Sadie fædd­ist í þennan heim með keis­ara­skurði fyrir rétt rúmum mán­uði síð­an. Myndin hér að ofan var tekin þegar Sadie kom „heim“ af fæð­ing­ar­deild­inni. En hennar biðu engar nýpress­aðar sam­fell­ur. Engin vagga sem fylgt hefur fjöl­skyld­unni í ára­tugi. Engar sótt­hreins­aðar snudd­ur. 

„Heim“ í til­felli Sadie voru nefni­lega flótta­manna­búðir í Idomeni í Grikk­landi. For­ar­svað þar sem yfir 14.000 manns haf­ast við í rökum tjöldum svo vikum og mán­uðum skipt­ir, þar á meðal yfir 4.000 börn. Sadie var þriðja barn ungra for­eldra og hennar fyrsta heim­ili var tjald sem hún deildi með for­eldrum sínum og stóru systk­in­um, eins og tveggja ára. Í þessum aðstæðum mátti móðir hennar jafna sig eftir keis­ara­skurð, með hvít­voð­ung og tvö önnur unga­börn. 

Brátt kom hins­vegar í ljós að eitt­hvað amaði að Sadie litlu. Hún fékk gulu. Í örvænt­ingu sinni reyndu for­eldrar hennar að nota eina ljósið sem þau höfðu, lítið vasa­ljós, til að veita henni þá umönnun sem hún þurfti. Það eru jú engir hita­kassar í hel­víti. Að lokum komst Sadie þó á spít­ala með móður sinni, 70 km í burtu frá Idomeni. Litla fjöl­skyldan var því slitin í sund­ur, fað­ir­inn með eldri systk­inin tvö í flótta­manna­búð­unum og móð­irin hjá Sadie.

Í Aleppo er eng­inn óhultur

Hvað rekur ung hjón, með tvö lítil börn og það þriðja á leið­inni, af stað í slíka hættu­för frá Sýr­landi til Grikk­lands? Hvað þá þegar þau vita að fjöl­margir kom­ast aldrei aftur að landi, og óvíst er að þeim sem lifa af sjó­ferð­ina sé gert kleift að skapa sér mann­sæm­andi líf á meg­in­landi Evr­ópu? 

Yfir 400.000 manns hafa látið lífið í borg­ara­styrj­öld­inni í Sýr­landi. Algengt er að stjórn­völd loki öllum sam­göngu­leiðum til og frá svæðum sem eru á valdi upp­reisn­ar­manna. Almennir borg­arar eru þannig innikró­aðir og svelt­ir. Sam­kvæmt Sam­ein­uðu þjóð­unum búa yfir 4,5 millj­ónir manna í Sýr­landi á svæðum sem erfitt er flytja hjálp­ar­gögn til. Nærri 400.000 eru algjör­lega innikró­uð. Börn og full­orðnir eru svo aðfram­komin af hungri að þau borða gras til að reyna að halda í sér líf­inu og fjöl­margir svelta til dauða. Alþjóð­leg mann­úð­ar­lög eru skýr hvað þetta varð­ar: það er bannað að beita því hern­að­ar­bragði að svelta almenna borg­ara. 

Þrátt fyrir að nýlegt vopna­hlé haldi að mestu á afmörk­uðum svæðum Sýr­lands hafa stjórn­völd látið sprengjum rigna yfir hverfi á valdi upp­reisn­ar­manna í Aleppo, stærstu borg Sýr­lands, í nær tvær vik­ur. Þar á meðal hafa spít­alar og heilsu­gæslu­stöðvar verið sprengd í loft upp, sem er skýrt brot á alþjóð­legum mann­úð­ar­lögum en árásir á spít­ala telj­ast til stríðs­glæpa. Meðal þeirra sem lét­ust í árás­unum var Dr. Muhammad Waseem Maaz, eini barna­lækn­ir­inn sem eftir var á hinum hernumdu svæðum borg­ar­inn­ar. Muhammad var á næt­ur­vakt þegar Al Quds spít­al­inn varð fyrir spreng­ingu, en þangað kom hann af dag­vakt á öðru sjúkra­húsi í borg­inni. Rauði kross­inn sagði í kjöl­far loft­árásanna að borg­arar Aleppo séu hvergi óhultir, ekki einu sinni spít­alar geti skýlt þeim.  

Ísland á að vera næst

Um 50.000 flótta­menn eru fastir í Grikk­landi, þar af 22.000 börn. Flutn­ingur á flótta­fólki frá Grikk­landi til Tyrk­lands er haf­inn, í sam­ræmi við samn­ing Evr­ópu­sam­bands­ins við Tyrki. Fjöl­mörg mann­rétt­inda­sam­tök hafa mót­mælt samn­ingnum harð­lega, þar á meðal Human Rights Watch og Amnesty International. Í Tyrk­landi eru mann­rétt­inda­brot víð­tæk og til að mynda hafa tyrk­neskir landamæra­verðir skotið yfir tugi sýr­lenskra flótta­manna, þar á meðal börn, á unda­förnum mán­uð­um. Þá er ein­ungis átt við þá sem verð­irnir hafa bein­línis orðið upp­vísir af að drepa, en raun­veru­legur fjöldi lát­inna er lík­ast til mun hærri. Samt sem áður er ætlun Evr­ópu­sam­bands­ins að flokka Tyrk­land sem „ör­uggt þriðja ríki“ (e. safe third country), til að  geta sent flótta­menn umsvifa­laust til baka þang­að.

