Sam­kvæmt töl­fræði­vef yfir­valda um kór­ónu­veiru­far­ald­ur­inn er 14 daga nýgengi smita á landa­mærum lægra en nýgengi smita inn­an­lands þessa dag­ana. Í dag er staðan þannig að 14 daga nýgengi inn­an­lands­smita stendur í 21,5 og nýgengi landamæra­smita í 5,7 á hverja 100 þús­und íbúa á Íslandi.

Raun­veru­leg tíðni smita í þeim litla hópi fólks sem kemur til Íslands þessa dag­ana er þó miklu mun hærri en inn­an­lands, en sú nið­ur­staða kemur skýrt fram ef þeim smitum sem grein­ast í landamæra­skimunum er miðuð við hverja 100 þús­und far­þega sem til lands­ins koma, en ekki hverja 100 þús­und íbúa á Íslandi.

Ef stuðst er við þá nálgun var 14 daga nýgengi smita á landa­mærum Íslands yfir 1.000 á hverja 100 þús­und far­þega í upp­hafi þessa mán­að­ar. Nýgengið er á nið­ur­leið, eftir að hafa farið yfir 1.500 á hverja 100 þús­und komu­far­þega seinni part­inn í mars og farið yfir 3.000 á hverja 100 þús­und far­þega er það var hæst í októ­ber í fyrra.

Már Örlygs­son for­rit­ari hefur und­an­farna mán­uði tekið töl­fræði um landamæra­smitin saman með þessum hætti og birt opin­ber­lega – en hann færir rök fyrir því að þegar talað er um nýgengi landamæra­smita eigi að miða fjölda smita sem grein­ast niður á þann breyti­lega fjölda far­þega sem koma til lands­ins – en ekki íbúa á Íslandi, til að fá ein­hverja gagn­lega nið­ur­stöðu.

„Fólk hefur almennt ekk­ert rosa­lega djúpan skiln­ing á því hvernig þetta er reiknað út. Það er alveg eðli­legt að venju­legt fólk ruglist bara á þessu, því þetta er pínu rugl­and­i,“ segir Már í sam­tali við Kjarn­ann, en honum finnst vert að yfir­völd end­ur­skoði upp­lýs­inga­gjöf sína um nýgengi smita á landa­mær­unum til þess að umræðan ruglist ekki.

Sér­fræð­ingar hjá sótt­varna­lækni kanna mögu­leika á að birta gögn með svip­uðum hætti

Kjarn­inn kann­aði hvort yfir­völd væru að skoða að breyta upp­lýs­inga­gjöf sinni hvað þetta varð­ar. Sú er raun­in.

„Það hefur verið til skoð­unar hjá okkur að birta talna­efni tengt landa­mær­unum með svip­uðum hætti og þarna er lýst,“ segir Kjartan Hreinn Njáls­son, aðstoð­ar­maður land­lækn­is, í skrif­legu svari við fyr­ir­spurn.

„Málið er núna á borði sér­fræð­inga hjá sótt­varna­lækni sem eru að kanna mögu­leika á að birta töl­urnar með þessum hætt­i,“ segir enn­fremur í svari Kjart­ans Hreins.

Ekki gagn­legt að setja smit á landa­mærum í sam­hengi við fjölda íbúa á Íslandi

Sjálfur seg­ist Már hafa séð dæmi þess, í umræðum um sótt­varna­að­gerðir að und­an­förnu, að fólk horfi á það lága nýgengi smita á landa­mærum sem birt­ist á upp­lýs­inga­vef stjórn­valda og haldi því fram það sé lítil ástæða til þess að vera með stífar sótt­varnir á landa­mær­unum – ný­gengi smita þar sé svo lít­ið.

Á meðan er raunin sú að hlut­falls­leg tíðni smita hjá komu­far­þegum til lands­ins er langt umfram tíðni greindra veirusmita í sam­fé­lag­inu almennt.

„Talan á landa­mær­unum er ein­göngu tækni­lega rétt en á engan hátt gagn­leg,“ ­segir Már og tekur dæmi:

Ef 10 far­þegar í 5.000 manna far­þega­hópi grein­ast smit­aðir í landamæra­skimun kemur það verr út fyrir 14 daga nýgengi smita á landa­mærum eins og stjórn­völd birta upp­lýs­ing­arnar en ef 9 smit grein­ast í einni flug­vél sem kemur til lands­ins með 20 far­þega.

Af þessu ræður Már að upp­lýs­ing­arnar um nýgengi smita á landa­mær­unum sem yfir­völd halda að almenn­ingi hafi ekki gert mikið til að upp­lýsa, heldur þvert á móti. Á þetta hefur hann reynt að benda, en fund­ist eins og hann tali fyrir daufum eyr­um.

Sem áður segir eru sér­fræð­ingar hjá sótt­varna­lækni þó nú að skoða mögu­leik­ann á að birta tölur með svip­uðum hætti og Már hefur gert að und­an­förnu.