur er einnig að hverfa með aðeins 2,9% fylgi.

Þetta ger­ist þrátt fyrir að stuðn­ingur við rík­is­stjórn­ar­flokk­ana sé ekki upp á marga fiska og að flestir lands­menn séu jafn­að­ar­menn í hjarta sínu. Jón Gunnar Bern­burg, pró­fessor í félags­fræði við Háskóla Íslands, hefur rann­sakað við­horf Íslend­inga til ójöfn­uð­ar. Í könnun sem hann gerði eftir hrun kom fram að um 72% aðspurðra sögðu að ríkið ætti að bera ábyrgð á því að jafna tekjumun í sam­fé­lag­inu og yfir 80% var á þeirri skoðun að það væri órétt­látt að þeir tekju­háu gætu keypt sér aðgang að betri grunn­þjón­ustu. Við Íslend­ingar viljum sem sagt upp til hópa það sem kallað hefur verið nor­rænt vel­ferð­ar­sam­fé­lag. 

Það er ekk­ert und­ar­legt. Við þekkjum Norð­ur­löndin og okkur líður vel þar, skiljum tungu­málin og erum þar vel­kom­in. Íslands­sagan er sam­ofin þeirra sögu. Þau eru okkar næstu nágrannar og vin­ir. Þeim hefur vegnað vel, hin nor­rænu sam­fé­lög eru að mörgu leyti fyr­ir­mynd­ar­ríki á heims­vísu. Og þar hafa jafn­að­ar­menn löngum haldið um taumana.

Í kjöl­far krepp­unnar hefur umræða um jöfnuð og ójöfnuð farið á flug. Bent hefur verið á að rík­ustu 1% jarð­ar­búa eigi 99% af auði heims­ins. OECD hefur meira að segja full­yrt að mik­ill ójöfn­uður sé skað­legur og hamli bein­línis hag­vexti. Bæði AGS og Alþjóða­bank­inn hafa tekið undir þetta. Hag­fræð­ingar hafa einnig mælt gegn ójöfn­uði í meira mæli og einn þeirra, Thomas Piketty, telur ójöfnuð eina af orsökum fjár­málakrepp­unn­ar. Brauð­mola­kenn­ingin hefur því svo gott sem verið afsönn­uð. 

Allt þetta ætti að veita Sam­fylk­ing­unni, sem ekki fyrir svo löngu bætti orð­unum „Jafn­að­ar­manna­flokkur Íslands“ við nafn sitt, byr undir báða vængi. En Sam­fylk­ingin spólar bara og spólar með Árna Pál undir stýri. Mann sem er eins og klipptur út úr dúkkulísu­bók Blairist­anna. 

En kemur okkur þetta eitt­hvað við? Öllum er frjálst að stofna sína eigin flokka. Getum við ekki bara öll kosið Pírata? 

Sam­fylk­ingin er með djúpar rætur og tengsl við verka­lýðs­hreyf­ing­una (sem virð­ist reyndar jafn­sof­andi og gagns­laus og flokk­ur­inn) og Sam­fylk­ingin gerir til­kall til þessa að vera jafn­að­ar­manna­flokkur Íslands. Í litlu landi með fáa þing­menn og 5% þrösk­uld inn á þingið er ekki pláss fyrir annan jafn­að­ar­manna­flokk. En í núver­andi ástandi þar sem for­sæt­is­ráð­herra sendir óum­beðna fjár­styrki með SMS-­skeyt­um, fjár­mála­ráð­herra vill einka­væða bank­ana aftur við fyrsta tæki­færi, stjórn­ar­flokk­arnir hafa gleymt sér í auð­manna­dekri og for­maður fjár­laga­nefndar opnar varla munn­inn nema með hót­unum þurfum við sterkan jafn­að­ar­manna­flokk að nor­rænni fyr­ir­mynd með dassi af því nýja sem við höfum séð í stjórn­mál­unum á heims­vísu. Flokk sem stendur í lapp­irnar og gefur engan afslátt þegar kemur að rétt­læti, sann­girni og lýð­ræði. Því er það ófyr­ir­gef­an­legur glæpur að Sam­fylk­ingin skuli vera svona lélegur flokk­ur. Ef Sam­fylk­ingin vill gera þjóð­inni gagn ætti hún annað hvort að leggja sig niður og rýma til fyrir almenni­legum flokki sem sömu yfir­lýstu mark­mið eða girða sig í brók og koma sér upp úr skurð­in­um. Lík­leg­ast virð­ist þó vera að flokk­ur­inn haldi áfram að spóla sig niður í fen­ið.