Verðbólgan 9,3 prósent og sýnir lítil merki þess að vera að hjaðna

Verðbólga jókst milli mánaða þótt tólf mánaða verðbólga hafi dregist saman um 0,1 prósentustig. Matur og húsnæði hækkaði en flugfargjöld lækkuðu á móti. Því hafa urðu aðstæður landsmanna til að fara til útlanda, til dæmis til Tene, betri í síðasta mánuði.

Þórður Snær Júlíusson 29. nóvember 2022

Íslendingar hafa farið í hrönnum í sólarfrí til Tenerife í haust. Flugfargjöld lækkuðu síðastliðinn mánuð sem ætti síður að draga úr áhuga á slíkum ferðum.

Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,29 prósent milli mánaða. Tólf mánaða verðbólga mælist nú 9,3 prósent en hún mældist 9,4 prósent í síðasta mánuði. Því eru litlar breytingar á stöðu hennar milli mánaða. Tólf mánaða verðbólga var 5,7 prósent í janúar, fór hæst í 9,9 prósent í sumar en hefur verið á þeim slóðum sem hún er nú síðustu mánuði.

Samkvæmt tilkynningu Hagstofu Íslands voru helstu ástæður þess að vísitalan hækkaði á milli október og nóvember þær að verð á matvörum hækkaði um 0,8 prósent og kostnaður vegna búsetu í eigin húsnæði (reiknuð húsaleiga) hækkaði um eitt prósent. Á móti togaði að verð á flugfargjöldum til útlanda lækkaði skarpt, um 8,9 prósent milli mánaða. Sú lækkun er athyglisverð í ljósi þess að seðlabankastjóri hefur nefnt ferðagleði landsmanna, sérstaklega þeirra sem fara í haustfrí til Tenerife, sem eina helstu ástæðu þess að nauðsynlegt hefur þótt að hækka stýrivexti.

Stýrivextir hækkaðir tíu sinnum í röð

Seðlabanki Íslands hækkaði stýrivexti sína í síðustu viku upp í sex prósent. Þetta var í tíunda sinn í röð sem Seðlabankinn hækkaði vexti, en þeir voru 0,75 prósent í maí í fyrra. Fyrir vikið eru íbúðalánavextir hærri en þeir hafa verið í tólf ár, eða frá árinu 2010, skömmu eftir bankahrunið þegar enn var verið að endurreisa föllnu bankana og íslenskt atvinnulíf.

Í yfirlýsingu peningastefnunefndar sagði að verðbólga hafi aukist á ný í október og mælst 9,4 prósent, verðhækkanir væru á breiðum grunni og undirliggjandi verðbólga hefði áfram aukist. Gert er ráð fyrir því að verðbólgan verði 9,4 prósent að meðaltali núna á síðasta ársfjórðungi.

Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri lét svo hafa eftir sér í kjölfar ákvörðunarinnar að mikil aukning í einkaneyslu væri að koma niður á gengi krónunnar. Það auki innflutta verðbólgu. „Þegar þjóðin er að fara á Tene, það kostar gjaldeyri,“ sagði Ásgeir og bætti svo við að Seðlabankinn gæti„ ekki fjármagnað Tene-ferðir úr forðanum.“

Mikil áhrif á kjaraviðræður

Ákvörðun um stýrivaxtahækkun hafði mikil og neikvæð áhrif á yfirstandandi kjaraviðræður. hún leiddi meðal annars til þess að VR, stærsta stéttarfélag landsins, sleit viðræðum í síðustu viku og að nú sé reynt að ná skammtímasamningum, sem gilda út næsta ár, í stað þess að semja til lengri tíma.

Tilgangur þess er að skapa betri aðstæður til samningsgerðar þegar verðbólgan hefur hjaðnað, en spár Seðlabankans gera ráð fyrir því að hún verði komin niður í 4,5 prósent á síðasta ársfjórðungi næsta árs.

Hún verður þó enn langt fram markmiði Seðlabankans, sem er 2,5 prósent verðbólga.

Stýrivaxtahækkanir og verðbólga hafa allskyns áhrif á daglegt líf fólks. Verð á nær öllum nauðsynjavörum hækkar vegna verðbólgunnar og afborganir af íbúðalánum stóraukast hjá mörgum samhliða vaxtahækkunum.

Kjarninn greindi frá því í síðustu viku að greiðslubyrði óverðtryggðs íbúðaláns með breytilegum vöxtum upp á 50 milljónir króna sé nú um 311.500 krónur, samkvæmt greiningu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Í maí í fyrra, áður en stýrivaxtahækkun Seðlabanka Íslands hófst, var greiðslubyrði láns að sömu upphæð 188.500 krónur. Hún hefur því hækkað um 123 þúsund krónur á mánuði eða tæplega 1,5 milljónir króna á ári. Greiðslubyrðin hefur aukist um 65 prósent.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.

Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!

Orðafjöldi: 588 Færslan birtist fyrst: 29. nóvember 2022, kl. 9:41