Krist­ján Þór Júl­í­us­son, sjáv­ar­út­vegs- og land­bún­að­ar­ráð­herra, segir það ófag­legt af Per­sónu­vernd að saka ráðu­neytið sem hann stýrir um að leyna upp­lýs­ingum eða nota Per­sónu­vernd sem skálka­skjól. Í stöðu­upp­færslu á Face­book skrifar Krist­ján Þór að hann vísi þessu á bug sem „hreinum róg­burð­i“. „Ég hef óskað eftir að ráðu­neytið boði full­trúa Skatts­ins og Per­sónu­verndar til fundar til að fara nánar yfir þessi atriði og ákveða næstu skref. Þau verða tekin af fag­mennsku og virð­ingu fyrir þeim reglum sem um efnið gilda. Hér eftir sem hingað til.“

Per­sónu­vernd sendi á þriðju­dag bréf til atvinnu­vega- og nýsköp­un­ar­ráðu­neytis í til­efni fram­lagn­ingar skýrslu Krist­jáns Þórs Júl­í­us­son­ar, sjáv­ar­út­vegs- og land­bún­að­ar­ráð­herra, um eign­ar­hald 20 stærstu útgerð­ar­fé­laga lands­ins sem birt var fyrir skemmst­u.  

Í bréf­inu gerði Per­sónu­vernd alvar­legar athuga­semdir við svar við spurn­ingu sem finna má í skýrsl­unni þar sem því var haldið fram að per­sónu­vernd­ar­lög höml­uðu því að Skatt­ur­inn, sem vann skýrsl­una, gæti birt upp­lýs­ingar um raun­veru­lega eig­endur félaga. Var þar meðal ann­ars vísað í úrskurð Per­sónu­verndar frá 15. júní síð­ast­liðnum þar sem stofn­unin komst að þeirri nið­ur­stöðu að víð­tæk birt­ing heild­ar­hlut­haf­alista margra stærstu fyr­ir­tækja lands­ins á vef Skatts­ins væri ekki heimil lögum sam­kvæmt. 

Vegna þess­arar túlk­unar skýrslu­höf­unda var ekk­ert yfir­lit að finna yfir þau fyr­ir­tæki sem útgerð­ar­menn og aðilar tengdir þeim hafa keypt í óskyldum geir­um. 

Í bréfi Per­sónu­verndar sagði að í skýrsl­unni væru ýmsar rang­færslur sem Per­sónu­vernd taldi ástæðu til að leið­rétta. Þar kom meðal ann­ars fram að úrskurð­ur­inn frá því í júní hafi ein­ungis náð til upp­lýs­inga um hluta­fjár­eign ein­stak­linga, ekki fyr­ir­tækja eða ann­arra lög­að­ila sem njóti ekki sömu vernd­ar. Varð­andi til­vísun Skatts­ins um að ekki væri heim­ilt að birta upp­lýs­ingar um raun­veru­lega eig­endur sagði Per­sónu­vernd að hún sé ein­fald­lega röng.

Unnið í opnu og gegn­sæju ferli

Krist­ján Þór segir í stöðu­upp­færslu sinni að skýrslan hafi verið unnin af atvinnu­vega- og nýsköp­un­ar­ráðu­neyt­inu í sam­starfi við Skatt­inn. „Unnið var í opnu gagn­sæju ferli milli stjórn­kerf­is­ins og Alþing­is. Þegar rík­is­að­ilar telja að vafi leiki á því hvort hægt sé að veita umbeðnar upp­lýs­ingar eru gefnar skýr­ingar til Alþing­is. Það átti við í þessu til­viki að Skatt­ur­inn taldi vafa leika á um hvort per­sónu­vernd­ar­lög stæðu því í vegi að til­teknar upp­lýs­ingar væri unnt að veita. Þar fyrir utan er ljóst að skipu­lögð skrán­ing á raun­veru­legum eig­endum hófst ekki fyrr en á árinu 2019 þegar lög um efnið voru sam­þykkt. Það tor­veldar upp­lýs­inga­söfnun um efnið frá árinu 2016 eins og óskað var eftir í skýrslu­beiðn­inn­i.“

Hann segir að ráðu­neytið taki laga­skyldu sína til að sinna upp­lýs­inga­gjöf til Alþingis alvar­lega og að það hafi upp­lýst, en engu leynt, um for­sendur og aðferðir við und­ir­bún­ing skýrsl­unn­ar. „Ef önnur laga­túlkun en sú sem Skatt­ur­inn hefur stuðst við getur opnað fyrir frek­ari upp­lýs­ingar frá Skatt­inum er fullur vilji hjá ráðu­neyt­inu til þess að láta taka þær sam­an. Slík upp­lýs­inga­gjöf er þó ávallt háð því að gögnin séu yfir höfuð til.“

Sýndi ekki umsvif útgerða í ótengdum rekstri

Kjarn­inn fjall­aði ítar­lega um skýrsl­una þegar hún var loks birt 25. ágúst síð­ast­lið­inn, átta mán­uðum eftir að beiðni um gerð hennar var sam­þykkt. Skýrslan sýndi hvorki kross­eign­ar­tengsl eða ítök útgerð­ar­fé­lag­anna í ein­stökum fyr­ir­tækj­u­m. 

Nið­ur­staða skýrsl­unnar er að 20 stærstu útgerðir lands­ins hafi, beint eða í gegnum tengd eign­ar­halds­fé­lög og dótt­ur­fé­lög, átt bók­færða eign­ar­hluti í öðrum félögum en útgerð­ar­fé­lögum upp á 176,7 millj­arða króna í árs­lok 2019. Sú eign var bók­færð á 137,9 millj­arða króna árið 2016. 

Ekki er til­greint með neinum hætti um hvaða eignir er að ræða. 

„Hvað er verið að fela?“

Hanna Katrín Frið­riks­son, þing­maður Við­reisnar og fyrsti flutn­ings­maður skýrslu­beiðn­inn­ar, sagði í sam­tali við Kjarn­ann að skýrslan væri sann­ar­lega ekki það sem beðið var um.

Hún viti ekki hvort hún eigi að hlægja eða gráta þegar hún les skýrsl­una. „Ég hall­ast frekar að því að hlægja. Það er eitt­hvað fyndið við að þetta skuli verða nið­ur­stað­an. Að stjórn­völd skuli hafa ákveðið að fara þessa leið til að forð­ast að umbeðnar upp­lýs­ingar kæmust fyrir augu almenn­ings fyrir kosn­ing­ar.  

Hanna Katrín sagði  þær tölur sem settar voru fram í skýrsl­unni ekki sýna kross­eign­ar­tengsl eða ítök útgerð­ar­fé­laga í íslensku atvinnu­lífi. „Þetta varpar fyrst og fremst fram þeirri spurn­ingu: hvað er verið að fela?“