Brotthvarf Bretlands úr Evrópusambandinu gæti raskað verulega íslenskum viðskiptahagsmunum, ekki síst í sjávarútvegi sem á mikið undir viðskiptum og öðrum samskiptum við Bretland. Þetta kemur fram í Fiskifréttum í morgun en rætt var við Stefán Hauk Jóhannesson og Sigurgeir Þorgeirsson um undirbúninginn að samningaviðræðum um framtíðarsamskipti við Breta eftir útgöngu þeirra úr Evrópusambandinu.
„Það er nú þannig að í gegnum EES samninginn og í einstökum tilvikum gagnvart gamla EFTA samningnum höfum við almennt mjög góð kjör inn á Evrópu,“ segir Sigurgeir Þorgeirsson, ráðgjafi hjá atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu.
„Það eru nokkrar afurðir hins vegar þar sem eru ekki algjör tollfríðindi eða að því er mönnum finnst ekki fullnægjandi tollkvótar og við munum sækja á um það, og það er held ég ekkert leyndarmál og ég held að Bretum hafi þegar verið sagt það, að við viljum algjöra fríverslun með sjávarafurðir,“ segir hann í viðtalinu. Hann segir jafnframt að þetta verði helsta krafa Íslendinga í viðræðunum við Breta en til vara að ekki verði lakari kjör heldur en bjóðast í dag.
„Þetta er algjört forgangsmál hjá okkar utanríkisráðherra og ríkisstjórn, og ég held að þar verði engin breyting á þó hér verði ríkisstjórnarskipti. Þetta er svo stórt hagsmunamál,“ segir Stefán Haukur Jóhannesson, formaður stýrihóps utanríkisráðuneytisins sem sér um þessi mál, í viðtali við Fiskifréttir.
Í viðtalinu kemur einnig fram að íslenska stjórnsýslan sé önnum kafin við að búa sig undir þessi væntanlegu umskipti og á vegum ráðuneytanna sé unnið að því að kortleggja möguleikana og móta samningsmarkmið með íslenska hagsmuni að leiðarljósi.
Hagsmunir miklir
Stefán Haukur segir að Bretar séu eitt helsta viðskiptaland Íslendinga þannig að hagsmunir þar séu gríðarmiklir, ekki síst í sjávarútvegsmálum. Og við það að Bretar gangi úr ESB séu þeir líka að ganga úr EES en í gegnum EES hafa Íslendingar góðan aðgang að Bretlandsmörkuðum og innri markaði Evrópusambandsins. Þess vegna þurfi að vinna úr því og tryggja að ekki verði truflun á þessum mikilvægu viðskiptum sem Íslendingar eiga við Breta.
Annað grundvallarmál í væntanlegum viðræðum við Breta segir Sigurgerð snúast um að tryggja að engin snurða hlaupi á þráðinn varðandi flæði vöru yfir landamæri. „Það þýðir að við verðum að sjá til þess það verði áfram gagnkvæm viðurkenning á heilbrigðisskoðun í báðum löndum,“ segir hann en telur þó afar ólíklegt að á þessu muni steyta, segir í viðtalinu.
„Því það er nú svo að ef Bretar gera sér einhverjar vonir um að ætla að hafa aðgang að innri markaði ESB, hvort sem þeir verða áfram á innri markaði eða gera einhverja samninga um það, þá verða þeir að uppfylla slíkar kröfur og standa áfram að því kerfi sem þeir eru aðilar í dag,“ segir hann.
Brotthvarf Breta flækir málin frekar en hitt
Þriðja atriðið sem nefnt er í viðtalinu í Fiskifréttum, sem Íslendingar þurfa að fá niðurstöðu í hvað sjávarútveginn varðar, eru viðræður og samningar af einhverju tagi um deilistofna, sem flakka á milli lögsagna ríkja þannig að þau verða að koma sér saman um einhverjar takmarkanir á veiðum úr þeim.
„Það er svo sem erfitt að sjá nákvæmlega hvaða þýðingu brotthvarf Breta hefur nema það er ljóst að það mun frekar flækja dæmið heldur en hitt,“ segir Sigurgeir. „Það fjölgar náttúrlega um eitt strandríki, einn aðila að deilumálum okkar um makríl, kolmunna og norsk-íslenska síld. Og það er alla vega mín tilfinning að það muni ekki auðvelda lausnina.“
Ef þessi mál verða óleyst þegar Bretar ganga úr Evrópusambandinu gætu viðræðurnar orðið harla flóknar. „Það væri þess vegna afskaplega mikilvægt fyrir okkur ef það væri hægt að ná að loka samningum áður en þeir fara út, en kannski ekki líklegt að það gerist.“
Hægt er að lesa viðtalið í heild sinni á vefsíðu Fiskifrétta.
