Plastmengun í hafinu er vandamál sem við erum flest meðvituð um. Erfitt ætlar að reynast að leysa vandann en vonir stóðu til að nýstárleg aðferð frá fyrirtækinu Ocean Cleanup gæti nýst í baráttunni.
Tæknin var nýlega prófuð í fyrsta sinn og virtist skila góðum árangri. Vísindamenn hafa þó gagnrýnt aðferðina harðlega vegna þeirra áhrifa sem hreinsunin hefur á lífverur sem festast í tækinu.
Plasti safnað í Kyrrahafinu
Árið 2013 stofnaði Boyan Slat fyrirtækið Ocean Cleanup, á aðeins 19 ára að aldri. Fyrirtækið var stofnað í þeim tilgangi að fjarlægja plast sem safnast hefur upp í Kyrrahafinu og byggir tæknin á því að safna til sín plasti í einskonar fljótandi fallhlíf.
Hönnun búnaðarins hefur ekki gengið áfallalaust fyrir sig og hefur tekið sex ár að fá hann til að virka nægilega vel. Í síðustu viku náði fyrirtækið stórum áfanga og sagði frá því að tekist hefði að safna miklu magni af plasti í Kyrrahafinu. Tækið safnaði meðal annars netum, ýmsum plastumbúðum sem og plastögnum, að sögn talsfólks fyrirtækisins.
Of gott til að vera satt?
Við fyrstu sýn virðist sem svo að hér loksins sé komin áhrifarík leið til að hreinsa upp það plast sem safnast hefur fyrir í hafinu, þó ekki væri nema að hluta til. Markmið Ocean Cleanup eru einnig bæði háleit og göfug. Fyrirtækið hefur það að markmiði að tæknin munið nýtast til að fjarlægja 90% af öllu plasti í hafinu fyrir árið 2040.
Þrátt fyrir góðan vilja fyrirtækisins hafa sjávarlíffræðingar margir hverjir lýst yfir áhyggjum varðandi tæknina. Áhyggjurnar hafa lengi verið til staðar en með jómfrúarför tækisins hafa raddirnar orðið háværari. Miklar umræður hafa brotist út, meðal annars á Twitter, varðandi þann skaða sem tæknin hefur þegar valdið.
Once plastic is entangled within an ecosystems, you cannot remove it without causing additional harm to that ecosystem. Which is precisely why we are so focused on catching plastic at the source, reducing the single use supply, and holding plastic producers responsible for harm. https://t.co/JqoaW7oKjN
— Andrew Thaler (@DrAndrewThaler) October 5, 2019
Hundruðir dýra flækjast með
Sjávarlíffræðingurinn Rachel Helm er ein þeirra sem hefur lengi haft áhyggjur af tækninni. Þegar Ocean Cleanup birti mynd af afrakstri fyrstu hreinsunarinnar ákvað Helm að greina myndinna með tilliti til þess hversu mörg dýr hefðu flækst með.
Myndin, sem sjá má hér að ofan, sýnir afrakstur tækisins og er þar að sjá fjöldan allan af ýmisskonar plasti. Fyrir óþjálfað auga er ekki augljóst að sjá að hér er einnig að finna fjöldan allan af sjávardýrum. Á milli plastsins greindi Helm yfir 100 dýr sem flækst höfðu með ruslinu. Dýrin sem líklegust eru til að flækjast með í hreinsuninni eru þau sem fljóta jafnan um í hafinu, til dæmis hinar ýmsu tegundir marglytta.
Margir vísindamenn hafa tekið undir orð Helm og bent á að engin leið sé til þess að koma í veg fyrir að dýr flækist með í hreinsuninni. Algjörlega ófyrirséð sé hvaða áhrif þetta kann síðan að hafa á viðkvæm vistkerfi hafsins ef tæknin verður tekin í notkun af alvöru.
Einnig eru vísindamenn ósáttir við að fyrirtækið hafi ekki haft sérfræðinga með í ráðum þegar tæknin var hönnuð og segja að þeir hafi reynt að benda á vandann frá upphafi.
Hver er lausnin?
Plastmengun er háalvarlegur vandi sem erfitt ætlar að vera að leysa. Augljósasta leiðin til að sporna gegn vandanum er sú að koma í veg fyrir að plast endi í náttúrunni til að byrja með. Hvað varðar það plast sem þegar er þangað komið er vonandi að hægt sé að fjarlægja með einhverjum hætti en svo virðist sem að tækni Ocean Cleanup sé kannski ekki sú draumalausn sem vonast var eftir.
