Árni Páll Árnason, formaður Samfylkingar, hefur lagt fram fyrirspurn til Bjarna Benediktssonar, fjármála- og efnahagsráðherra, um aðkomu ýmissa aðila að samningum við kröfuhafa og að meðferð slitabúa föllnu bankanna. Þar spyr hann meðal annars um formlega aðkomu Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar, fyrrverandi forsætisráðherra, að þeim samningum sem gerðir voru við kröfuhafa, hvaða trúnaðarupplýsingar hann hafi fengið vegna málsins og með hvaða skilmálum Sigmundur Davíð hafi fengið þær upplýsingar. Þá er einnig spurt að hvaða stjórnsýsluákvörðunum Sigmundur Davíð kom og á hvaða tíma, hver bein aðkoma beinna undirmanna hans og hvernig þeir eru bundnir trúnaði eða látnir fylgja reglum um innherjaskráningu.
Í fyrirspurninni er líka spurt um aðkomu ráðherranefndar um efnahagsmál að samningum við kröfuhafa, en Sigmundur Davíð sat í henni ásamt Bjarna. Árni Páll vill fá að vita hvaða ákvarðanir voru teknar á fundum hennar og hvað af því sem nefndin ræddi snéri að samningum við kröfuhafa. Sömu spurningar eru tilgreindar vegna stýrihóps um afnám hafta og spurt er hvort Sigmundur Davíð, sem átti ekki sæti í stýrihópnum, hafi setið einhverja fundi hans.
Árni Páll spyr líka almennt um hvaða reglur hafi gilt um þá sem komu að samningum við kröfuhafa og meðferð slitabúa föllnu bankanna, greint eftir hópum og reglum. Hann vill einnig fá að vita hvernig þess var gætt að þeir sem komu að málinu af háldu stjórnvalda væri ekki fjárhagslega tengdir eða hagsmunatengdir kröfuhöfum, bæði sjálfir og í gegnum maka eða venslamenn.
Hægt er að lesa fyrirspurnina í held sinni hér.
Ekki bundinn af innherjareglum
Kjarninn greindi frá því 23. mars að Sigmundur Davíð hafi ekki verið bundinn af innherjareglum sem staðfestar voru af Bjarna Benediktssyni, fjármála- og efnahagsráðherra, 7. október 2014 og tóku gildi 1. nóvember 2014. Þetta staðfesti fjármála- og efnahagsráðuneytið í svari við fyrirspurn Kjarnans. Fyrirspurnin var send í kjölfar þess að opinberað var að Sigmundur Davíð og eiginkona hans hefðu átt aflandsfélagið Wintris sem á kröfur upp á 523 milljónir króna í bú bankanna. Félagið, sem á eignir upp á rúmlega milljarð króna, er skráð til heimilis á Bresku Jómfrúareyjunum.
Reglurnar voru settar vegna vinnu við losun hafta. Bjarni sjálfur, aðstoðarmenn hans, ráðuneytisstjóri fjármála- og efnahagsráðuneytisins, skrifstofurstjórar þess og aðrir starfsmenn sem komu að vinnunni um losun hafta féllu hins vegar undir reglurnar. Þær náðu einnig til allra þeirra sérfræðinga sem unnu að áætlun um losun hafta, meðal annars í framkvæmdahópi stjórnvalda, sem undirrituðu trúnaðaryfirlýsingu vegna starfa sinna. Brot gegn viðkomandi reglum gat þýtt að sá sem framdi það brot ætti yfir höfði sér fangelsisvist.
Þær innherjaupplýsingar sem um var að ræða, og bannað var að miðla til annarra eða hagnýta sér, eru til dæmis efni fyrirhugaðra lagafrumvarpa og vitneskja um aðgerðir stjórnvalda í efnahagsmálum.
Ástæða þess að
umræddar innherjareglur voru settar var sú að þeir sem störfuðu að áætlanagerð
um losun hafta bjuggu yfir mjög verðmætum upplýsingum sem gætu nýst á markaði
til að hagnast verulega. Í trúnaðaryfirlýsingu sem allir sem unnu með
haftahópnum voru látnir skrifa undir kom fram hversu viðkvæmar upplýsingarnar
voru og hversu mikilvægt það var fyrir sérfræðinganna að halda trúnað um þær.
Brot gegn þeim trúnaði, eða einhvers konar misnotkun á upplýsingunum gat talist
saknæmt athæfi, og viðkomandi gat í kjölfarið verið ákærður.
Kom að málinu á ýmsum stigum
Yfirstjórn haftalosunaráætlunarinnar var í höndum stýrinefndar um losun fjármagnshafta. Bjarni Benediktsson leiddi þá nefnd. Auk þess sátu í henni Már Guðmundsson seðlabankastjóri, ráðuneytisstjórar forsætis- og fjármála- og efnahagsráðuneyta og Benedikt Árnason, efnahagsráðgjafi forsætisráðherra. Sigmundur Davíð sat því ekki í þeirri nefnd þótt að sérlegur ráðgjafi hans, Benedikt Árnason, hafi gert það.
En hann sat hins vegar, líkt og áður sagði, í ráðherranefnd um efnahagsmál ásamt Bjarna Benediktssyni. Þegar Seðlabanki Íslands hafði komist að þeirri niðurstöðu að veita ætti slitabúum föllnu bankanna undanþágur frá fjármagnshöftum til að klára nauðasamninga sína, sem gerðist 28. október 2015, var fjallað um málið í ráðherranefndinni. Þá var einnig fjallað um málið í ríkisstjórn Íslands. Sigmundur Davíð sat báða þá fundi.
Sigmundur Davíð hefur einnig greitt atkvæði í þeim atkvæðagreiðslum sem farið hafa fram um lagasetningar og –breytingar vegna áætlunar um losun fjármagnshafta og framkvæmd hennar.
Segir Sigmund Davíð mögulega hafa verið vanhæfan
Í Fréttablaðinu þann 23. mars var rætt við Eirík Elís Þorláksson, lektor við lagadeild Háskólans í Reykjavík, um mögulegt vanhæfi Sigmundar Davíðs til að koma að losun fjármagnshafta vegna hagsmunatengsla sinna.
Eiríkur sagði þar að Sigmundur Davíð væri bundinn af hæfisreglur stjórnsýsluréttar þegar hann fer með framkvæmdarvald. Ef hann hafi tekið ákvarðanir um málið sem forsætisráðherra, til dæmis skipað í ráðgjafahóp og eftir atvikum fleiri nefndir sem áttu að vinna að undirbúningi lagasetningar um losun hafta, stöðugleikaskatt og fleira, þá kunni það að vera í andstöðu við stjórnsýslulög. Lykilatriði sé hins vegar að hagsmunirnir sem um ræði séu slíkir að það valdi vanhæfi til meðferðar málsins.
Í stjórnsýslulögum segir að starfsmaður sé vanhæfur til meðferðar máls ef hann á sjálfur sérstakra og verulegra hagsmuna að gæta, venslamenn hans (maki, skyldur eða mægður aðili) eða sjálfseignarstofnanir eða fyrirtæki sem hann er í fyrirsvari fyrir.