Með samn­ingnum hefur Evr­ópu­sam­bandið brotið gegn grunn­gildum sín­um. Í inn­gangi að mann­rétt­inda­sátt­mála Evr­ópu er virð­ing fyrir mann­rétt­indum sögð for­senda rétt­látra og frið­sam­legra sam­fé­laga. Samt sitja Evr­ópu­þjóðir þöglar hjá á meðan börn eins og Sadie haf­ast við í kúlu­tjaldi innan einnar rík­ustu álfu heims. 

En það sitja ekki allir aðgerða­laus­ir. Páf­inn var fyrstur leið­toga til að mót­mæla ómann­úð­legum samn­ingi ESB og Tyrk­lands þegar hann heim­sótti grísku eyj­una Les­bos fyrr í apr­íl­mán­uði. Eftir að hafa rætt við flótta­menn og séð þær aðstæður sem þeir búa við bauð hann tólf sýr­lenskum flótta­mönnum umsvifa­laust hæli í Vatík­an­inu. Allt voru þetta fjöl­skyld­ur, þar af sex börn. Með þessu setti páf­inn mik­il­vægt for­dæmi fyrir aðrar þjóð­ir. Veg­ur­inn hefur verið rudd­ur, nú þurfa bara fleiri að hafa þor til að fylgja hon­um. 

Ísland á að vera næst. Við höfum áður sýnt hug­rekki í utan­rík­is­stefnu okkar og riðið á vaðið þegar stærri þjóðir voru lamaðar af skrif­finnsku og póli­tík. Við höfum við­ur­kennt sjálf­stæði nýrra ríkja fyrst allra, þegar alþjóð­sam­fé­lagið hafði ekki dug til að standa með þeim sem mest þurftu á stuðn­ingi að halda. Nú þurfum við að sýna nýja teg­und hug­rekk­is. Við eigum að sækja fjöl­skyldur í Idomeni og ýta um leið við öðrum þjóðum að láta af sinnu­leys­inu. Evr­ópa má ekki sam­þykkja að þessi með­ferð á flótta­fólki við­gang­ist stund­inni leng­ur. 

Utan­rík­is­ráðu­neyt­inu hefur þegar verið falið að úthluta hálfum millj­arði til aðstoðar við flótta­fólk frá Sýr­landi. Það er mik­il­vægt skref í rétta átt. Í fjár­lögum árs­ins 2016 er hins­vegar gert ráð fyrir að verja eigi allt að einum millj­arði króna til að bregð­ast við flótta­manna­vand­an­um. Það er því vel sam­rým­an­legt stefnu rík­is­stjórn­ar­innar að verja hluta þessa fjár­magns til að bjóða fleiri fjöl­skyldur flótta­manna vel­komnar til Íslands. 

Heim

Eftir mánuð á sjúkra­hús­inu er Sadie aftur komin ,,heim“. Fjöl­skyldan er loks­ins sam­einuð á ný eftir erf­iðar vikur og Sadie orðin hraust­ari. Hún hefur stækkað og þyngst síðan pabbi hennar sá hana síð­ast. En hún er samt ennþá bara rúm­lega mán­aðar gam­alt korna­barn. Korna­barn sem býr í tjaldi með úrvinda móður og föður og tveimur systk­in­um. Í næsta tjaldi er tví­tug móð­ur­systir hennar með tvö unga­börn sem hún gekk í móð­ur­stað. 

Öll ríki Evr­ópu hafa full­gilt Barna­sátt­mála Sam­ein­uðu þjóð­anna og Ísland hefur inn­leitt sátt­mál­ann í íslensk lög. Sam­kvæmt 22 grein sátt­mál­ans ber aðild­ar­ríkjum að tryggja að barn sem leitar eftir rétt­ar­stöðu sem flótta­maður fái „við­eig­andi vernd og mann­úð­lega aðstoð“. Grikk­land er ófært um að tryggja þessi grund­vallar mann­rétt­indi þeirra 22.000 barna sem þar eru föst. Grund­vallar mann­rétt­indi sem íslensk stjórn­völd hafa lýst sig sér­stak­lega reiðu­búin að verja með því að festa Barna­sátt­mál­ann í lög. Með því að bjóð­ast til að taka við fjöl­skyldum frá Idomeni getur Ísland hjálpað til við að höggva á þann hnút sem mynd­ast hef­ur. 

Því við getum það. Við þurfum bara að sækja þau. #sækj­um­þau