Fast­eigna­verð hefur farið hækk­andi að und­an­förnu og er fyr­ir­sjá­an­legt að það muni hækka mikið á næst­unni. Í sögu­legu til­liti hefur það oft fylgt launa­vísi­töl­unni og kaup­mætti. Hann hefur auk­ist um 11,6 pró­sent á tólf mán­uð­um, og laun hækkað mik­ið. Á sama tíma hefur verð­bólga hald­ist niðri, en hún mælist nú aðeins 1,6 pró­sent, sem telst lítið á íslenskan mæli­kvarða. 

Spár sér­fræð­inga á mark­aði gera ráð fyrir að fast­eigna­verð muni hækka um 20 pró­sent frá deg­inum í dag og fram til árs­ins 2018. 

Ástæðan er til­tölu­lega ein­föld. Það er ekki nægi­lega mikið fram­boð af íbúð­ar­hús­næði, sér­stak­lega af litlum og með­al­stórum íbúð­um, á höf­uð­borg­ar­svæð­inu. Þrátt fyrir að upp­bygg­ing sé nú þó nokk­ur, þá er hún ekki nægi­lega mikil til að mæta auk­inni eft­ir­spurn. Byggja þarf þrjú til fjögur þús­und íbúðir á ári, næstu árin, til að mæta eft­ir­spurn­inni sam­kvæmt algengum spám. Í dag er upp­bygg­ingin mikið minn­i. 

En það er ekki víst að það dugi til. Þar kemur ferða­þjón­ustan til sög­unn­ar.

Hún hefur sett aukna pressu á mark­að­inn, enda eru meira tvö þús­und íbúðir í útleigu fyrir ferða­menn í Reykja­vík, sem ann­ars væru til búsetu fyrir íbúa. Air­bnb er sér­stak­lega áber­andi, en fleiri síður einnig, eins og HomeAwa­y. 

Erfitt er að finna íbúðir til leigu, til lengri tíma. Leigu­verð hefur hækkað nokkuð á síð­ustu tólf mán­uð­um, eða um 6,2 pró­sent.

Þetta er að ein­hverju leyti fyr­ir­sjá­an­leg staða, en það ætti að vera öllum sem hafa aðkomu að fast­eigna­mark­aðnum - sveit­ar­fé­lög­um, rík­inu, stétt­ar­fé­lögum og lána­stofn­unum þar á meðal - mikið umhugs­un­ar­efni hvernig staða getur skap­ast hér á landi á næstu árum. Áfram­hald­andi vexti í ferða­þjón­ustu er spáð, allt að 30 pró­sent á ári næstu tvö árin. Það þýðir fjölgun um 300 til 400 þús­und ferða menn á ári. Árið 2010 komu innan við 500 þús­und ferða­menn til lands­ins, en þeir verða lík­lega um 1,6 millj­ónir í ár. 

Við­var­andi vöntun á íbúðum getur haft slæm áhrif á mannauð­inn í land­inu, þar sem fólk velur þá frekar að flytja úr landi en að búa við óstöð­ug­leika þegar kemur að hús­næði. Fólk getur ekki boðið fjöl­skyld­unni upp á það til lengd­ar. 

Frá hruni hafa um átta þús­und fleiri Íslend­ingar flutt frá land­inu en til þess, og gæti ójafn­vægið ýtt enn frekar undir straum Íslend­inga úr land­inu. Það er ekki gott,  og óþarfi að gera lítið úr því þó hag­töl­urnar sýni mik­inn vöxt.

Von­andi munu stjórn­mála­flokk­arnir taka stöð­una á fast­eigna­mark­aðnum alvar­lega, og velta því fyrir sér hvernig megi ná jafn­vægi á hon­um, á meðan ferða­þjón­ustan vex jafnt og þétt. Stjórn­mála­menn leysa ekki öll vanda­mál­in, en góð vinna þeirra við stefnu­mörkun og lög­gjöf getur verið lyk­ill­inn að því að hraða skyn­sam­legri upp­bygg­ingu.