Ragnar Þór Ing­ólfs­son, for­maður VR, fjallar um stöðu álvers­ins í Straums­vík í stöðu­upp­færslu á Face­book í dag. Fram kom í fréttum í síð­ustu viku að Lands­­­virkjun ætti í sam­tali við Rio Tin­to, eig­anda álver­s­ins í Straum­s­vík, en fyr­ir­tækið hefur til­kynnt að það ætli að hefja sér­­­­staka end­­­­ur­­­­skoðun á starf­­­­semi álver­s­ins til að meta rekstr­­­­ar­hæfni þess til fram­­­­tíð­­­­ar­.

Hann seg­ist hafa miklar áhyggjur af stöðu stór­iðj­unnar og vel laun­uðum störfum sem hún skapar en það séu tak­mörk fyrir því hvað hægt sé að verja.

Ragnar Þór segir að eftir að hafa skoðað rekstr­ar­tölur fyr­ir­tæk­is­ins komi margt áhuga­vert í ljós. Sér­stak­lega þegar skoðað sé hvaða liðir í rekstri orsaki þetta mikla tap síð­ast­liðin 10 ár. „Árið 2011 voru afskriftir 2,77 pró­sent af eignum og hafa hækkað jafnt og þétt síð­ustu ár og voru komnar upp í 10,52 pró­sent af eignum árið 2018 og voru rúmir 45,6 millj­ónir doll­arar það árið á meðan tapið var rúmir 44,6 millj­ónir doll­ar­ar. Þetta þýðir að sam­kvæmt rekstr­ar­reikn­ingi verður verk­smiðjan verð­laus með öllu eftir um 10 ár,“ skrifar hann.

Þannig að tapið liggi að mestu í háum afskriftum þó mark­aðs­að­stæður hjálpi þar ekki til.

„Ýmsum brellum beitt“

Ragnar Þór bendir á að á árinu 2018 hafi Ísal greitt 15,4 millj­ónir doll­arar í þóknun til móð­ur­fé­lags um 2 millj­arðar króna á meðan að allar launa­greiðslur með launa­tengdum gjöldum hjá fyr­ir­tæk­inu hafi verið 46,6 millj­ónir doll­ara eða um 6 millj­arðar króna.

Ef veltufé frá rekstri sé skoðað þá sé það jákvætt fyrir öll árin. Þannig sé ljóst að fyr­ir­tækið sé ekki eins illa statt og búið hafi verið að full­yrða í „hræðslu­á­róðri gagn­vart starfs­fólki og stjórn­völd­um.“

Auk þess taki móð­ur­fé­lagið um 2 millj­arða í þóknun á hverju ári út úr rekstr­inum á Íslandi. Þá sé ótalið að fyr­ir­tækið sitji beggja megin borðs þegar kemur að hrá­efn­is­kaupum og sölu afurða sem álverið fram­leiðir og geti þannig haft áhrif á afkomu þess eftir henti­semi.

„Það er ýmsum brellum beitt til að græða meira og borga minni skatta. Og eru alþjóð­leg stór­fyr­ir­tæki alræmd í þeim efn­um. Ekki er lík­legt að Rio Tinto sé und­an­tekn­ing í þeim efn­um,“ skrifar hann.

Starfs­fólki haldið í gísl­ingu

Þá telur Ragnar Þór að það ógeð­fellda í þessu öllu saman sé að Rio Tinto neiti að gefa stjórn­endum Ísal og SA leyfi til að skrifa undir kjara­samn­ing sem aðilar hafi komið sér saman um og ætli sér að nota starfs­fólkið í póli­tískri ref­skák í samn­inga­við­ræðum við stjórn­völd og Lands­virkj­un. „Ógeð­felld­ari aðferð er ekki hægt að hugsa sér að halda starfs­fólki í gísl­ingu með þessum hætti ásamt gegnd­ar­lausum hræðslu­á­róðri með til­heyr­andi óvissu fyrir starfs­fólk og fjöl­skyldur þeirra.“

Hann lýkur færslu sinni á að segja að tryggja verði að öllum samn­inga­við­ræður stjórn­valda og Lands­virkj­unar við Rio Tinto um hugs­an­lega end­ur­skoðun á raf­orku­samn­ingi verði frestað þangað til búið sé að semja við fólkið sem þar starfar.

Verið að sturta niður lífs­við­ur­væri fólks­ins niður í hol­ræsið

Sjá má að ekki eru allir verka­lýðs­for­ingjar á sama máli er varðar vand­ræði álvers­ins en Vil­hjálmur Birg­is­son, ­for­­maður Verka­lýðs­­fé­lags Akra­­ness, telur að ef af verður og álver­inu verði lokað þá sé verið að sturta niður lífs­við­ur­væri fólks­ins sem þar starfar niður í hol­ræs­ið.

Hann greindi frá því í stöðu­upp­færslu í síð­ustu viku að álverið væri í dauða­teygj­unum vegna „græðg­i­svæð­ingar Lands­virkj­un­ar.“ Hann sagði að á meðan álverið í Straums­vík hefði tapað tæpum 25 millj­örðum hefði Lands­virkjun skilað tæpum 70 millj­örðum í hagn­að.

„Eins og margir tóku eftir þá fagn­aði álverið í Straums­vík 50 ára afmæli í fyrra, en Lands­virkjun hélt upp á 50 ára afmæli sitt árið 2015.

Það er rétt að nefna að Lands­virkjun var í raun stofnuð vegna bygg­ingu Búr­fells­virkj­un­ar, fyrstu stór­virkjun lands­ins, sem sá og sér álver­inu fyrir raf­magni og því sé fróð­legt að bera saman afkomu fyr­ir­tækj­anna síð­ustu árin,“ skrif­aði hann.

Hann telur því að álverið í Straums­vík hafi markað upp­hafið að því stór­veldi sem Lands­virkjun sé nú orð­ið, en „rétt er að geta þess að álverið í Straums­vík er næst stærsti við­skipta­vinur Lands­virkj­un­ar. Það er því eilítið fróð­legt að skoða fjár­hags­stöðu þess­ara tveggja fyr­ir­tækja síð­ustu 7 ára í ljósi þess að bæði fyr­ir­tækin hafa fagnað 50 ára afmæli.“